Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1959, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
123
Kolasund
seðlaveski. Það voru aðallega krón-
ur og aurar, sem menn voru með
í buddunum, og þetta voru þá ein-
göngu danskir peningar, því að ís-
lenzk myntslátta hófst ekki fyr en
löngu síðar.
Kaupmenn voru þá farnir að aug
lýsa vörur sínar með því að sýna
þær í búðargluggum, þó óvíða væri
þá stórir sýningargluggar og ekki í
líkingu við það sem nú er. Þá var
það alvanalegt, einkum fyrir jólin,
að hafa auglýsingaspjöld með úr-
skornum stöfum í gluggunum. Á
bak við hina úrskornu stafi var
límdur allavega mislitur silkipapp-
ír, sem búðarljósin skinu í gegn um
svo að stafirnir voru sem sjálflýs-
andi. Þetta kölluðu menn þá alltaf
„transparent“. Mig minnir og að
Edinborg væri fyrst til þess að hafa
jólasvein í glugga sínum. Hún fann
Upp á mörgu. Einu sinni þurfti hún
að losna við óseljanleg póstkort. Þá
var efnt til verðlaunsamkeppni —
heitið verðlaunum þeim, sem gæti
oftast skrifað „Verslunin Edinborg“
á slíkt kort Það varð til þess að kort
in runnu út, og Pétur Pálsson
skrautritari fékk verðlaunin.
Afgreiðslufólk í búðum var þá
sjálfmenntað, en það var stima-
mýkra og kurteisara gagnvárt við-
skiftavinum heldur en seinna varð.
Þó var vinnutími þess langur. Sum-
ar búðir opnuðu klukkan sex á
morgnana, einkum á lestum, og
ekki var lokað fyr en kl. 9—10 á
kvöldin, og stundum var unnið að
afgreiðslu miklu lengur. Lög um
lokunartíma sölubúða komu ekki
fyr en 1917.
— o —
Þá var engin slökkvistöð til í
bænum og ekki heldur fast slökkvi-
Uð, en hver verkfær karlmaður 18—
50 ára að aldri, var skyldur að gegna
kalli, ef eldsvoða bar að höndum.
Kallið var það, að lúðrar voru
þeyttir um allan bæ. Þetta voru kall
aðir „brunalúðrar", og eru þeir nú
orðnir að forngripum. Kristján Ó.
Þorgrímsson konsúll var þá bruna-
liðsstóri. Sem betur fór var lítið um
eldsvoða, seinasti stórbruninn hafði
orðið 1906, þegar Félagsbakaríið hjá
Amtmannsstíg brann. Þangað kom
fjöldi manna, og vissu sumir lítt
hvað þeim bar að gera. Sumir ruku
inn í húsið til að bjarga. Og svo
heyrðist kallað út um glugga uppi á
lofti: „Varið ykkur“, og í sama vet-
fangi er þar hent út stórum ofni,
sem fór í mjöl þegar niður kom. —
Nú hafði KFUM reist sér samkomu-
hús á brunarústunum. —
— o —
Þrjár rakarastofur voru hér, en
engin hárgreiðslustofa fyrir kven-
fólk, og vildi það þó halda sér til,
eigi síður en nú. En þá var hér enn
tii fjölmenn stétt, sem nú virðist
vera horfin — vinnukonur. Þau
voru færri heimilin í bænum, þar
sem ekki var vinnukona, og sums
staðar tvær. Þær önnuðust krakk-
ana, þvoðu gólf, voru í sendiferðum,
elduðu mat, fóru í laugar og voru
stundum sendar í fiskvinnu. Þetta
var allra nauðsynlegasta stétt bæ-
arins, en þó er hún horfin.
Ef menn vildu láta mynda sig, þá
var farið til Péturs Brynjólfssonar,
Árna Thorsteinssonar eða Magnús-
ar Ólafssonar.
Þá voru hér enn nokkrir söðla-
smiðir og höfðu nóg að gera að
smíða reiðtygi og aktygi. Margir
voru járnsmiðir og trésmiðir, en
um verksmiðjuiðnað var þá varla
að ræða, enda var þá ekki völ á öðr-
um alfgjafa en hreyflum.
Ein lyfjabúð var hér og fimm eða
sex læknar, auk augnlæknis og tann
læknis.
Oft mátti á götunum sjá stuttan
og skringilegan mann, með alskegg
og gleraugu og mikla bumbu á mag-
anum. Þetta var Jónas Jónsson, aðal
kýmniskáld bæarins og kallaði sig
„Plausor“. Hann hafði það starf, að
ganga um göturnar og berja á
bumbu án afláts. Það var merki
þess, að r.ú ætlaði bæarfógeti að
halda opinbert uppboð.