Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1964, Blaðsíða 2

IVIartin Luther King hefur nú
hlotið friðarverðlaun Nobels. Hann
er fæddur í Birmihgham,
ham, Alabama — og andstæðingam
ir í fæðingarborg hans hafa lýst
honum býsna hrottalega og kallað
hann „svartan djöful, sem felur sig
bak við kross hvíts guðs“. f>að em
samtök negraandstæðinga, „Hvíti
borgarinn“, sem standa að baki slík-
ra hreystiyrða.
Margir talsmenn mannréttindaskrár-
innar segja, að hann sé lævís tækifæris-
sinni, sem þekki til hlítar gildi auglýs-
ingastarfseminnar.
63 ára gömul negrakona í Macon,
Georgia, segir um hann: „Hann er of
ungur til að stríða við svona stór við-
fangsefni, en guð skal vita, að fætur
okkar gætu ekki borið okkur á leið-
inni til frelsis, ef hans nyti ekki við.
Hann er gjöf guðs, og við höfum sann-
arlega þörf fyrir fleiri slíkar“.
Enn aðrir, sem taka þátt í baráttunni,
sem hvorki fordæma né fyrirgefa gjörð-
ir hans og óskýranlegum styrk hræri hið
bezta í mönnum, svörtum jafnt hvítum,
bæði í Ameríku og annarsstaðar í heim-
inum.
Maðurinn, sem allt þetta margbreyti-
lega álit snýst um, er Martin Luther
King. Hann er ímynd foringjans í bar-
áttu negrann í Ameríku fyrir fullu
frelsi.
K.ing er aðeins 35 ára að aldri, en
hefur þegar öðlazt tvær doktorsnafn-
bætur, aðra -— í guðfræði — frá presta-
skólanum í Chester, Pennsylvaníu, en
hina — í heimspeki — frá Háskólanum
í Boston — fæðingarborg forsetans sál-
uga, Johns F. Kennedy.
Faðir hans var mikilmenni og tók þátt
í frelsisbaráttu negranna í Atlanta,
Alabama, löngu áður en sonur hans,
Martin Luther, varð nafnkunnur mað-
ur. Hann var smábóndasonur og kom
til Atlanta sem ólærður verkamaður.
Þar komst hann í háskóla, gerðist pre-
dikari og kvæntist dóttur stofnanda
Ebeneser-baptistakirkjunnar. Síðar gerð
ist hann prestur í þessari kirkju, sem
var hvorttveggja í senn trúarleg og
stjórnmálaleg.
Martin Luther King yngri kemur úr
íhaldssömu umhvérfi, enda þótt að-
ferðir hans í baráttunni fyrir réttind-
um negranna kunni að þykja allmjög
róttækar.
Á bamsaldrinum var hann mjög til-
finninganæmur, og hændist mjög að
ömmu sinni. Tvisvar á uppvaxtarárum
Martins Luthers var gamla konan í lífs
hættu og í bæði skiptin varð drengur-
inn frá sér af örvæntingu. í fyrra skipt-
íð, sem ástandið var alvarlegt, hljóp
hann upp á aðra hæð í húsinu og stökk
út um gluggann. Fallið var nú ekki
nema 10—12 fet og hann meiddist ekk-
ert. Hitt skiptið — þegar hann var 11 ára
og vonlaust var að bjarga lífi ömmu
hans, var hann aftur gripinn örvænt-
ingu. Hann endurtók þá gluggastökkið,
en slasaðist heldur ekki í það skiptið.
Hann er þekktir fyrir tilfinningaupp-
þot sín, og ræður hans einkennast oft
af slíkum uppþotum, en þetta gæti eins
Martin Luther King
vel stafað af hinni hrottalegu meðferð,
sem hann varð fyrir af lögreglunni á
unga aldri.
1 Hinn þekkti negrarithöfundur
James Baldwin, sem hefur haft margt
að athuga við álit Kings á kynþátta-
baráttunni í Ameríku, hefur sagt um
hann: „Þegar ég hitti hann í fyrsta
sinn, tók ég sérstaklega eftir því, að
líkamsburðir hans voru ekki í réttu hlut
falli við persónuleik hans. Hann er
lítiíl vexti en með sterklegan hnakka.
í stórum hópi manna er hann nánast
feiminn og vottar fyrir taugaóstyrk hja
honum. En bráðlega kemur í ljós að
undir þessari skel sýður í eldgíg, og
þessi persónuleiki mannsins og styrk-
ur og jafnframt innileg sannfæring,
kemur jafnvel áhrifagjörnum mönnum,
sem ekki eru á sama máli og hann, til
að sýna honum djúpa virðingu. Ég skal
játa, að áður en ég hitti hann, trúði
ég ekki mikið á heilaga menn, en ég
yfirgaf Martin Luther King, sannfærð-
ur um, að geti nokkur maður talizt dýr-
lingur þá var það þessi maður. Þessi
maður með bjargfasta trú á hið góða
í fari manna, þessi hálf-sorgmæddu
augu og lága rödd — hreinræktaður
negri frá Alabama — hann verður án
alls vafa Jeanne d’ Arc Ameríku.
En jafnframt gat ég ekki annað en
hugsað til þess verðs, sem Jeanne D’
Arc varð að gjalda fyrir sannfæringu
sína“.
