Alþýðublaðið - 29.04.1989, Blaðsíða 4
LVLau,gard^gur29.,^ÍIJ989
1 • maí
Er nokkuð
sjálfsagðara en að
rœða við Ásmund
Stefánsson forseta
ASI, Ögmund
Jónasson formann
BSRB og Wincie
Jóhannsdóttur
varaformann
BHMR?
A-mynd/E.ÓI.
Ásmundur Stefánsson: Það brýtur gegn réttlætistilfinningu minni að
fólk skuli hafa misjöfn laun.
Alþýðublaðið rœðir við
Asmund,
Ögmund og
Wincie:
Hjátrú að við séum__________
hálaunahópur
— En lítur fótk almennt þetta
sömu augum og þið? Hamrar
þjóðarsálin til dœmis ekki á því
núna að það sé ekkert réttlæti í
því að BHMR-fólk fái hærri laun
en BSRB?
Wincie: Ég held aðóvinsælustu
verkföllin hljóti að vera verkföll
háskólamenntaðara manna — og
óvinsælust allra eru kennaraverk-
föll. Það má sjálfsagt finna ýmsar
skýringar á því, meðal annars sú
hjátrú að við séum hálaunahópur.
Okkar viðsemjendur ala líka á
fram. Þegar þú kemur í veg fyrir
áætlanir um kjaraskerðingu ertu í
sókn en ekki vörn.
Að taka ábyrgð á sér og
sinum__________________________
Ögmundur: Hvaða ábyrgð ber-
unt við? Hver og einn ber ábyrgð
á sjálfunt sér og sinni fjölskyldu,
að geta séð sér og sinum farboða.
Sú ábyrgð hvílir á hverjum ein-
staklingi. Og á samfélaginu öllu
hvílir sú ábyrgð að fóik geti risið
undir þessum skyldum. í þessu
ljósi ber að líta á það að í þessum
samningum rennur mest til þeirra
— Hvenærfóruð þið ífyrstu I.
maí gönguna?
„Eg varð fyrir svo miklum von-
brigðum í fyrstu göngunni minni
fyrir hálfum öðrum áratug að
þær hafa ekki orðið fleiri,“ segir
Wincie. „Ég uppgötvaði það
nefnilega þegar ég kom niður
í bæ að fundirnir voru 3 eða 4.
Það var víst ekki hægt að koma
sér saman um einföldustu kröfur.
Nú er ég sjálf í þeirri undarlegu
stöðu að þramma niður Lauga-
veginn á sérfund þeirra félaga há-
skólamanna sem eru í verkfalli —
ef það stendur enn yfir l.maí.“
„Ég man ekki hvenær það var
fyrst, en þau ár sem ég hef verið í
starfi, hef ég farið í allar göngur,“
segir Ögmundur. Ásmundur
gengur skrefi lengra: „Ég þykist
þess fullviss að foreldrar mínir
hafi ekið mér í barnavagni 1945,
og ábyggilega mjög stolt og
ánægð.“
— Höfðu þau einhverja
ástæðu til þess? Var þetta fallegur
vagn?
„Ég man ekki eftir honum.“
Margt sem launamenn eiga
sameiginlegt
— Símarnir virðast ekkert
voðalega uppteknir núna milli
samtakanna á sama tíma og
BHMR er í verkfalli..
Ögmundur: Þetta er ekki rétt,
því að síðustu vikur og mánuði
hafa fulltrúar þessara samtaka
haft samráð sín í milli. Kröfur
BSRB og BHMR eru mjög ólíkar
og leiðirnar ekki hinar sömu, en
samstarf var um að ræða. Áður en
við gengum til samninga, rædd-
um við í BSRB mjög nákvæmlega
við forsvarsmenn háskólamanna
um hvað fyrir okkkur vekti. Og
við vildum heyra þeirra
sjónarmið.
Wincie er sammála: Varð ekki
meira samstarf við tilkomu
bráðabirgðalaganna?
Ásmundur: Það er auðvitað svo
að kröfurnar eru ólíkar og öðru-
vísi settar fram. Við höfum á Iiðn-
um árum einkum gagnvart BRSB
jafnaðarlega veitt upplýsingar um
hvað er að gerast. Og þetta hefur
verið gagnkvæmt af hálfu BSRB.
— Ersátt um kröfurallra laun-
þegasamtaka? Að þær gangi í
misjafnar áttir?
Asmundur: Ég held að for-
senda þess að ná einhverju sam-
starfi milli ólíkra samtaka sé
ósköp einfaldlega að það sé ekki
verið að reyna að ná sátt um kröf-
urnar, viðurkenna að þetta eru
ólík samtök, þar sem stöðumat er
mismunandi. Geti maður ekki lif-
að við það er hæpið að þau geti
haft samskipti sín í milli.
