Lesbók Morgunblaðsins - 21.07.1968, Blaðsíða 13
Cyril Rofe á stríðsárunum.
inn hafa sinn eiginn hest. Hann hafði
setið hest áður, en svarti gæðingurinn
sem honum var fenginn var svo stór,
að það varð að lyfta Rofe á bak.
Hann var enn í sínum borgaralegu
fötum og fylgdi fast á eftir flokkiridd
araliða er þeir riðu gegnum skóg nokk-
urn. „Þegar skógurinn tók að þynmast,“
segir hann, „fór rússneskur höfuðsmað-
ur, klæddur svörtum loðfeldi og loð-
húfu með rauðum kolli, á undan og liðs
foringjar hans mynduðu röð að baki
hans. Nokkurt hlé varð, en síðan dró
höfuðsmaðurinn, mér til mikillar undr-
unar sverð sitt úr sliðrum, beindi því
á undan sér og þusti fram með alla
liðsforingjana á eftir sér“. Rofe barst
með straumnum þegar Kósakkarnir
fylgdu allir á eftir beint inn í vél-
byssuskothríð Þjóðverja. „Menm og hest
ar féllu á báða bóga,“ segir hann. „Ef
Cyril Rofe á ferðaskrifstofu sinni
í London.
Kó'sakki missti hestinn undan sér greip
hann um ístaðið hjá næsta manni og
hljóp áfram við hlið hans. Allir öskr-
uðu og æptu og æsingin var gífurleg.
Mig langaði til að veifa húfunni minni
en hafði enga svo ég veifaði handleggn
um í staðinn“.
Áhlaupið tók enda hjá rússneskri
skriðdrekafylkingu, sem var framvörð-
ur hins rússneska aðalhers.
Ég sá í leiftrí
Ettir Finn Methling
Ég sá í leiftri hvað listin er.
Hróp sem sprengir brynjur sálar okkar.
Elding.
Sumar.
Fljót myrkursins er fullt af augum
Við erum á leiðinni,
ófæddar milljónir,
á meðan stjarnþokur dansa,
og rósir anga.
Eggert E. Laxdal þýddi úr dönsku.
SMÁSAGAN
Framihald af bls. 5
skoðanir. Hvernig það hermir eftir svör
hvors aninars í samræðum við aðra.
Hvternig það með áhugaleyisi og skyldu-
læknitón ræðir heimsmálin. Eða segir
frá líkamlegri líðan sinni með tilgerða-
legum áherzlum. Hvernig það baktalar
aðra með hræsnisfullri sérgæzku. Hvern
ig það grobbast af krökkunum. Og
hvernig það ríflst. Það kemur önugur
tónn í rödd annars hvors og hitt slær
undan. Svo er gremja í röddum þeirra
beggja, Iþar til annað hvort gerir ill-
girnislega athugasemd um smámuni í
fari hins. Hitt svarar af heift, leiði og
andú'ð, sem safnazt hafa í huga þeirra,
brjótast fram og taka af þeim alia
stjórn. Það er ekki rifizt um neitt sér-
stakt, það er rifizt af eioskæiri illsku
Það er ekki frelisi í rifrildinu, heldur
hræðsla eins og hjá hundi og ketti. Þeg-
ar búið er að hleypa nóg úr blöðrunni
til að ástandið verði þolanlegt á ný,
þagna þau og skammast sín. Þau leita
sátta hvort hjá öðru, hvort fyrir sig til
að því sjátfu líði betur. Sami hversdags
leikinn tekur við og starfar sjálfvirkt,
unz blaðran er komin aftur í spneng.
Og önnur hjón, sem rífast ekki. Konan
tekur elskhuga. Stundum til að hefna
sín fyrir sakir, sem hún hefur safnað til
höfuðs marums síns, en aldrei þorað að
ræða við hann skorinort. Stundum til
að bæta sér upp getuleysi hans. Stund-
um sem einhverskonar sjálfsagt frí frá
skyldustörfum. En maðurinn skýtur
ijúpur upp á fjö'llium. Eða hanin fer á
fyllaríistúra. Eða hann hefur gleymt
öllum litbrigðum nema á frímerkjum. Og
hjón, sem endast hveitibrauðsdagarnir
fram á ©Miár. Þau eru ek'ki óhamingju-
söm né hvorki óhamingjusöm né ham-
ingjusöm, þau eru hamingjusöm. Það er
kvika í öllum dögum þeirra. Ást þeirra
er virk. Og þannig ætlar hún að hafa
það. Hún þegir.
Það er þögn. Hann situr í stólnum sín-
um, húsbóndastólnum. Hann hefur Verið
að lesa blað og lagt það frá sér. Hún
saumar. Barnið sefur. Hann hugsar.
