Alþýðublaðið - 27.02.1985, Blaðsíða 4

alþýðu-
■ HET.rry
Miðvikudagur 26. febrúar 1985
Útgefandi: Blað h.f.
Stjórnmálaritstjóri og ábm.: Guðmundur Árni Stefánsson.
Ritstjórn: Friðrik Þór Guðmundsson og Sigurður Á. Friðþjófsson.
Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson og Halldóra Jónsdóttir.
Auglýsingar: Eva Guðmundsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ármúla 38, Rvík, 3. hæð.
Sími:81866.
Setning og umbrot: Alprent h.f., Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent, Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn
er 81866
Sýning Margaret Bourke-White
Mannleg sjónarmið
Á Kjarvalsstöðum er landsmönnum boðið upp á að ferðast um sögu tuttugustu
aldarinnar á áhrifameiri hátt en áður hefur þekkst hér. Hér er átt við farandsýn-
ingu á ijósmyndum bandaríska Ijósmyndarans Margaret Bourke-White. Til
Reykjavíkur kemur sýningin frá Bukarest, en áður hefur hún hangið uppi í
Stokkhólmi, Bonn, Stuttgart, Berlín, Valetta og Moskvu. Það eru Ljósmynda-
safnið, Menningarstofnun Bandaríkjanna og Kjarvalsstaðir, sem standa að
sýningunni. Sýningin opnaði föstudaginn 22. febrúar og mun standa til 10.
mars. Nefnist sýningin Mannlegt sjónarmið.
innar og ljósmyndaði þær þjóðfé-
Iagslegu breytingar, sem áttu sér
stað þar.
Þessi heimsókn hennar varð til
þess að áhugi hennar á þjóðfélags-
legu misrétti vaknaði. Hún tók sig
til og ferðaðist með rithöfundinum
Ernskine Caldwell um Bandaríkin
um suðurríki Bandaríkjanna. Út-
koman úr þeirri reisu var bókin
„Þið hafið séð andlit þeirra“.
Árið 1938 var hún ráðin að tíma-
ritinu Life. Fyrsta verkefni hennar á
þeirra vegum var að fara til Tjekkó-
slóvakíu og taka myndir af hvernig
innrás nasista í landið hafði áhrif á
daglegt líf fólksins þar. Um svipað
leyti skrifaði hún eftirfarandi orð:
„Heimsástandið er svo alvarlegt í
dag að mjög mikilvægt er að eitt-
hvað sé aðhafst til að bæta það.
Ljósmyndarar geta gert sitt, því
sannleikurinn á það til að læðast
inn í myndirnar."
Dourke-White tók virkan þátt í
styrjöldinni með ljósmyndavélina
og pennann sem vopn. Hún var eini
Bandaríski ljósmyndarinn sem var
staddur í Sovétríkunum þegar
Þjóðverjar réðust á landið. Hún tók
myndir bæði í Moskvu og I eldlín-
unni. Þegar Bandaríkjamenn gerð-
ust þátttakendur í seinni heims-
styrjöldinni, tók hún þátt í
sprengjuárásum þeirra í N-Afríku.
Einnig tók hún þátt í innrás banda-
manna í Ítalíu.
Hún fylgdi líka framrás banda-
manna í Þýskalandi og kom með
Patton til útrýmingabúðanna í
Buchenwald. Frá þessum árum eru
margar bækur eftir hana.
Eftir heimsstyrjöldina fór hún til
Indlands og þeir sem sáu kvik-
myndina um Gandhi muna eflaust
eftir Ijósmyndaranum, sem fylgdi
Gandhi einsog skuggi síðustu æviár
Þar sem sagan gerist
Margaret Brouke-White vakti strax
á þriðja áratugnum . athygli með
myndum sinum. Það voru einkum
myndir úr iðnaði, sem hún sendi frá
sér þá. í þeim myndum var hún
undir miklum áhrifum frá abstrakt
málurum og kúbistunum. Þessar
myndir hennar vöktu áhuga rit-
stjóra Fortuna tímaritsins, sem réð
hana sem Ijósmyndara. Árið 1930
ferðast hún til Sovétríkjanna, að-
eins 26 ára að aldri. Var hún fyrsti
erlendi ljósmyndarinn, sem fékk að
taka myndir af iðnaðaruppbygging-
unni í Sovétríkjunum, undir stjórn
Stalíns. Hún heimsótti Sovétríkin
þrjú ár í röð, sem gestur stjórnar-
Frjálsborinn Tékki (mynd nr. 35.)’
Andlit frá Georgíu (mynd nr. 16)
hans. Tók hún meðal annars síð-
ustu myndina sem tekin var af
Gandhi.
Frá Indlandi heldur hún síðan til
Suður-Afriku og festir á filmu kyn-
þáttamisréttið þar. Árið 1952 fer
hún svo á bakvið víglinuna í Kóreu
og tekur ljósmyndir af þvi hvernig
stríðið hefur áhrif á venjulega íbúa
landsins. Uppúr 1954 er parkisons-
veikin farin að hrjá hana. Hún lést
árið 1971.
Xíargaret Bourke-White við vinnu
sína á toppi Chryslerbyggingarinnar
1930
Ljós og skuggar
örlagatíma
Einsog sjá má á þessu stutta ævi-
ágripi, kom Margaret Bourke-
White víða við á ferli sínum. Broti
af þeim augnabliksmyndum, sem
fyrir hana bar er okkur nú boðið
uppá á Kjarvalsstöðum. Þar hanga
nú 109 af rúmlega 20.000 myndum,
sem hún tók á ferli sínum.