Bking er forstöðumaður fyrir „The
Southern Christian Leadership Con-
ference", en það eru samtök, sem stofn-
uð voru eftir „verkfallið" á negra-
strætisvágnana í Montgomery, Ala-
bama. Hann hefur verið tekinn fastur
meira en 16 sinnum fyrir virka þátt-
töku sína í kröfugöngum án ofbeldis-
verka. Hann er eindregið fylgjandi
„non-violence“. Hann skoðar líka sjálf-
an sig — eins og svo margir aðrir svart-
ir og hvítir — sem einskonar táknmynd
krossferðanna. Trúarstyrkúrinn, sem
rekur hann áfram, nær yfir allt megin-
iand Ameríku og er hátt hafinn upp
yfir hatur hvítra og svartra meðborg-
ara. En hinn óskiljanlegi styrkur hans
og þrotlaus barátta hefur komið mörg
um hvítum, trúðuðum forustumönnum
í Suðurríkjunum til að mótmæla ákafa
hans, og segja, að hann krefjist of
mikils og of fljótt. Svar Kings við svona
mótmælum er: „Ég var næstum kom-
inn að þeirri sorglegu niðurstöðu, að
grimmustu andstæðingar negranna í
frelsisbaráttu þeirra væri ekki „The
White Citizens Council" eða „Ku-Klux-
Klan“ — heldur hinir hægfara hvítu
menn, — sú manntegund, sem metur
friðinn meira en réttlætið. Sem kýs
friðinn, hvað sem hann kostar, heldur
en frið með réttlæti öllum til handa.
Til eru þeir menn, sem segja: „Ég er
tilgangi þínum samþykkur, en mér líka
ekki aðferðirnar“. Til eru þeir raenn,
sem þykjast eiga rétt á að semja stunda-
töfluna fyrir frelsi annarra“.
Utgefandl: H.f. Arvakur, Keykjavfk.
Framkv.stj.: Slgfús Jönsson.
Rltstjórar: Slguröur Bjarnason frá Vlgur.
Matthías Johannessen.
K.vjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Aml GarSar Kristlnsson.
Ritstjórn: Aðalstrætl 6. Sími 22480.
Hagalagöar
Kvenréttindi með Skotum.
Árið 1288 voru sett lög í Skotlandi
um rétt kvenna til að biðja sér eigin
manns þegar hlaupár eru. Þar segir
svo:
„Svo eru lög í landi voru, að á
hverju því ári, sem kunnugt er um
að er hlaupár, má sérhver kona, ung
og gömul, voldug og vesæl, vera þess
frjáls og fullrétta að biðja sér hvers
þess manns, er 'hugur hennar girnist“.
Umsókn sr. Ögmundar.
Séra Ögmundur Sigurðsson fékk
Tjörn á Vatnsnesi og vígðist þangað
1837. Kom hann þá frá Kaupmanna-
höfn. Þau voru laus í einu bæði
brauðin, Bægisá og Tjöm og sótti
Ögmundur um bæði með því að senda
þessa stöku í Kanseliið, sem auð-
vitað varð að vera á dönsku:
Til præstekaldet Bægisá
er underdánigst min attrá.
Men kan jeg ikke dette fá
sá beder jeg om lille bitte Tjörn
som med sæl og Grönlandsís
kan fodre sine börn.
Skilið því, sem af gengur.
Þegar sr. Árni Sigurðsson var prest
ur í Holti u. Eyjafjöllum (1793—
1805) var Ingiríður systir hans bú-
stýra hjá honum. Hún var knöpp í
útlátum og líkaði sr. Árna það mið-
ur vel. Eitt sinn komu ferðamenn að
Holti, hittu Ingiríði og báðu hana
gefa sér að drekka. Voru þeir langt
að reknir og heitt í veðri. Engin
tregða var á því að þeim væri veitt-
ur svaladrykkurinn, en úrlausnin
numin við neglur, því að þeim var
öllum borið í einum aski. Séra Árni
sá það og dámaði ekki fastheldni
systur sinnar. Sagði hann við ferða-
mennina í skopi: „Drekkið ykkur
fyrst afþyrsta piltar, en skilið henni
Ingiríði því svo sem af gengur."
(Eyfellskar sagnir)
Hrekklausir og hjartahreinir.
íslendingar eru staðfastir mótmæl-
endur, enda þótt enn eimi eftir af
hinum gamla sið, því að enn eru í
kirkjum þeirra ölturu, kerti, dýr-
lingamyndir og krossar, og þeir eru
guðhræddasta, hrekklausasta og
hjartahreinasta þjóð í heimi. Glæpir
þjófnaðir, saurlifnaður og grimmd í
hvaða mynd sem er, eru óþekkt fyrir
brigði hjá þeim. í landi þeirra er ekk-
ert fangelsi, engin gálgi, hermaður
ert fangelsi, enginn gálgi, hermaður
þeirra eru svo fábreytilegir og virðu-
legir, að manni kemur ósjálfrátt i
hug það, sem sagt var um þjóðhöfð-
ingja fyrr á tímum. Af þeim iór það
orð, að þeir væru réttlátir og góð-
gjarnir, forðuðust að láta illt af sér
leiða og væru hreinir í hjarta.
(Lord Dufferin)
Lítill hestamaður.
Sr. Eggert var þá prestur í Vogs-
ósum. Um leið og við fórum þaðan,
brugðum við okkur ofan að Strand-
arkirkju og tókum mynd af henni
og fengum prest með okkur þangað.
Við vildum setja undir hann hest, en
við það var ekki komandi. Hann
sagðist verða eins fljótur og við, þó
hann labbaði. En sannleikurinn var
sá, að hann fór sjaldan á hestbak.
Að vísu hafði hann hest með sér,
þegar hann fór til Krísuvíkur að
messa, vegna þess að á vegi hans
þangað var lækjarós, sem ekki var
'hægt að komast þurrum fótum yfir,
en annað reið hann ekki hestinum
á þeirri leið.
(í áföngum)
2 LESBOK MORGUNBLAÐSINS
32. tbl. 1964