Wincie: Það er margt sem
launamenn eiga sameiginlegt og
sjálfsagt að fólk mætist þar og
eigi sitt samráð um sameiginleg
mál. En viðurkenni sjálfstæði
hvers annars í Iaunum og í mati á
því sem gera skal hverju sinni.
því.
Ögmundur: Ég held að það sé
rétt hjá Wincie að þar sem há-
skólamenn séu á ferðinni, telji
fólk að séu hálaunamenn. Að
hluta til er það sprottið á mis-
skilningi sem leiðir af kröfugerð-
inni. Þið krefjist markaðslauna,
en fólk vill forðast þá misskipt-
ingu tekna sem viðgengst á mark-
aðnum. Fólk er að reyna að breyta
þessum veruleika. Það gleymist
að margt háskólamenntað fólk í
ríkisþjónustu er á lágum launum.
Þú ert i sókn en ekki vörn
Ásmundur: Ég er sammála Ög-
mundi um skilning almennings á
kröfunni um markaðslaun. Fólki
finnst að með því sé verið að lög-
festa það misrétti sem við búum
við.
Það er líka spurning hvernig
menn meta stöðuna til þess að
fara fram með mjög stórkostleg-
ar kauphækkanir. Við sjáum í
BSRB samnningunum mjög klára
viðurkenningu á því að mati sam-
takanna að ekki sé raunhæft að
fara þannig fram. BSRB gerir
samninga með tiltölulega lágum
krónutölum, samninga sem aug-
Ijóslega fela í sér að kaupmáttur
mun lækka á árinu. Samningarnir
miða að því að hindra stórfellda
kjaraskerðingu. Þetta eru varnar-
samningar, þar sem þeir sem eru
kauplægstir koma best út úr
samningunum.
Þetta er ósköp einfaldlega önn-
ur áhersla í grundvallatriðum en
hjá BHMR. Það er réttur hverra
samtaka um sig að berjast á þann
hátt sem þau telja henta best sín-
um markmiðum. Það er ekki rök-
rétt að ætlast til þess að allir
aðilar beygi sitt undir það að
stefna að sömu markmiðum.
Ögmundur: Það er afstætt
hvað er vörn og hvað sókn. Sann-
leikurinn er sá að við stóðum
frammi fyrir því að það væri stað-
föst ákvörðun atvinnurekenda að
skerða kjörin gífurlega. Þeir vildu
20% gengisfellingu og þeim svíð-
ur þegar taiað er unt verðlagseftir-
lit, eins og við náðum reyndar
sem minnst hafa. Það er líka
ábyrgð, félagsleg ábyrgð. slíka
ábyrgð á verkalýðshreyfingin
jafnan að sýna að mínu mati.
— En hvernig stendur þá a
því að launþegahreyfingin er enn
að semja þannig að meðallaun t.d.
í BRSB eru aðeins til framfœrslu
einnar manneskju í vísitölufjöl-
skyldunni?
Ásmundur: Vísitala fram-
færslukostnaðar segir bara hver
meðaleyðslan er. I vísitölufjöl-
skyldunni eru fleiri en ein fyrir-
vinna og það er unnin yfirvinna.
Þess vegna fæst ekki að meðal-
tekjur eins einstaklings í dagvinnu
nægi til þess að búa til meðalfjöl-
skyldutekjur. Hitt er svo annað
mál að lægsta kaupið, sem er
langtum minna en meðalkaup
BSRB, er allt of lágt. Spurning er
bara hvernig við þrýstum því upp.
í BSRB samningnum var reynt að
lyfta þeim lægstu og því er ég
sammála. Tvennt finnst mér þó að
samningunum: Annað er tíma-
lengdin og hitt að það skuli ekki
vera neinar tryggingar fyrir því að
samningurinn standi gagnvart
verðlagi.
Wincie: Það er að verða
ábyrgðarieysi hjá ungum foreldr-
um að fara til starfa hjá ríkinu —
bæði fyrir háskólamenntaða og
aðra. Við eigum ekki að ganga út
frá því að það þurfi fleiri en eina
fyrirvinnu. Þetta er hinn versti
ósiður á íslandi.
Leysum ekki allt í launum
Ásmundur: Við megum ekki
gleyma að viðmiðanir breyt-
ast.Það er sárara í dag en fyrir
þrjátiu árum að vera fátækur.
Þegar allir aðrir geta allt er sárara
að geta ekkert veitt sér. Lægstu
launin verða að hækka, en við
leysum ekki vandamál allra hópa
eins og fatlaðra á launamarkaðn-
um. Sérstaða einstæðra foreldra
er Iika augljós. Kjarabaráttan
hlýtur þess vegna að snúast um
fleira en laun. Hún verður að
tryggja félagsleg réttindi. Alþýðu-
samabndið hefur meira en
Wincie Jóhannsdóttir: Það sem heillaði var sú samábyrgð sem meðal
annars birtist í því að hver og einn leit á sig sem jafningja annars. Við
skulum blanda þessu góða sem var inn í okkar framtíðarsamfélag.