Morgunblaðið - 04.12.2001, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 2001 39
a um
ESB
num fyrri
lands að
margir og
fyrir Ís-
kert hef-
en órök-
a um að
rá öllum
þá bita
uk þessa
ur kostn-
að ESB
m millj-
um sem
and sæki
mbandinu
ega hvað
arlausum
ndi fyrir
randi tal
gi getur
aða aðild-
t að hafa
gin veitir
i og það
land að
em í eðli
sem lýt-
éttari og
a og til-
ast feng-
ið neina raunverulega lýðræðis-
lega meðferð.“
Davíð sagði að það væri mjög
mikilvægt fyrir Ísland að hafa
fullt forræði yfir viðskiptaum-
hverfi sínu, m.a. til að geta skap-
að skattaumhverfi sem laðaði til
sín erlenda fjárfestingu. M.a. þess
vegna væri hagsmunum Íslands
betur borgið utan ESB.
Tímabundinn vandi í
gengismálum
„Á undanförnum mánuðum hef-
ur verið nokkuð flökt á íslensku
krónunni á gjaldeyrismarkaði og
gengi hennar hefur lækkað. Þetta
hefur leitt til tals um að nauðsyn-
legt sé fyrir Íslendinga að ganga í
Evrópusambandið og taka upp
evru. Virðast sumir jafnvel halda
að slík aðgerð sé álitleg lausn á
skammtímavandamáli. Krónan,
segja þeir, er bersýnilega of smá
mynt til þess að hún geti þjónað
tilgangi sínum sem trúverðugur
gjaldmiðill. Óvissa um gengisþró-
un komi í veg fyrir erlendar fjár-
festingar og skaði íslenskt at-
vinnulíf.
Vitanlega er óvissa í gengismál-
um óheppileg fyrir atvinnulífið og
þjóðfélagið allt. Lækkun á gengi
krónunnar nú á rætur sínar fyrst
og fremst að rekja til viðbragða
hagkerfisins við þenslu á undan-
förnum misserum. Í sjö ár áður
en gengisóróa fór að gæta var ís-
lenska krónan ein stöðugasta
myntin í Evrópu og stóð vel af sér
mikla lækkun evrunnar. Krónan
var þó hvorki stærri né smærri
mynt á þeim árum en hún er nú.
Allt bendir til að núverandi
vandi sé tímabundinn og leysist
um leið og hagkerfið hefur aðlag-
ast nýjum aðstæðum. Gengi krón-
unnar fór lengra niður en efna-
hagslegar ástæður voru fyrir og
virðist nú vera að rétta sig við.
Þegar gengið fór hæst í maí í
fyrra var það á hinn bóginn of
hátt. Nú mun það smám saman
leita jafnvægis, sem byggjast
mun á íslenskum forsendum og
íslenskum aðstæðum. Það er lyk-
illinn að íslensku efnahagslífi, sem
menn mega ekki kasta frá sér. En
gengi evrunnar mun aldrei taka
mið af því sem gerast kann á Ís-
landi, þótt við værum í Evrópu-
sambandinu. Til þess er hagkerfi
okkar einfaldlega allt of lítið. Við
stæðum því frammi fyrir óbæri-
legum og óleysanlegum vanda-
málum, ef til dæmis illa áraði í út-
flutningsgreinum okkar á sama
tíma og mikill uppgangur væri í
efnahagslífi Þýskalands og
Frakklands. Þá væri sameigin-
lega myntin að styrkjast á sama
tíma og íslenskt atvinnulíf væri að
veikjast og þá yrði íslenskt efna-
hagslíf tætt í sundur.“
Davíð sagði að samskiptin við
Evrópusambandið hefðu mikla
þýðingu fyrir Ísland, ekki bara
vegna mikilla viðskipta heldur
einnig vegna sögulegra og menn-
ingarlegra tengsla Íslendinga við
þjóðir í bandalaginu. „Þó Ísland
sé ekki á leið í Evrópusambandið
þá erum við Evrópuþjóð í hinum
góða skilningi orðsins og eigum
því samleið með öðrum þjóðum
álfunnar. Við getum haft ótrú á
sumu því klúðri sem kommiss-
araveldið í Brussel hefur komið á
í ofstýringaráráttu sinni, en elsk-
að og virt Evrópu sem fyrr. Þar
er ekkert samasemmerki á milli.
