Alþýðublaðið - 29.04.1989, Blaðsíða 13

Laugardagur 29. apríl 1989
13
AÐ KVEÐA NIÐUR
(FORTÍÐAR)DRAUGA
Reimleikar
Gamalreyndur sjávarútvegs-
höldur sagði í nýlegri blaðagrein
að fimm draugar hefðu sótt að
sjávarútveginum á undanförnum
árum. Hverjir eru þessir fortíðar-
draugar? Hverjir vöktu þá upp?
Hvernig verða þeir kveðnir niður?
Við skulum virða fyrir okkur
þetta draugagallerí.
1. Minni atli.
2. Lækkandi verð á erlendum
mörkuðum.
3. Mikill skuldsetning frá fyrri
tíð (einkum í góðærinu).
4. Óhóflegur fjármagnskostnað-
ur.
5. Heimatilbúin verðbólga langt
umfram verðbólgu í viðskipta-
löndum.
Það fer ekki framhjá neinum
að fórystusauðir Sjálfstæðis-
flokksins þykjast nú vera miklir
særingameistarar. Þeir fara í tíma
og ótíma með sömu særingaþul-
una: Patentlausnin er ný gengis-
fellingarkollsteypa. Annað hafa
þeir ekki til málanna að leggja.
Ég minnist þess hins vegar að
þeir voru svo draughræddir undir
lokin, í tíð fyrri ríkisstjórnar að
þeir máttu vart vatni halda. For-
maðurinn lagðist undir feld í
Florída; varaformaðurinn gróf sig
í sand á Kípur. Heimkomnum of-
bauð þeim svo draugagangurinn
að þeir stukku fyrir borð. Ég veit
ekki hvort var háðulegra: drauga-
hræðslan þá — eða mannalætin
núna. Eða hvort er verra: barlóm-
urinn eða patentlausnin.
En kíkjum nú framan í fortíð-
ardrauga þeirra Sjálfstæðis-
manna og prófum, hversu vel
gefst særingarþulan.
1. Aflasamdráttur: Ekki bætir
gengisfellingin úr því. Við honum
þarf að bregðast með því að sækja
aflann með minni tilkostnaði.
Með úreldingu fiskiskipa, eins og
frv. sjávarútvegsráðherra leggur
til. Með því að færa kvóta milli
skipa og leggja öðrum. Með því
að draga úr tilkostnaði eða auka
söluverðmæti. Til þess duga eng-
ar patentlausnir, eins og allir
þekkja sem reynslu hafa af
rekstri. Að þessu er unnið í sam-
starfi fyrirtækja og stjórnvalda,
með sýnilegum árangri.
2. Lækkandi fiskverð erlendis:
Gengislækkun fjölgar að vísu
krónum í vasa útflytjenda í bili.
En á móti kemur að hún hækkar
höfuðstól skulda, verðbólgu,
vexti og verð á innfluttum aðföng-
um jafnóðum. Sumsé: Skottu-
lækning, við óbreyttar aðstæður.
Hinn gullni meðalvegur
Sjálfstæðismenn tala heldur
ekki hátt um það að gengisfelling-
arkollsteypan þeirra mundi rústa
lífskjör fólksins i landinu, og þar
með rjúfa vinnufriðinn, sem ríkis-
stjórnin er nú að tryggja með hóf-
legum kjarasamningum.
Rikisstjórnin hefur vissulega
aðlagað gengið í áföngum, án
þess að efna til kollsteypu sem
mundi ríða fyrirtækjunum að
fullu. Markmið hennar er að
lækka raungengið, þ.e. tilkostnað
fyrirtækja í samanburði við
keppinauta.
Þarna er vandrataður meðal-
vegurinn: Að tryggja viðunandi
rekstrargrundvölí og fulla at-
vinnu, án þess að níðast á lífskjör-
um þeirra sem verst eru settir.
