Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1971, Blaðsíða 3

6, l>ú l.júfa líf, með iiiakindalegu lireyfinKarleysi, offitu, reyk-
injíiim ok dajíle}íu ofáti. Hve dýr«u verði þessi lieimsiiis gæði
eru keypt.
Myndin sýnir æðaveKsi í lijarta sextujrs manns. Marjffalt stækk-
uð lítur æðin úl eins oe hraunhellir. I»eKar þar kemur, að krans-
æð í hjarta lokast með öllu, Ketur hjartavöðvinn dáið ok Iijartað
hætt að slá. Ef ekld er beðið þar til allt er orðið um seinan, er
hæKt að laKfæra óreKluleKan hjartslátt með lyfjum ok jafnvel
hæKt með uDnskurði ok ÍKræðslu að ráða bót á hjartavöðva, sem
liætt er kominn. Stundum myndast nýjar æðar í stað liinna. sem
stífluðust. Aftur á móti er ekki þekkt nein aðferð til að leysa
lagið, sem lileðst í æðar.
ir sig ekki eða veldur hjart-
anu of miklu erfiði, virðist
unnt að komast hjá skaða.
Hættan á alvarlegum afleiðing-
um eða bráðum dauða er mest
við upphaf hjartaslagsins og
minnkar jafnt og þétt er frá
iíður. Þegar fyrsta Stigið er
hjá liðið og sjúklingurinn tek
ur aftur upp sín venjulegu
störf, er unnt að sjá hvernig
honum muni vegna. Stundum
er hjartavöðvinn svo mikið
skemmdur eða sjúkdómurinn í
'kransæðunum svo langt á veg
kominn að maðurinn verður að
takmarka mjög þátttöku sina i
leik, störfum eða eðlilegu lífi.
Anrrr na njott artur futlr!
starfshæfni. Okkur er ekki
enn klei-ft að segja til um það
fyrr en sjúklingumn er á góð-
um batavegi, hver muni verða
sá heppni og hverjir muni eiga
við áframhaldandi erfiðleika
að stríða. Jafnerfitt er að
ákveða hverjir muni fá annað
drep í hjartavöðvann. Eitt ein-
kenni atherosclerosis er hve
óútreiknanlegt það er.
Við vitum að margir lifa
ekki aðeins af fyrstj* lijarta-
slagið, heldur halda áfram að
ieggja drjúgan skerf til þjóð-
féiagsins eftir það. Til dæmis
var tilkynnt að Sir Winston
Churchill hefði fengið hjarta-
slag í heimsókn sinni til Roose-
velts forseta i síðari heims-
styrjöldinni — engu að siður
hélt hann áfram að þjóna landi
sínu árum saman, þrátt fyrir
aukin veikindi, þar á meðal
heilablóðfall. Verulegur hluti
þeirra sem lífi halda, lifir
langa og starfsama ævi. Ég hef
vitað marga sjúklinga lifa 20
ár eða lengur eftir fyrsta drep
ið og með tilliti til hinna mörgu
þöglu drepa, eru þeir sennilega
fjölmargir, sem lifa miklu
lengur. Þessar athuganir und-
irstrika það að gröfin þarf
ekki að blasa við eftir alvar-
legt hjartaáfall. Sumt af þvi
fólki sem hagræddi ITSsvenjum
sínum kvaðst betur á vegi statt
eftr þessa reynslu — en
það liggur í augum uppi að
menn verða að lifa h^ria af til
að þetta eigi við.
Sjúklingar, sem hlotið hafa
miklar hjartavöðvaskemmdlr af
drepi, geta haft fyrirferðar-
miklar holmyndanir (aneur-
ysm) í vöðvahóifum hjartans.
Þetta takmarkar dælustarfsem-
ina og getur leitt til alvarlegri
truflana. Kveði mjög rammt að
vöðvaskemmdum og fitu-
þrengslum í æðum, geta sölt og
vökvar safnazt fyrir í líkaman-
um. Umframvökvinn safnast
fyrir í lungunum og veldur
mæði sem hindrar mjög getu
sjúklingsins til likamshreyfing-
ar og gerir honum jafnvel
ófært að sofa nema uppisitj-
andi. Vökvi getur einnig safn-
azt Æyir'ir í fótiuim,, kviði, lliiflur
og öðrum háðum líkamshlutum.
Þetta vökvasafn í líkamanum
var áður fyrr almennt nefnt
vatnssýki. Verði ástandið
ekki bætt, drukknar sjúkling-
urinn bókstafiega í sínum eig-
in vessum.
Lyfið gegn vatnssýki upp-
götvaði annar mikill enskur
.læknir, William Withering. Það
er enn mikilvægasta hjartalyf-
ið af þeim, sem mest eru not-
uð; það bætir starfsemi hjart-
ans og hjálpar likamanum að
losna við óþarfa sölt og vökva.
Lyf þetta, digitalis, fannst í
digitalis-jurtinni, sem áður
var notuð til tegerðar. Heill
lyfjaflokkur varð til vegna
þessarar uppgötvunar. Eftir að
hafa fengið drep í hjartavöðva
verða sumir sjúklingar að taka
þau ævilangt.
Til viðbótar við hina skamm-
vinnu hjartakveisu, drep í
Fraimhalld á bis. 13.
ÆðaveKKÍr 1 hjarta nýfædds barns. Hér er allt slétt og
óskemmt.
B. Björn
VETRAR
NÓTT
Vetrarnótt
með grátt veður
og þung ský;
sem hamga
undir fölum mána
og stjömum
á flótta
í ómælið.
Hví vekur þú mig
og þreytir huga minn
með spurningum,
sem ekki verður svarað.
Hversu skrýtin er vaka þín
mannkind — lífkind.
Hver leysti þig um stund
frá vatninu — moldinni,
gaf þór þá hugmynd,
að þú værir frjáls,
sló þig aftur til jarðar,
þegar hann hafði notað þig
sem kafla
í sögu,
sem hefur engan endi.
Plettu ekki þeirri sögu
of lengi.
Hún geymir,
það sem augu þín fá aldrei
séð,
það sem eyru þín fá aldrei
numið.
Hví firrir þú mig svefni,
vetrar-nótt.
17. jamúaa’ 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3