Morgunblaðið - 15.12.2002, Blaðsíða 10
10 SUNNUDAGUR 15. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
L
EIFUR S. Garðarsson er
fyrsti varabæjarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í
Hafnarfirði. Hann var
ráðinn skólastjóri Ás-
landsskóla fyrir
skemmstu og í bænum
vakti það a.m.k. tals-
verða athygli að nýr
meirihluti Samfylkingar-
innar í bæjarstjórn skyldi ráða sjálfstæð-
ismanninn, eftir að bæjarstjórn ákvað að
rifta rekstrarsamningi við Íslensku mennta-
samtökin, sem Sjálfstæðisflokkurinn hafði
gert meðan hann hafði meirihluta í bæj-
arstjórn, og bærinn tók sjálfur við stjórn
skólans.
Snúið? Ef til vill svolítið óvenjulegt, en
Leifur segir ráðningu sína gott dæmi um
það þegar faglega er staðið að málum.
„Þetta kom mér í sjálfu sér ekki á óvart.
Maður lagði verk sín undir og fræðsluráð
valdi faglega úr þeim góða hópi sem lagði
inn umsóknir. Hver umsækjandi skilaði inn
greinargerð og viðtöl voru tekin við alla um-
sækjendur. Vissulega voru mjög hæfir ein-
staklingar sem sóttu um, en mín skoðun er
sú að hér hafi pólitísk víðsýni verið fyrir
hendi; að leitast hafi verið við að velja þann
sem talinn var hæfastur til að sinna starf-
inu.“
Leifur nefnir að þessi nýi skóli hafi
kannski ekki þurft á að halda, „með fullri
virðingu fyrir þeim sem hafa verið lengi í
stjórnunarstarfi í grunnskóla, einhverjum
sjóuðum, fastmótuðum einstaklingi. Slíkur
maður hentar kannski í einhverjum öðrum
skóla en ég er á þeirri skoðun að hér hafi
þurft einhvern opinn og jákvæðan, helst í
yngri kantinum.
Ég held að það hjálpi þróuninni að fá
ákveðinn ferskleika hér inn.
En í einfaldleik mínum finnst mér að við
allar svona ráðningur eigi faglegt mat al-
gjörlega að ráða. Pólitík má alls ekki ráða
ferðinni.“
Leifur er Hafnfirðingur í húð og hár; ekta
Gaflari eins og hann orðar það. Hann stund-
aði íþróttir af miklum móð á yngri árum eins
og alsiða er hérlendis. Handboltinn vék
fyrst, síðan körfuboltinn „af því ég hélt ég
gæti eitthvað í fótbolta, en svo meiddist ég
og datt þá óvart inn í dómgæslu.“
Það er körfuknattleikshreyfingin sem nýt-
ur krafta Leifs í dómarastarfinu, hann hefur
blásið í körfuboltaflautu frá 1987, varð al-
þjóðlegur dómari árið 1993 og þykir nú einn
efnilegasti dómari Evrópu. Hefur dæmt mik-
ið í Evrópukeppni síðustu tvö árin, en vegna
anna í nýju starfi við Áslandsskóla tók hann
sér frí í vetur frá dómgæslu á erlendri
grundu – hvað sem síðar verður.
„Einhverju varð að fórna og uppleiðina í
dómgæslunni varð því miður að stöðva í bili,
hvað sem síðar verður. Ég veit ekkert hvort
ég á afturkvæmt í þetta hjá FIBA [Al-
þjóðakörfuknattleikssambandinu]. Körfu-
knattleikssamband Íslands sendi bréf fyrir
mína hönd þar sem tilkynnt var að ég gæfi
ekki kost á mér í verkefni erlendis í vetur.
Nú er ég „bara“ í íslensku deildinni, ef
orða má það þannig, og það er óneitanlega
erfitt þegar maður er búinn að dæma svona
mikið þar sem gæðin eru meiri að fá ekki þá
ögrun að dæma hjá toppliðum fremstu
körfuboltaþjóða álfunnar. En ég hef alltaf
haft gaman af því að dæma í öllum deildum
karla og kvenna hér heima og víla það því
ekki fyrir mér.“
Knattspyrnuskóm sínum sleit Leifur
lengst af í ranni FH-inga, en lék auk þess
eitt sumar með Þór á Akureyri og Sindra á
Hornafirði. Segir dvölina á báðum stöðum
hafa verið frábæra. „Ég hef oft heyrt talað
um hve erfitt sé að komast inn í allt á Ak-
ureyri en það var ekki vandamál hjá Þór.