Ekki um neitt. Hann verður var við
stofuna á annan hátt. Afstrakt myndir
á veggiunum. Konan lítur upp. Spyrj-
andi. Á hún að laga kaffi? Kaffiilmur
kemur fram í hugann. Og fer. Nei,
hann langar ekki í kaffi. Konan lítur
niður með sama svip. Hugur hans er
tómur. Samt er hann að hugsa. Maður og
kona koma fram í hugann. Fleira fólk.
Hávaði, músík, myndir, atburðarása-
brot. Kunningjar. Sjálfsagðir hlutir. Frá
því í dag. Og frá því þau fóru síðast út
að skemmta sér. Brot, byrjun á undan
endi leða um leið. Hverfur. Gullinbrún
móða. Og hverfur. Svaii glass í tómum
lófunum. Hverfur. Og orð, sem ein-
hver sagði, ef til vill hainn: Yið erum
kvartett. Hvert fyrir sig leikur á sitt
bljóðfæri. Brot úr hljóðfæri. Sína lag-
h'nu. Brot úr laglínu. Brot úr laglínu-
broti. Upp aftur og aftur. Ekki skemmti-
legri laglínu. Ekki leiðinlegri laglínu.
Hvert út af fyrir sig. Það ler fremur
hávaði. Á eitthvað, sem ekki er hljóð-
færi. Það hefur ekki verið ákveðið. Það
skiptir ekki máli. Við komum saman og
brot verða að einu hljóðfæri. Við leik-
um lag. Það er ekki skemmtilegt. Það
var aldrei sagt. Hann hugsar það. Það
er sjálfsagt. Það er þetta. Þessar hugsan
ir, sem ekki eru hugsanir heldur bilið á
milli hugsana. Eins og núna. Snertur af
dapurleik. Án ástæðu. að hlýtur að
vera þannig í sjáifu sér. Konan segir:
,,Er nokkuð í sjónvarpinu?" Hann sag-
ir: „Nei.“ Hann finrnur hana fyrir sér í
rökkrinu. Hjúpur kunnugleika umvefur
hann. Og hverfur. „Nei, það er ekkert í
sjónvarpinu." Það heyrist tif frá
iklukku og ti'kk frá hitastilli. Hann sér
hana fyrir sér að morgni, hainin sér fyrir
sér flík, sem hefur látið lit. Það er ekk-
ert. Það er snertur af ógeði. Það er
ekkert. Það er snertur af dapurleik.
Hún saumar. Hann finnur nálægð henn-
ar í stofunni. Bamið sefur. Hann sér
hana í keng við bleyjuþvott. Það er
blendin lykt af þvottaefni og bleyjum.
Pilsið hefur kippzt upp að aftan, það
sér í holdið milli sokksins og pilsfalds-
ins. Þau eru í ástarleik við dauft ljós,
hann sér að fingur hennar eru bláhvítir
með rá'bum. Hamn þvær ekki upp fyrir
hana. Það kemur fyrir. Það er hennar
verk. Honum liður eins og þau ætla út
og hún er of sein, sem er oftast. Hanin
segir: „Ég ætla út.“ Hún slagir: „Núna?“
Hann segir: „Já, mig langar til að fá
mér kvöldgömgu.11 Henni finnst kringum
stæðumar pínlegar og finnst hún van-
rækt. Hann sér, að hún er að hugsa. Það
má sjá, hvað hún hugsar. Hugeanirnar
líða yfir andlit hennar: tortryggni, svo
spurn, svo löngun til að fara með, fyrst
skyldurækniblandin, svo léttari, svo:
„Ég verð að vera heima, ef barnið
skyldi vakna.“ Hann segir: ,Já, ég verð
ekki lengi, ég ætla bara að fá mér frískt
loft.“ Hann fer í frakkann, hugsar iekki:
með auga á hverju skrefi, en það leit-
ar klemmt, það leitar klemmt, það leitar
klemmt.
Hugsanirnar, sem hann var að hugsa,
eru bomnar hlið við hlið. Stofan, sem
hann var í, er á milli þeirra og í þsim úr
fókus. Þær fara lika úr fókus, verða að
litatrefjum, þær verða að engu. Það er
ekkert um stund. Og nú er blámi
kvöldsins kominn í staðinm. Hann geng-
ur hratt frá blokkinni fram hjá öðrum
blokkum við götuna, gatan er breið og
malbikuð, malbikunarvólin við enda
hennar, og hanin gengur áfram eftir
þeim götum, sem við taka án þess að
sjá umhverfið nema veit af, því eins og
hann væri að fara í vinnuna, en hann
er ekki að fara i viinnuna, hann er ekki
með töskuna, hann finnur mun. Hann
er ’ekki að fara neitt sérstakt. Hann er
bara að ganga í góða veðrinu. Hann
ypptir öxlum og sveiflar höndunum. Um
hverfið er hnöttótt. Meðan hann geng-
ur og hugsar um eitthvað ákveðið er
það bein lína, en þegar hann gengur
og hugsar ekki um neitt ákveðið en
hugur hans starfar samt, er umhverfið
hnöttótt. Með ferningum. Og punktum.
