Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.1968, Blaðsíða 10
FRÁ KALIFORNÍU TIL MEXICO
H ið fyrsta, sem menn taka eft-
ir, þegar komið er frá Bandaríkj-
unum að landamærum Mexico er
einkennileg og annarleg lykt, sem
loðir svo við nærri alls staðar í
Mexico. Ég fór með áætlunarbíl frá
flotastöðinni í San Diego í Suður—
Kaliforniu og dvaldi næturlan'gt í
amerísku fyrirmyndarborginni Cal-
exico áður en fara skyldi yfir landa-
mærin næsta morgun. Calexico er í
rauninni hluti mikíii stærri borgar,
Mexicali, sem er Mexicomegin, en
landamærin, sem aðskilja borgirnar,
liggja þvert yfir aðalgötuna. Vatn-
ið úr krönunum er hæft til drykkj-
ar og garðávextir tilbúnir til átu
í Calexieo, en svo er ábyggilega
ekki í Mexicali. Greyhound—bílarn-
ir í Calexico eru hreinlegir og þægi-
legir, en strætisvagnarnir í Mexicali
eru skítugir, daunillir og helzt lít-
ur út fyrir, að þeir séu að grotna
niður.
Þetta er ein hlið málsins. Hins
vegar virðast hamborgararnir og
pylsurnar í Bandaríkjunum vera
bragðlaus matur í samanburði. við
sterkkryddaða og vandlega mat-
reidda mexicanska sérrétti. Greinileg
ur munur er á fólkinu. Ameríku-
menn sýnast sótthreinsaðir hvað varð
ar umgengni, vélamenningu og verzl-
unarhætti svo að jaðrar við að vera
ómennskt. Þrátt fyrir óþrifnaðinn,
dauninn og almenna fátækt líta
Mexicanar út fyrir að vera í meira
jafnvægi og vera ánægðari og Ev-
rópumanni finnst það að minnsta
kosti — þeir eru mennskari og eðli-
legri.
Mexicali er þó víðast hvar ljót og
leiðinleg borg. Þar búa um 65 þús-
und manns. Hálfgerð eyðimörk um-
lykur borgina, en mikilvægi hennar
stafar fyrst og fremst af legu henn-
ar sem landamæraborgar. Vegna hins
háa gengis Bandarikjadollarsins og
miklu lægra verðlags í Mexico er
heilmikið um smygl frá suðri til
norðurs. Meðan ég beið í 12 klst.
eftir lest i Mexicali lét ég klippa
mig fyrir 10 krónur, fyrsta mexi-
canska máltíðin kostaði 15 krónur
og þar sá ég fyrstu mexicönsku kvik
myndina — fallegustu liti, sem ég
hef séð — fyrir 5 krónur. Fyrstu
áhrifin, sem ég varð fyrir í Mexico
minntu mig á blöndu Mið—Austur-
landa óg Íítils sveitaþorps í Sovét-
ríkjunum.
Frá Mexicali til annarrar stærstu
borgar Mexico eru 2000 km — Guad-
alajara — í suður, og þaðan eru
enn 700 km til höfuðborgarinnar
Mexico City. Ferðin til Guadalajara
tekur um það bil 40 klst., en lest-
in er þrifaleg og þægileg með veit-
ingastað, vínstúku og svefnvögnum
og er yfirleitt furðulega ódýrt að
ferðast í Mexico. Leiðin liggur um
eyðimerkur, djúp gil, skóga og kakt-
ussvæði þar til komið er upp á há-
sléttuna miklu þar sem megnið af
þjóðinni býr. Um það bil helmingur
farþeganna voru Mexicanar, hinir
Bandaríkjamenn. Mexico er vinsælt
ferðamannaland, sérstaklega meðal í-
búa Kaliforniu.
Frá Kaliforniu til Mexico
Hætt er við því að það gleymist,
að það voru Spánverjar, sem fyrst-
ir fundu og námu land ekki einungis
í Kaliforniu, heldur og á því svæði,
sem nú heitir Arizona, Texas, CoIol-
rado, New Mexico og meira að segja
alla leið norður til Oregon og ekki
eru mikið meira en 100 ár síðan
þetta mikia landsvæði sameinaðist
Bandaríkjunum. Ég varð hissa, þegar
Ferðapistlar eftir Pétur Karlsson
Mexikanar í þjáðbúningum
Glæsilegar stórbyggingar í Mexico L-iíy, höfuðborg Mexico.
