Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1974, Blaðsíða 6

Hér er Elín með refla af ýmsum
gerðum. Hún lærði vefnað hjá Karólínu.
Áklæði og reflar frá
Vefnaðarstofu Karólinu Guð-
mundsdóttur: Salúnvefnaður
og rósaband.
SÖMU
HÖGGIN
ALLAN
DAGINN
Hjá íslenzkum heimilisiðnaði
í Hafnarstræti hanga saman
veggplattar frá Tove Kjarval
og Robin Lökken og refill frá
Elinu í Vefnaðarstofu
Karólinu.
Rætt við Elínu Björnsdóttur
í Vefnaðarstofu Karólínu
Guðmundsdóttur
Hulda Gunnlaugsdóttir við vefstólinn.
VEFNAÐARSTOFA Karólínu
Guðmundsdóttur við Ásvallagötu
lOa hefur lengi verið vel þekkt
hér í borg, og margir munu hafa
átt þangað erindi, þegar útvega
skyldi eitthvað, sem að vefnaði
eða hannyrðum laut.
Þangað brugðum við okkur á
dögunum og hittum að máli Elínu
Björnsdóttur, sem tók við rekstri
stofnunnar. frá áramótunum
1972—73 af frænku sinni.
„Ég lærði vefnað hjá Karólínu,“
segir Elin, „byrjaði fyrir 30 árum,
þegar ég kom sem unglingur til
bæjarins og vann þá á sumrin, en
hef siðan unnið hér samfleytt frá
árinu 1952.
Nú vinnum við hér tvær, við
Hulda Gunnlaugsdóttir, sem er
búin að vera hér lengi og er mjög
góður vefari.
Starfið er bæði fjölbreytt og
skemmtilegt, en oft erfitt. Við
erum stundum að slá sömu höggin
allan daginn. Sérstaklega þurfum
við að taka á, þegar við erum að
vefa áklæði, því það þarf að vera
þétt. En þegar maður er búinn að
sitja við stólinn, er oft eins og
maður komist i „stuð“ og getur
ekki hætt.
Ég hef Iíka oft orðið vör við það,
þegar fólk kemur bingað, sem
hefur ofið eitthvað á yngri árum,
þá langar það til að komast aftur í
stólinn — líklega bua þessir vef-
stólar yfir einhverju seiðmagni,
sem við kunnum ekki skil á. Áður
fyrr tíðkaðist það mjög, að karl-
menn sæju um vefnað á heimil-
unum, enda þótti vaðmálsvefn-
aður erfiður, en nú er slikt held
ég óþekkt hér. Ég man þó eftir
einum manni frá Vestmanna-
eyjum, sem tók að sérvefnað hérí
Reykjavík, en það er nú iiðin tfð.“
Við sitjum í afgreiðslunni og 7
kringum okkur getur að líta
margt fallegra muna. Þarna eru
veggteppi og útsaumaðar myndir
á veggjum, púðaborð, reflar af
ýmsum stærðum og gerðum,
værðarvoðir, treflar, tuðrur,
kjólaefni, áklæði ogdigrir strang-
ar af java. Allt er þetta handofin
vara úr íslenzku ullinni okkar
rómuðu.
„Við vefum mikið úr java fyrir
skóla og útvegum í hann mynztur
og garn til útsaums, sömuleiðis
ýmsar vörur í minjagripa-
verzlanir ogalltaf ermeira en nóg
að gera, þar sem við erum bara
tvær, en það er erfitt að fá vefara
til starfa. Garnið, sem við notum
til sauma, er mest fjórþætt kamb-
garn frá Gefjun, sem sérstaklega
er unnið fyrir okkur, en við
vefum oftast úr því þríþættu.
Við vefum lfka rya-botna og
notum Grettisgarn til að sauma i
þá. Sömuleiðis vefum við áklæði
eftir pöntun. Fólki finnst oft
gaman að velja liti og 'mynztur
sjálft„Hvaðan fáið þið hug-
myndir í mynztrin?".
„Þau eru bæði fengin úr Þjóð-
minjasafninu og af gömlum
myndum og svo fikrum við okkur
áfram með eigin mynsturgerð. I
reflunum er salúnvefnaður og
rósaband, sem gefa tilefni til
mikillar fjölbreytni. Og svo erum
við svolítið að breyta til frá
gömlum hefðbundnum mynstrum
fyrir ungt fólk. Það er skemmti-
legt að reyna eitthvað nýtt, þegar
tími gefst til. í tilefni af 11
hundruð ára afmælinu erum við
t.d. að vefa svuntur við íslenzka
þjóðbúninginn úr tvisti og ull, og
ég hef satt að segja mestan áhuga
á þeim núna.“
Ég minnist þess, að fyrir löngu
heyrði ég, að Júlíana Sveins-
dóttir, sú ágæta lista-og vefnaðar-
kona, gæti ofið allt að 8 metra á
dag og fannst mikið tilþess koma,
jafnvel svo að ég átti bágt með að
trúa og spyr því Elínu, hvort það
sé mögulegt.
Hún hlær við og segir: „Jú, jú,
og jafnvel meira. Það fer eftir
m
því, hvað breitt er í stólnum og
hversu þétt er ofið.“ Og þá
kemur á daginn, að Sigurveig
Sveinsdóttir, móðir Elínar, var
systir Júlíönu, svo að hún á vissu-
lega ekki langt að sækja fimi sína
og hæfileika við vefnaðinn.
„Mér finnst það tilvalið,“ segir
Elín, „að endurvekja áhuga fólks
á íslenzka þjóðbúningnum á
þessu ári, ég hef reyndar heyrt,
að Heimilisiðnaðarfélagið ætli að
gangast fyrir námskeiði, þar sem
gefnar verða leiðbeiningar við
gerð hans, og er vissulega ástæða
til að fagna því. Það er ekki sama,
hvernig á þessu er haldið.-Ekki
má vikja of mikið frá gamalli
hefð í þessum efnum, þótt gaman
væri að breyta svolitið til. Ég man
t.d. eftir því, að móðir mín og
Júlíana áttu mislita upphluti,
önnur átti rauðan og hin bláan, —
sem sé fánalitirnir. Þetta var í
kringum 1907 og þá voru slíkir
búningar töluvert algengir.“ H