Evrópusambandið á rætur í
hörmungasögu Evrópu á tuttug-
ustu öldinni og byggir á göfugri
hugsjón um varanlegan frið í álf-
unni. Hin nána samvinna ríkjanna
innan sambandsins hefur hvað
það snertir verið árangursrík og
þjóðunum til heilla. Sameiginleg
gildi og sameiginlegir hagsmunir
eru ein besta trygging fyrir friði
sem möguleg er. Allt frá árinu
1949 hefur ekki ríkt neinn vafi á
hvar Ísland skipar sér í sveit,
þegar mest er í húfi og treysta
þarf frið og lýðræði. Kompás Ís-
lands verður áfram rétt stilltur í
þessum efnum.“
di Varðbergs og Samtaka um vestræna samvinnu
evr-
fyr-
nar
Morgunblaðið/Jim Smart
Davíð Oddsson forsætisráðherra á fundi Varðbergs og
Samtaka um vestræna samvinnu.
u
-
la
Krist-
aga er
a á þessu
ferðin
þróun
á einfald-
an hátt.
ólks hef-
ð því ár-
að reyna
ða ein-
r rásir
ægt væri
ósi á litlu
nna með
a hátt og
eð raf-
útíma
,“ segir
iklu erf-
afstraumi
efur verið
m er að
talla.
ennþá að
stýra ljós-
hægt sé
ljós-
kið ætla
nd að
að sé
ð. „Sú
en það
að sam-
eina hana hugmyndinni um ljós-
kristalla og náð að stýra ljósinu
sem er bundið við yfirborðið.
Fyrirtækið stefnir að því að þróa
þessa hugmynd áfram og geta
eftir þrjú ár notað hana til að
framleiða einfaldar ljósrásir sem
geta unnið með ljósmerki í sam-
skiptakerfum.
Takist það liggur beint við að
þróa sífellt flóknari rásir þannig
að hægt sé að gera tækin sem
vinna með ljósið margfalt minni
og ódýrari. Þetta gæti líka gert
það mögulegt að nota ljósleið-
arakerfi á mun fleiri stöðum en
gert er í dag.“
Hefði alveg eins
getað orðið á Íslandi
Eins og fyrr segir stundaði
Kristján grunnnám sitt við eðl-
isfræðiskor Háskóla Íslands.
Lauk hann meistaraprófi í eðl-
isfræði undir handleiðslu Hafliða
P. Gíslasonar prófessors og ann-
arra kennara eðlisfræðiskorar.
Meðal þeirra er Sveinn Ólafsson
og í samtali við Morgunblaðið
benti hann á að uppgötvun Krist-
jáns hefði allt eins getað orðið á
Íslandi. Hefði honum verið kleift
að stunda framhaldsnám hér-
lendis, hefði tækjaaðstaðan við
Háskólann leyft slíkar rann-
sóknir væri spurning hvort fyr-
irtækið hefði alveg eins getað
orðið íslenskt.