Viða er fátæklegt um að litast eins og þessi mynd ber mcð sér.
ég heyrði marga Bandaríkjamenn frá
Kaliforniu tala sæmilega góða
spænsku. Ferðafólkið í lestinni frá
Bandaríkjunum var undarlegt sam-
bland. Að undanskildum þremur
mönnum, sem voru á leiðinni til
Mexico til þess að tína greipaldin
virtust flestir vera að flýja eitthvað,
eða leita einhvers. E nn var Zen-
Búddisti á leið til náttúrulækninga-
hælis eins og í Hveragerði, þarna
voru ungir meðlimir biblíufélags að
fara til náms í tungum þeim, sem
talaðar eru í Nýju Gíneu, norður
af Ástralíu, aðrir litu helzt út fyrir
að vera eiturlyfjaneytendur og einn
eða tveir voru greinilega mjög hrifn-
ir af sterka brennivíninu, sem búið
er til úr kaktus, sem nefndur er
Tekuila. Þetta voru samt sem áður
vinjarnlegar manneskjur, sem vildu
halda uppi samræðum og langaði
mjög að heyra álit útlendings á
stefnu Bandaríkjamanna í Viet Nam
(sjálfir áttu þeir erfitt með að
mynda sér skoðun). Varð mér þá
hugsað til sumra persónanna í sög-
um Steinbecks.
Guadalajara er vel skipulögð borg
með um það bil 750 þúsund íbúa.
Stendur borgin í 1600 metra hæð,
þar er ágætis loftslag, ekki of heitt.
Spánverjar stofnuðu hana árið 1542.
Þar eru mörg falleg torg, kirkjur
og aðrar minjar um hina fallegu ný-
lgndubyggingalist Spánverja. í ráð-
húsinu eru nokkrar mjög lifandi
freskómyndir á veggjum og eru þær
eftir einn helzta listamann Mexico,
Orozco, en aðal viðfangsefni hans
er sjálfstæðisbaráttan snemma á 19.
öld, en erfitt er að túlka hakakross-
ana, hamrana og sigðirnar, sem ofn-
ar eru í myndirnar. í Guadalajara er
frægur gleriðnaður og þar er stór
almenningsmarkaður þar sem bókstaf
lega allt fæst. Sagt er, að þaðan
séu „Mariaches" komnir, en þeir eru
frægir farandmúsíkantar, hópar lúð-
urþeytara, gítarleikara og söngvara,
sem eru algeng sjón á kaffihúsum
og gangstéttum víðs vegar í Mexico.
Taiið er, að nafnið sé komið úr
frönsku (eða ensku) „mariage“
(hjónavígsla), en slíkir flokkar voru
fyrst hafðir sem skemmtiatriði í brúð-
kaupsveizlum. Það var í þessari borg,
sem mexicanska þjóðhetjan Hidalgo
lýsti því yfir, að þrælahaidi væri
aflétt í Mexico árið 1810 (nokkrúm
árum áður en slíkt hið sama gerð-
ist í USA).
Meðan á þessari stuttu dvöl minni
í Guadalajara stóð vakti það undrun
mína, að á einni og sömu sýningu
voru þrjár rússneskar kvikmyndir —
Svanavatnið, Otello og Trönurnar
fljúga — en því miður dró það úr
ánægjunni undir míðri sýningu, að
vélabilun varð og ennfremur það, að
mjálmandi köttur gekk yfir sætin
allt kvöldið.
Frá Guadalajara ekur svefnvagn-
inn til Mexico City á u.þ.b. 12 klst.
og fer þá um leið 800 metra upp á
við þar til komið er upp í 2200
metra hæð. Þrátt fyrir þessa miklu
hæð miðhásléttu Mexico sjást ennþá
hærri fjallatindar gnæfa til himins.
Hér varð ég fyrst fyrir þeim dular-
áhrifum, sem þetta hrífandi land er
svo þrungið af. f hálfrökkri morgun-
skímunnar lék margvísleg lögun
kaktusanna á imyndunaraflið. Hér
og hvar sást einmanaleg vera með
stóran stráhatt, vafin í ábreiðu, því
að hér er kalt um nætur. Þar var
kannski asni, eða þá hundur að
klóra sér. Annars sást varla lífs-
mark fyrr en jaðar höfuðborgarinn-
ar birtist. Framhald síðar.
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
24. marz 1968