Ríkisstjórnin hefur reynt að
þræða hinn gullna meðalveg með:
hóflegri gengisaðlögun, lengingu
lána, lækkun vaxta, fjárhagslegri
endurskipulagningu, samruna
fyrirtækja, o.s.frv. Sum fyrirtæki
voru svo grátt leikin að þeim verð-
ur ekki bjargað. Önnur eru að
komast á lygnari sjó í rekstri. Töl-
ur forsætisráðherra tala sínu máli:
Framlegð, tekjuöflun ríkissjóðs.
Af meðaltölum________________
Meðaltöl um afkomu í sjávar-
útvegi villandi: Manni sem stend-
ur með annan fótinn í sjóðheitu
vatni en hinn frosinn upp að hné,
býsna kalt að meðaltali. Afkomu-
tölur taka ekki nægilegt tillit til:
Verðbóta á frystan fisk, skuld-
breytinga, lækkunar vaxta, fyrir
utan að gjörgæslufyrirtækin
draga meðaltalið niður.
Vandi fyrirtækjanna núna er
fyrst og fremst skuldabyrði frá
fyrri tíð og of hár fjármagns-
kostnaður. Hann verður ekki lag-
aður með gengisfellingu — þvert á
móti.
3. Skuldsetning í góðærinu: Leys-
ir gengisfelling þann vanda? Nei,
hún mundi ríða mörgum skuldug-
um fyritækjum að fullu. Hún
hækkar höfuðstól skulda, hækk-
ar fjármagnskostnað og mundi
framkalla þvílík átök á vinnu-
markaði, að ekki þyrfti um sárt að
binda. Sumsé skottulækning.
Það eru fá góð ráð í hagstjórn
nema þau sem í tíma eru tekin.
• Hvers vegna stigu Sjálfstæðis-
menn ekki á bremsurnar þegar
fjárfestingaræðið var á fullu.
• Hvers vegna létu þeir eyðileggja
Verðjöfnunarsjóð fiskiðnaðar-
ins, sem átti að safna fé til
mögru áranna?
• Gamli húsgangurinn lýsir þeim
rétt: Þeir sem aldrei kunna ráð,
þeir eiga að bjarga hinum.
4. Ohóflegur fjármagnskostnað-
ur: Gengisfelling þýðir óðaverð-
bólgu og vaxtasprengingu. Hún
mundi gera ill verra.
Ríkisstjórnin vinnur sam-
kvæmt áætlun að endurskipu-
lagningu fjármagnsmarkaðarins
og lækkunar raunvaxta. Ríkið
gengur á undan með góðu for-
dæmi í samningum við lífeyris-
sjóði og með lækkun raunvaxta á
spariskírteinum ríkissjóðs (9,5-7,
5-5,0%). Verðbréfafyrirtækin
hafa neyðst til að lækka vexti.
Með lækkandi verðbólgu er stefnt
að afnámi verðtryggingar. Með
nýrri gengis- og verðbólgukoll-
steypu mundum við fjarlægjast
það markmið.
Ráð Sjálfstæðisflokksins í
þessum efnum er því líka óráð.
Hann reyndist illa í ríkisstjórn og
hann reynist óráðhollur í stjórn-
arandstöðu.
Slysagildra___________________
frjálshyggjunnar______________
í þjóðsögunni fitnaði púkinn á
fjósbitanum af illum munnsöfn-
uðisbr. barlóm og bölmóð stjórn-
arandstöðunnar. í veruleika sam-
tímans hafa fjármagnseigendur
Ieikið þetta hlutverk. En hverjir
vöktu upp þann draug og þorðu
síðan ekki að horfast í augu við
hann? Sá gæfusnauði galdra-
Loftur býr í Valhöll og kennir sig
við frjálshyggjutrúboðið. For-
ustumenn Sjálfstæðisflokksins
eru alltaf að rugla saman frjáls-
lyndi og stjórnleysi. Þeim tókst að
virkja verstu öfgar frjáls markað-
ar í þjónkunarþörf sinni við eig-
endur fjármagnsins.
• Þeir koma óorði á frelsið eins og
rónarnir á brennivínið forðum.