Bílar fara hjá. Hann tekur eftir þeim,
þótt þeir séu ekki neitt til að taka eftir.
Og fólkinu í þeim. Einnig fóiki, sem fer
um. Hann veit ekki af því, hann veit af
því, hann tekur eftir því, það hefur
karakter. Það kemur einhver á móti
honum. Það er maður á líku reki og
hann. Það eru nokkur skref á milli
þeirra. Hann horfir á manninn. Hann
sér, manninum er Ijóst, að hann verður
staðinn að þvi að vera til. Hann sér, að
hann hefur ks.rfi til að mæta slíkum
kringumstæðum. Og hann finnur, að
eins er með sjálfan hann. Óregluileg
svipbrigði og hreyfingar eru óhjákvæmi
leg, þar eð gera verður hvort tveggja,
halda kerfinu starfandi og vera viðbú-
in að bregðast við háttarlagi hins. Það
■varir meðan þeir mætast. „Skelfiskar.“
Það eru línur og ferningar. Ferningar á
ferning: marglitir flekkir á einni blokk
inni. „Hússtjórnarfundur á morgun,
gjöld, gjöld, skitt með það.“ Það er
stór stofugluggi, éngar gardínur, viður í
innri vegg, fólk milli hans og glugg-
ans. „Fiskakarið, sem notað er miili
þátta í sjónvarpinu.“ Brot úr lagi. „Það
gerir mann órólegan, en það er gott að
viera staðinn að því að vera til.“ Hainn
langar til einhvers. Það leitar klemmt.
Hann er í hverfi einbýlishúsa. Það eru
nýtízku hús í moldarflögum og rusl frá
mótun þeirra, lág og flöt me'ð gluggum,
sem drukkinn maður væri líklegur til að
ganga út í gegnum. Honum lízt mjög vel
á' eitt þeirra. Það >er stílhreint með lág-
um mæni, raðir af eins gluggum,
kannski norskur fjallakofastíll. Snot-
urt hverfi. Dýrt hverfi. Neðar í göt-
unni nemur hann staðar hjá tvö þús-
und kúbika Róver. Hann Utur á húsið
og bílin.n. Hugur hans tæmist og fyllist
í senn. Stemmning seytlar um hann. Það
endurómar frá punktum á lífsferli hans.
Róverinn er rauður. Hann kíkir inn í
hann. Leðursæti, viður í mælaborði, gólf
skipting: þetta er sko bíll! Það er ein-
hver niálægt honum. Það er enginn,
hann er vanur að hrífast með öðrum.
„Þetta er sko bíll,“ hugsar hann. Hann
virðir hamn fyrir sér álengdar. „En lit-
urinn er ekki góður. Ég mundi hafa
hann dökkbrúnan." Hann lítur aftur á
húsið, honum finnst, hann heldur áfram
göngunni, honum finnst. Hann er endur-
nærður. Það, það kemur, það kemur
fram, það kemur fram í, það kemur fram
í huga, það kemur fram í huga hans.
Það leitar klemmt allstaðar frá fram í
huga hans. Eitthvað er hér. Það er
ferskt. Myndir í innbyrðis samræmi:
hús, bíll, konan, barnið. Og tilfinning
um getu, og um „hve hressandi er að
langa til einhvers, þótt ekki hafi verið
ákveðið til hvi3.rs.“
Samflæði hefur orðið milli tilfinninga-
vaka í huga hans. Það sem hann fyrr
hafði langað til, því var hann búinn að
missa áhuga á, en langanirnar geymd-
ust áfram í minni hans eins og loftboll-
ar undir fljótsstreng, hann sjálfur lifði
í heimi fj arskyldum þeim, sem þær
höfðu dafnað í. Nú hafa þær fengið sam
nefnara — róverinn og húsið — sam-
flætt og þannig eflt hverja aðra og
brotizt í gegn. Hvatinn er ný hugsýn.
Það er ákveðið.
Hann er á götu við sjóinn. Gangstétt-
in glymur undir fótum hans. Róverinn
er setzt, og hann veit af því. Kvö dset-
Framhald á bls. 15
21. júlí 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13