Sýningunni er skipulega raðað
niður í tímaröð. Fyrst blasa við
okkur myndir frá Sovétríkjunum,
flestar teknar kringum 1930.
Þá koma myndir frá Suðurríkj-
um Bandaríkjanna, sem hún tók á
ferðum sínum með Caldwell. Séu
þessar myndir bornar saman kemur
í ljós að margt er svipað með þess-
um tveim löndum þegar fátæktin er
annars vegar og á báðum stöðum
Framh. á bls. 3
MOLAR
Hungurmörk
Nýlega var haldinn í Grindavík
fundur með sjávarútvegsráðherra
og mættu á hann um 130 manns.
Margir tóku til máls, þeirra á
meðal Jón Karlsson útgerðar-
maður. í Fiskifréttum er sagt frá
máli hans á svo felldan hátt:
Jón Karlsson útgerðarmaður
og fiskverkandi í Innri Njarðvík
sagði það gott og blessað að
geyma fiskinn í sjónum, en þegar
aflaskerðingin væri svona mikil,
þyrfti líka að sjá til þess að sjó-
menn og útgerðarmenn fengju
meira fyrir hvert tonn.
„Við erum komin á hungur-
mörkin í sjávarútvegi, það þarf að
fara að færa mönnum matargjafir
eins og í Eþíópíuþ sagði Jón,
„menn þurfa að borga með sér i
þessari grein eða flýja ella.“ Hann
átaldi stjórnvöld fyrir þau mark-
mið að halda gengishækkunum
innan við 4—5% á árinu, sem
þrengdi mjög rekstrarskilyrðin.
Hví auglýsa?
Nýlega var ráðinn sveitarstjóri
Borgarneshrepps. Fyrir valinu
varð Gísli Karlsson, yfirkennari á
Hvanneyri. Margir sóttu um en
fæstir úr hreppnum. Minnihlut-
inn var eitthvað óhress með gang
mála varðandi ráðninguna og lét
bóka:
„Sú ráðning sem hér á sér stað
hefur borið að með óvenjulegum
hætti.
Oddviti hefur lýst því yfir, áður
en umsóknarfrestur var liðinn, að
Framsóknarflokkurinn ætti þetta
starf.
Framsóknarmenn ráða því 4
eða 5 atkvæðum í þessu máli.
Umsóknir um starfið hafa því
verið vonlausar nema um stuðn-
ing þeirra væri að ræða. í ljósi
þessa munum við sitja hjá við af-
greiðslu málsins.
Það skal þó tekið fram, að við
berum fyllsta traust til Gísla
Karlssonar og vonumst til að eiga
við hann gott samstarfý
Oddvitinn sagði þessar fullyrð-
ingar furðulegar og bókaði það
álit sitt og krafðist þess að minni-
hlutinn fyndi orðum sínum stað,
sem reyndar var ekki gert.
Þríkelfd
Eftirfarandi frásögn mátti lesa í
Norðurslóð — Svarfdæls byggð
og bær:
Það gerðist á Urðum í Svarfað-
ardal á sjálfa þorrablótsnóttina 2.
febrúar, kyndilmessu, að ein kýr-
in í fjósinu lét fóstri nærri tveimur
mánuðum fyrir tal.Þetta myndi
ekki þykja í frásögur færandi
nema af því að það var ekki kálf-
ur, sem fæddist. Hvað þá, fæddist
kannske folald. Nei ekki folald og
ekki kálfur, heldur kálfar. Nú svo-
leiðis, kýrin var sem sé tvíkelfd.
Nei ónei svo hversdagslegt var það
nú ekki. Kýrin lét þremur kálfum.
Hún var þríkelfd og það köllum
við sögu til næsta bæjar.
Að sögn Hallgríms Einarssonar
á Urðum voru kálfarnir þrír byrj-
aðir vel að hárgast og að stærð á
við litla hunda, svona eins og tíkin
í Laugasteini, sagði hann, og þá
vitum við það.
• ‘
Trúarbrögð landsmanna
Á íslandi er ríkistrú, það er ríkis-
valdið hefur lagt blessun sína á
þjóðkirkju mótmælendaafbrigð-
is hinnar kristnu trúar. Og þorri
landsmanna er skráður í þjóð-
kirkjuna, alls 1984 munu þeir
hafa verið 223.663 af 240.122
landsmönnum eða 93,1%.
Næst vinsælustu trúarbrögðin
hér á landi síðustu ár voru þau
sem Fríkirkjusafnaðarmenn
skrifa undir, 5828 einstaklingar.
Þriðji stærsti hópurinn er hins
vegar sá sem er utan trúfélaga, alls
3016 einstaklingar, þar af 1751
karlar en 1265 konur. Síðan kem-
ur Fríkirkjan í Hafnarfirði með
1869 félaga og kaþólska kirkjan
hefur 1699 félaga innan sinna
raða.
Frá árinu áður fækkaði félög-
um í Sjónarhæðasöfnuðinum úr
50 í 46 og telst hann fámennasti
einstaki söfnuðurinn, en 71 voru
skráðir í Ásatrúarsöfnuðinn, þar
af 64 karlar. 5 í söfnuðinum töld-
ust 15 ára eða yngri.