Afleiðingarnar blasa nú við:
Útflutningsfyrirtækin að kikna
undan fjármagnskostnaði, rúin
eigin fé sem nemur milljörðum,
sem hefur hafnað í fjárhirslum
víxlaranna. Fyrirhyggjuleysið i
góðærinu endaði í frjálshyggju-
slysi, sem atvinnulífið sýpur nú
seyðið af.
Af ávöxtunum skuluð___________
þér þekkja þá
• Vextir voru geínir fjálsir án þess
að sett væri rammalöggjöf um
starfsemi verðbréfa- og fjár-
mögnunarfyrirtækja;
• án þess að bankakerfið væri
endurskipulagt til þess að draga
úr vaxtamun;
• án þess að Sjálfstæðismenn
gerðu sér grein fyrir því að hér
væri um að ræða lokaðan fá-
keppnismarkað, þar sem óseðj-
andi eftirspurn eftir lánsfjár-
magni mundi sprengja vexti upp
fyrir öll okurlög;
• án þess að þeir Sjálfstæðismenn
gerðu sér grein fyrir afleiðingum
gerða sinna:
Að ávöxtunarkröfur fjármagns
urðu langt umfram það sem
nokkur venjulegur rekstur getur
skilað eigendum sínum í arð.
Svo kalla þeir þetta þjóðnýt-
ingu fyrirtækjanna bakdyrameg-
in. Fyrir nokkrum árum var borg-
araleg ríkisstjórn í Svíþjóð. Hún
þjóðnýtti meira á fjórum árum en
Jafnaðarmenn höfðu gert á fjör-
tiu árum. Frjálshyggjuliðið í
Sjálfstæðisflokknum ber alla
ábyrgð á fjörbrotum þessara fyr-
irtækja. Því miður munu þeir
ekki reynast borgunarmenn fyrir
þeim reikningum, ef þeim væri
framvísað. En þeir ættu að sjá
sóma sinn í að hafa hægt um sig,
meðan aðrir sinna björgunar-
störfum á slysstað: Það var nefni-
lega ekki bara að þeir sinntu ekki
slysavörnum; þeir bjuggu til slysa-
gildrur. Þeir ættu því ekki að
nefna snöru í hengds manns húsi
— en það er fjármagnskostnaður-
inn í Valhöll íhaldsins.
5. Verðbólgan: Allir vita að geng-
isfelling virkar sem olía á eld verð-
bólgunnar svo að enn reynist sær-
ingaþula íhaldsins óráð hið
mesta. Verðbólga verður ekki
kveðin niður nema með sam-
ræmdum aðgerðum á mörgum
sviðum: T.d. með því að koma á
jafnvægi á peningamarkaði og
opna hann fyrir erlendri sam-
keppni; með því aí reka ríkissjóð
án halla; með því að vinna kerfis-
bundið að lækkun tilkostnaðar í
opinberum rekstri; með lækkun
ríkisútgjalda.
Sjálfstæðisflokkurinn lætur
mikinn um nauðsyn þess — í orði;
í ríkisstjórn reyndist hann hins
vegar þungur á fóðrum í þágu sér-
hagsmuna og fyrirgreiðslupots.
Að sitja fastur________________
við sinn keip
Alþýðuflokkurinn lætur frýj-
unarorð þeirra Sjálfstæðismanna
um stefnubrigð sem vind um eyr-
un þjóta. Við munum ekki hlaup-
ast frá borði þó eitthvað bjáti á
um sinn. Það hvarflar ekki að
okkur að leggjast í hugsýki með
barlómskórnum.
Þessi rikisstjórn mun sitja út
kjörtímabilið og stýra skipi sínu
heilu í höfn.
Við munum ótrauðir vinna
áfram að því að leysa fjárhags-
kreppu útflutningsfyrirtækjanna
án þess að fórna markmiðum um
stöðugleika í efnahagsumhverf-
inu með ótímabærum gengiskoll-
steypum. Þetta gerum við með
skuldbreytingu, fjárhagslegri
endurskipulagningu og samruna
fyrirtækja, endurskipulagningu
fjármagnskerfisins og opnun
þess, lækkun vaxta og fjármagns-
kostnaðar.