„Við eigum mikið af hæfu fólki
sem stundar vísindarannsóknir í
háskólum og fyrirtækjum erlend-
is og snúa sumir heim en aðrir
ekki,“ segir Sveinn. „Kristján
varð að fara utan til að geta
stundað þær rannsóknir sem
hugur hans stóð til en uppgötvun
hans kom þó eins og hliðarsproti
við það og var ekki tengd því
rannsóknarverkefni sem hann
hafði valið. Hefði Kristján haft
þessa möguleika hér þá væri
þetta nýja fyrirtæki íslenskt og
rannsóknir á þessu sviði hefðu
fest sig í sessi hér og arðsemi
slíkrar starfsemi er á við virði
álvers eða virkjunar.“
Sveinn Ólafsson bendir einnig
á að nái fyrirtæki Kristjáns og
félaga að þróast í Danmörku
næstu fimm til tíu árin sé fórn-
arkostnaður íslensks samfélags
um 350 milljónir og að eftir ára-
tug verði hann orðinn á við virði
álvers. Hann segir að þó að hér
sé ekki hægt að stunda rann-
sóknir eins og hjá stórþjóð sé
það samt sem áður staðreynd að
verðmætar hugmyndir spretti
upp á nokkrum sviðum grunn-
rannsókna. Nefnir hann til dæm-
is svið eðlisfræði þéttefnis, efn-
isfræði nanótækni, líftækni og
upplýsingageirann og segir hann
það á færi Íslendinga að byggja
upp öflugt umhverfi á þessum
sviðum rannsókna.
í Árósum í Danmörku
ni fyrir
! 
A #%++
$%
1  +++$! +
&( % !"%
7!"&$%$#



  






  



RÍKISSTJÓRN Íslands hefursamþykkt framkvæmda-áætlun, sem umhverfis-
ráðuneytið fól Hollustuvernd ríkis-
ins að gera um varnir gegn mengun
sjávar frá landi. Ísland er annað
ríkið á eftir Kanada til að ganga frá
eigin framkvæmdaáætlun, en Siv
Friðleifsdóttir umhverfisráðherra
kynnti áætlunina í gær.
Árið 1995 samþykktu fulltrúar
114 ríkja í Washington alþjóðlega
áætlun um varnir gegn mengun
sjávar frá starfsemi í landi, en um
80% af mengun sjávar koma frá
landi. Áætlunin miðar að því að auð-
velda þjóðum að viðhalda og vernda
hreinleika hafsins með því að draga
fram helstu vandamál sem að því
steðja og leita leiða til úrbóta. Ísland
var meðal þeirra ríkja sem hvatti til
og vann hvað mest að gerð Wash-
ington-áætlunarinnar, að sögn Sivj-
ar Friðleifsdóttur.
Þrjár áætlanir
Þar er kveðið á um gerð svæð-
isbundinna áætlana og ríkjum heims
einnig bent á að gera landsáætlanir.
Svæðisbundin áætlun hefur verið
gefin út um Norðurskautssvæðið á
vegum Norðurskautsráðsins og eru
því til þrjár áætlanir, sem ná yfir Ís-
land, þ.e. sú alþjóðlega, svæðis-
bundna og nú landsáætlunin.
Íslenska framkvæmdaáætlunin
er hugsuð sem hjálpartæki íslenskra
stjórnvalda í baráttunni gegn meng-
un sjávar og nær til skólps, þrá-
virkra lífrænna efna, geislavirkra
efna, þungmálma, olíuefna, næring-
arefna, setflutninga og mengun sets,
sorps, breytinga búsvæða og eyði-
leggingu þeirra og meðhöndlunar og
eftirlits með skaðlegum efnum.
Markmið áætlunarinnar er
verndun heilsu manna, að minnka og
koma í veg fyrir hnignun hafsins og
strandsvæða, endurreisn mengaðra
svæða, stuðningur við verndun og
sjálfbæra nýtingu auðlinda hafsins,
að viðhalda fjölbreytileika tegunda
og að viðhalda menningarverðmæt-
um.
Málaflokkum er forgangsraðað
miðað við íslenskar aðstæður og eru
þrávirk lífræn efni, þungmálmar,
geislavirk efni, skólp og meðhöndlun
og eftirlit með skaðlegum efnum í 1.
flokki. Siv Friðleifsdóttir segir að í
þessu sambandi sé augljóst að al-
þjóða samstarfið sé afar brýnt fyrir
Íslendinga, því þessi efni séu flest
komin langt að og berist hingað t.d. í
háloftunum.
