Lesbók Morgunblaðsins - 09.03.1985, Blaðsíða 7

Hallsteinn. Þeasa andUtsmynd befúr PíU böggvið I naðkitan stein og bún er af vini bans,
Hallsteini Sveinssyni í Borgarnesi.
Jacqueline er 16 mánaða. Móðir
henn.tr rar frjórguð með sæði
ónefnds Nóbeisrerðiaunahafa.
Jacqueline hefur notið sérstakrar
þjálfunar og kennslu frá fæðingu
og er nú á andlegu þroskastigi
þriggja ára barns.
Ungböm á
skólabekk
IBandaríkjunum eru nú
margir foreldrar teknir til
við það í fullri alvöru að
þjálfa börn sin til að gera
hluti, sem menn höfðu aldrei lát-
ið sér detta í hug áður.
Með aðferðum nútíma þroska-
sálfræði hafa menn komizt að
þeirri niðurstöðu, að ungbörn
séu miklu meiri gáfum gædd en
sérfræðingar hafa hingað til tal-
ið.
Það hefur meira að segja verið
stofnuð hreyfing í Bandaríkjun-
um í því skyni að þjálfa ungbörn
til að verða undrabörn. Það er
stofnun, sem ber heitið „Better
Baby Institute", sem ræður
mestu um stefnuna í þessum
kennslumálum.
Nú er farið að kenna ungbörn-
um að leysa flókin verkefni allt
frá fæðingu. Með bjölluhring-
ingu er hægt að kenna nýfæddu
barni að snúa höfðinu í ákveðna
átt, séx mánaða gömlum er þeim
kennt að kveikja og slökkva ljós,
meðan þau eru enn í rúminu, og
einstaka börnum hefur verið
kennt að snúa höfðinu tvisvar til
vinstri og þrisvar til hægri, áður
en ljósið er slökkt. Þetta merki
sýnir, að hálfs árs gömul börn
geti lært að telja upp að fimm,
og að ungbörn séu fær um að
kanna umheiminn ótrúlega
fljótt.
Önnur þjálfunaraðferð sýnir,
að það vekur ótta hjá ungbörn-
um, ef eitthvað óvænt skeður. Sé
barni sýnd skeið til dæmis, hún
svo látin hverfa á bak við klút,
en gaffall látinn birtast hinum
megin, þá munu viðbrögð þess í
mörgum tilvikum' verða grátur
og ótti vegna hins óvænta.
Það er sérstaklega sá metnað-
ur foreldranna að koma börnun-
um á sínum tíma i bestu háskól-
ana, sem fær þá til að leggja á
sig og börnin jafn tímafreka og
ítarlega þjálfun og hér er um að
ræða. Árangurinn er sá meðal
annars, að mörg börn hafa lært
flókin spil og geta borið fram
erfið latnesk orð þegar á þriðja
ári.
En þessi kennsluaðferð er um-
deild í Bandaríkjunum. Því fer
fjarri, að allir vilji, að börn
þeirra verði undrabörn og sum
undrabörnin hafa einnig sjálf
farið í „verkfall". Eftir nokkurn
tíma neita þau að læra meira.
Maður með búfii. Rákirnar eftir meitilinn
minna oft i pensilför.
hjá systur sinni, sem býr í Köln, en hefur
sótt um listaskóla í Dússeldorf og á að
skila í vor möppu með myndum, sem ekki
mega vera minni en fermetri á stærð.
Eg spurði Pál, hvort hann ætlaði sér að
sækja áhrif til „Hinna nýju villtu" eins og
Þjóðverjar nefna nýbylgjumálarana, sem
eru sporgöngumenn gömlu, þýzku express-
jónistanna. Páll kvað litlar líkur á því;
sagðist ekki hafa heillast eða orðið fyrir
áhrifum af þessu nýja málverki, þótt jafn-
aldrarnir væru á kafi í því.
„Ég mála eftir sýnilegum fyrirmynd-
um,“ sagði Páll, „ekki fantasíur, líklega er
ég ekki skáld. Mér þykir skemmtilegast að
mála fólk. Það eru svo miklar heimildir í
því, nokkrir þeirra, sem ég hef málað eru
Brjóstmynd af manni.
ekki lengur ofar moldu. Ég mála lika eftir
landslagi, eða sem sagt: Það sem ég sé.“
„En þú yrkir ekki eins og Páll afi þinn?“
spurði ég.
„Nei, ekki er ég enn byrjaður á því. Ég er
ekki heldur eins mikill gleðimaður og afi,
hef aldrei smakkað vín og ekki heldur
reykt. Mínar yrkingar eru í stein, eða á
myndflöt."
„Ferðu utan með það í huga að setjast ef
til vill að í Þýzkalandi, ef þér líkar vel?“
„Ég held að lítil hætta sé á því, að mér
detti það i hug. Ég geri þetta umfram allt
til að komst í annað umhverfi í svipinn. En
hugurinn er og verðúr uppi í Borgarfirði, á
Húsafelli og líklegast er, að ég haldi áfram
að búa þar.“ q(SU sigurðsson
Þjóðminjar
HORINÍSTÖÐ
Líttu á hvernig lukkan hröð
laglega fer að stíma,
hugsaðu maður að hornístöð
hafir þú einhvern tíma.
Þessi vísa er eignuð sr. Hallgrími Péturssyni og segir sagan, að hann hafi riðið
til alþingis við hornístöð, af því að það væri mýkra fyrir fæturna. Einhver gerði
skop að hornístöðunum og svaraði þá Hallgrímur með þessari vísu, sem átti að
hafa orðið að áhrínsorðum.
Þessi saga á að sýna, að óvirðulegt fátæktareinkenni hafi verið að ríða við
hornístöð. Vel má vera, að menn hafi þurft að grípa til þess að telgja til ístöð úr
hornum þegar járnskortur var og járnið varð að nota í eggjárn og saum öðru
fremur. En hornístöð voru lengi notuð við þófana, sem fátæklingar urðu að notast
við í stað vandaðri reiðvera.
Austur í Skaftafellssýslu virðast menn hafa notað hornístöð lengur en annars
staðar, því að þaðan hafa komið á söfnin hornístöð fremur en úr öðrum landshlut-
um. ístöðin sem hér birtast myndir af, eru frá Reynivöllum í Suðursveit. Þau eru
gerð úr sveigðu hrútshorni, sólinn úr tré, en ofan á ístöðin er skorið hnútaskraut
og bandfléttur. Einföld smíð í sjálfu sér en þó fallegt sýnishorn þess, sem menn
gerðu úr heimafengnu efni, meðan forðazt var að kaupa annað en brýnustu
nauðsynjar og heimilin reyndu að vera sjálfum sér næg um flest. Þá höfðu menn í
hávegum orðatiltæki eins og „hollur er heimafenginn baggi" og „betra er hjá
sjálfum sér að taka en bróður að biðja".
Þór Magnússon.

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 9. MARZ 1985 7