Ríkisstjórnin vinnur að því í
kyrrþey ad skapa forsendur fyrir
Rœða Jóns Baldvins Hannibalssonar
formanns Alþýðuflokksins á eldhúsdegi
Alþingis
hóflegum kjarasamningum sem
ætlað er að draga úr kaupmáttar-
fallinu, án þess að stofna atvinnu-
örygginu í hættu:
Verkin sýna merkin. Mála-
fjöldinn á borðum þingmanna
sannar að hér er að verki athafna-
söm umbótastjórn sem hugsar
fram í tímann, þótt stjórnarand-
staðan vilji æðrast í fortíðinni.
Húsbréfin
Besta dæmið um þetta er hús-
bréfafrumvarp félagsmálaráð-
herra. Hringlandaháttur Sjálf-
stæðisflokksins í því máli segir
allt sem segja þarf um stjórnar-
andstöðu hans. Við undirbúning
málsins studdu Sjálfstæðismenn
húsbréfakerfið dyggilega. Þegar
þeir héldu að þeir gætu komið
höggi á ríkisstjórnina — jafnvel
banahöggi — þá hlupust þeir frá
sannfæringu sinni. Hvað varðar
þá um þjóðarhag? var einu sinni
spurt. Hvað varðaði þá um neyð
húsbyggjenda — ef hægt var að
konta fram pólitískum hefndar-
verkum. en sjaldan er hönd höggi
fegin — eins og e.t.v. mun brátt
koma á daginn.
Kostir húsbréfakerfisins
eru ótvíræðir
1. Aukin innri fjármögnun fast-
eignaeigenda skapar svigrúm fyr-
ir aukin fjárframlög til félagslega
kerfisins.
2. Aukin hluti íbúðaverðs fæst
að láni með tryggum hætti á ein-
um stað. Hin rándýra skamm-
tímafjármögnun hverfur úr sög-
unni og þar með lækkar greiðslu-
byrðin.
3. Afgreiðslutimi styttist úr allt
að 37 mánuðum i 2-3 vikur.
4. Húsnæðiskaupin eru fjár-
mögnuð samhliða því að kaup-
samningur er gerður.
5. Niðurgreiðsla húsnæðis-
kostnaðar færist yfir i skattakerf-
ið. Vaxtabætur koma þeim eink-
um til góða sem eiga engar eða
litlar eignir og búa við lágar tekjur
— þannig er húsbréfakerfið þátt-
ur í tekjujöfnunaraðgerðum.
6. Fasteignaviðskipti verða
mun einfaldari fyrir fólk á lands-
byggðinni, þar sem unnt er að fela
banka á staðnum alla nauðsyn-
iega fyrirgreiðslu.
7. 1 stað þess að híma aftast í
biðröðinni getur unga fólkið
komist að strax.
8. Hinir eldri geta losnað við
skuldlitlar eignir sínar á öruggan
hátt. Það nýtir aftur mun betur
fjárfestingu í rótgrónum hverf-
um. Það þarf ekki að byggja nýja
skóla á sama tíma og skólinn í
gamla hverfinu er að tæmast.
Þeir sem bera ábyrgð á hinu
gamla og gjaldþrota húsnæðis-
kerfi reyna að hræða fólk frá hús-
bréfakerfinu með tröllasögum um
afföll og fóður fyrir gráa markað-
inn. Staðreyndin er hins vegar sú
að lánsloforð þeirra sem nú eru í
húsnæðisbiðröðinni eru seld með
miklum afföllum. Hins vegar
hafa verið gerðar margvíslegar
ráðstafanir til að tryggja að hús-
bréfin stuðli að lækkun vaxta, og
hafi jákvæð áhrif á peninga- og
fasteignamarkað.
• Húsbréfin seljast á svipuðum
vöxtum og spariskírteini ríkis-
sjóðs. Þau eru örugg þar sem þau
eru ríkistryggð.
• Byggingasjóður ríkisins og
Seðlabanki eru ávallt kaup- og
söluaðilar. Verðbréfamarkaðnum
verður óheimiit að kaupa eða