Lesbók Morgunblaðsins - 09.08.1970, Blaðsíða 1

Matthías Johannessen
í GESTA
GRIÐUM
7^0
Nokkur orð um
Grím Thomsen
í minningarskyni
í einu síðasta Reykjavíkur-
bréfi sem Bjami Benediktsson
skrifaði í Morgunblaðið, segir
hann m.a.:
„Eins og á stóð var skiljan-
legt, að lítill þjóðhátíðarbrag-
ur væri yfir Reykjavík hinn
17. júní að þessu sinni. Svo var
einnig yfir dagblöðunum, þar á
meðal Morgunblaðinu. E.t.v.
skýrist þetta af því, að menn
verði þreyttir á því að segja
ætið hið sama og óttist að of-
metta lesendur á stöðugum frá-
sögnum af því, sem áður gerð-
ist og varð tilefni þess, að þjóð
hátíð er haldin. Hugsi menn
svo, þá er því gleymt, að ætíð
bætast nýir í hópinn og að
gamla atburði verður að skoða
í ljósi líðandi tíma. Sennilega
hefur það verið tilviljun, að
Morgunblaðið skyldi hinn 17.
júní birta mynd af Grími
Thomsen, en ekki Jóni Sigurðs
syni. Grims var ekki minnzt
þegar hann átti 150 ára afmæli,
fyrir rúmum mánuði, þ.e. hinn
15. maí s.l. Grímur var þó eitt
bezta og rammíslenzkasta
skáld, ekki einungis á síðustu
öld, heldur um allar aldir ís-
landsbyggðar. Enn hafa hon-
um engan veginn verið gerð
þau skil, er honum ber.
Haft hefur verið á orði, að ýms
ir mætir menn hafi verið að
safna drögum að ævisögu hanis.
En ekkert hefur orðið úr því,
að sú aaga birtist. Sannarlega
væri þó fróðlegt að fá úr því
skorið, hvort Grímur hafi kom-
izt til jafn mikilla valda í Dan-
mörku og sumir hafa haldið
fram. Um þetta hljóta að vera
til öruggar heimildir. Ef ekki,
þá er um að ræða ýkjur í hug-
myndum manna hér, ýkjur sem
þarf að leiðrétta. En 17. júní
er hollt að minniast þess
að þeir Jón Sigurðsson og
Grímur Thomsen þóttu lengi
vera litlir vinir. Á æskuárum
sínum var Grímur þó um hríð
viðriðinn útgáfu Nýrra félags-
rita undir forystu Jóns. Síðar
beindist hugur hans að öðru.
Eftir að hann settist hér að
var hann talinn í hópi and-
stæðinga Jóns. Þess vegna var
það, að þegar Grímur kom í
jarðarför Jóns á gráum frakka,
kvað Matthías Jochumsson.
Grímur fylgdi á gráum kufli
gamla Jóni
hreysiköttur konungsljóni.
Á þessum árum var Grímur
talinn dansklundaður og þar
með lítill íslendingur. Nú á dög
um kemur engum til hugar að
segja slíkt. Stjómmálaskoðandr
Jóns Sigurðssonar og Gríms
Thomsen voru vafalaust harla
ólíkar. Jón Sigurðsson hafði
óendanlega meiri þýðingu fyr-
ir frelsi íslands og var miklu
betur að sér í sögu þjóðarinn-
ar. Grímur var hins vegar bet-
ur menntaður á alþjóðlega vísu
og miklu víðförulli.
Báðir voru dæmi þess, hvern
ig gerólíkir menn geta verið
jafngóðir íslendingar og lifað
þannig, að aðrir mega vera
stoltir af að teljast til sömu
þjóðar."
(21. júní s.l.).
Ekki er þó ætlun mín með
þeim drögum sem hér fara á
eftir að gera neina viðhlítandi
bragarbót, enida er ævisögu
Gríms Thomsens betur borgið í
traustari höndum. Andrés
Björnsson hefur í sínum stop-
ulu frístundum unnið að heim-
ildakönnun á ævi Gríms og
störfum, enda handgenginn
hvoru tveggja af löngum kynn
um eins og fram hefur komið.
En ævi Gríms er viðburðarík-
ari en svo að henni verði gerð
skil án mikilla rann9Ókma.
Vart er unnt að skilja eða
túlka sum merkustu ljóða
Gríms Thomsens án þess að
vita nokkur deili á ævistarfi
hans, og á það ekki sízt við
um söguljóð eins og Á Glæsi-
völlum. Ég hef áður ritað grein
arkorn um það efnd, en tel nú
ástæðu til að bæta þar
nokkuð um, í minningarskyni
við Bjarna Benediktsson, sem
framar öðrum á okkar dögum
lifði þannig „að aðrir mega