Mörg verkefni, sem hefur verið
unnið að hér á landi, falla undir áætl-
unina. Þar má nefna úrbætur í frá-
veitumálum og stuðning við sveitar-
félög, stöðvun lághitabrennslu úr-
gangs, útgáfu og framkvæmd
starfsleyfa fyrir sorpförgunarstaði,
átak í útgáfu starfsleyfa fyrir allan
mengandi iðnað, alþjóðlegan samn-
ing um þrávirk lífræn efni, loft-
mengunarmælingar, vöktun á
ástandi og styrk geislavirkra efna í
hafinu umhverfis landið og skýrari
verkaskiptingu í viðbrögðum við
mengunaróhöppum á landi.
Kostar milljarða
Siv Friðleifsdóttir segir að kostn-
aður vegna allra málaflokkanna
hlaupi á milljörðum en áætlaður
kostnaður vegna úrbóta í fráveitu-
málum sé um 10 til 15 milljarðar. Í
gangi sé áætlun í samstarfi við sveit-
arfélögin, þar sem ríkið borgi allt að
200 millj. kr. á ári á móti sveitar-
félögunum frá 1995 til 2005, en nú
aukist kostnaðurinn enda mikið ver-
ið framkvæmt á þessu sviði. Í frá-
veitusjóði séu nú 130 milljónir, gert
sé ráð fyrir 120 milljónum á fjárlög-
um í málaflokkinn auk þess sem gert
sé ráð fyrir 100 milljónum til viðbót-
ar frá ríkinu.
Í skýrslunni, sem Kristján Geirs-
son, líffræðingur hjá Hollustuvernd,
vann að, kemur fram að stefnumörk-
un íslenskra stjórnvalda hafi verið
mjög skýr varðandi hafið og á al-
þjóða vettvangi hafi borið hæst
verndun hafsins gegn mengun, sjálf-
bær nýting auðlinda hafsins og notk-
un endurnýjanlegra orkugjafa.
Siv Friðleifsdóttir segir að samn-
ingurinn sem undirritaður hafi verið
í Stokkhólmi í vor sem leið varðandi
bann við notkun og losun 12 þrá-
virkra lífrænna efna í hafið verði
fullgiltur á næsta ári. Sömu sögu sé
að segja um Kyoto-bókunina sem
samkomulag náðist um á loftslags-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í
Marrakesh í Marokkó í nóvember.
Auk þess segir hún að Montreal-
ályktunin sem samþykkt hefði verið
í liðinni viku á fyrsta alþjóðlega ráð-
herrafundinum um framkvæmd
Washington-áætlunarinnar sé einn-
ig mikilvæg á þessu sviði og ljóst að
verið sé að fara inn í mjög breytt
umhverfi varðandi umhverfismálin
og sérstaklega varðandi mengun
hafsins.
Davíð Egilsson, forstjóri Holl-
ustuverndar ríkisins, segir að fram-
kvæmdaáætlunin renni aldrei út en
miðað sé við að framkvæmdum ljúki
á 10 árum auk þess sem taka þurfi
mið af alþjóðlegum aðgerðum. Í því
sambandi bendir ráðherra á að ekk-
ert bendi til þess að kjarnorkuend-
urvinnslustöðinni í Sellafield í Eng-
landi verði lokað á næstunni og ljóst
sé að Norðurlönd muni áfram gagn-
rýna starfsemi stöðvarinnar af full-
um krafti.
Morgunblaðið/Golli
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra kynnir framkvæmdaáætlun um
varnir gegn mengun sjávar frá landi. Til hliðar við hana er Davíð
Egilsson, forstjóri Hollustuverndar ríkisins.
Ísland og
Kanada eru
í fararbroddi
Framkvæmdaáætlun um varnir gegn
mengun sjávar frá landi