Bæði þessi samfélög tóku vel á móti okkur í
fjölskyldunni og á báðum stöðum eignaðist
maður marga frábæra vini.“
Leifur var kennari við Öldutúnsskóla um
10 ára skeið. Tók sér reyndar eitt ár frí á því
tímabili og var þá í fullu starfi hjá Knatt-
spyrnufélagi Reykjavíkur; var yfirþjálfari
yngri flokka og vann að smíði uppeldisstefnu
félagsins ásamt fleirum, stefnu sem önnur
félög hafa litið til við uppbyggingu barna- og
unglingastarfs.
Bætir því svo við að hann hafi ekki þjálfað
eftir að hafa starfað fyrir KR. „Það segir
kannski sína sögu. KR er sérstakt; allir
elska að hata félagið en þeir sem koma ná-
lægt því sogast inn í ákveðna veröld. Þarna
hafa allir skoðun á öllu en félagið er samt
eins og stór, góð fjölskylda.“
Leiðin lá í Öldutúnsskóla á ný, eftir árs-
dvöl hjá KR og Leifur varð fljótlega aðstoð-
arskólastjóri. Hann gegndi því starfi þar til
7. nóvember síðastliðinn, að hann var ráðinn
í Áslandsskóla.
Skólastjórinn
Áslandsskóli var mikið í fréttum vegna
breytinganna sem þar urðu. Leifur er spurð-
ur hvernig það hafi verið að koma til starfa í
skólanum.
„Sjálfstæðisflokkinn og Samfylkinguna
greinir á um aðferðafræðina við rekstur
skólans. Hugmyndafræðin er hins vegar fín
sem slík; stendur sannarlega fyrir sínu enda
er stefnan að framhald verði á þróun henn-
ar.
Það fór ekki framhjá neinum að hér hafði
ýmislegt gengið á. Bærinn tók reksturinn yf-
ir í september og þá voru settir skólastjórn-
endur, Erla Guðjónsdóttir og Vigfús Hall-
grímsson, sem þurftu að hefja vor- og
sumarverk. Þeirra hlutverk hefur alls ekki
verið öfundsvert.“
Við skipulag skólastarfs bregður Leifur
fyrir sig líkingamáli úr fótboltanum og segir:
„Menn þurfa að vita hvort þeir hafa ellefu
menn inni á vellinum til þess að geta ákveðið
hvaða leikskipulag á að notast við. Það þýðir
ekki að segjast ætla að nota leikaðferðina 4-
4-2 ef það mæta svo bara átta leikmenn til
leiks. Margt í þessum uppeldiskenningum er
mjög áhugavert en það vantaði ákveðið
grunnskipulag, jarðveginn til þess að byggja
ofan á.“
Hann segir mikla óvissu hafa verið í skól-
anum. „Starfsfólkið var óvisst og óöruggt um
sína stöðu; hvaða réttindi það hefði, hvaða
laun það fengi og svo framvegis, og reyndar
er enn verið að vinna í þeim málum. Og hvað
nemendur varðar hef ég stundum sagt í
gríni að það hafi ekki tekið því fyrir þau að
læra nafnið á skólastjóranum; það hafa verið
fimm skólastjórar hér á einu og hálfu ári!“
Leifur segir að nú sé ástandið orðið mun
rólegra og ákveðið öryggi komið á, bæði fyr-
ir starfsmenn og nemendur. „Ég er ekki að
segja að það hafi ekki verið neitt öryggi áður
en þetta rót hjálpaði örugglega ekki til.
Starfsfólk og nemendur bjuggu við ákveðið
óöryggi og foreldrar líka.
Hér er rekin ákveðin skólastefna kennd
við Mariu Montessori og við munum koma til
með að viðhalda þróun hennar. Það er ein-
mitt frábært tækifæri að gera nýjan skóla
svolítið sérstakan.“
Hvað er það í raun og veru sem er öðru-
vísi í Áslandsskóla en í öðrum grunnskólum?
Leifur svarar því:
„Eflaust geta menn endalaust velt því fyr-
ir sér hvað er venjulegur skóli og hvað ekki.
En við vinnum með sérstök skólaheit og
ákveðnar dyggðir. Svo er örugglega á fleiri
stöðum, en hér er þetta í forgrunni skóla-
starfsins.
Svo eru tækifæri til að byggja skólastarfið
upp á annan hátt en venjulega í nýjum skóla;
það er ekkert launungarmál að ákveðnir
þættir skólastarfs víða um land eru staðn-
aðir að vissu leyti; lestin gengur bara sömu
leiðina ár eftir ár. Ákveðið þróunarstarf er
auðvitað mögulegt inni í skólum sem hafa
starfað í mörg ár en ég held að tækifæri til
þess séu betri í nýjum.
Skólar geta verið einhverjar íhaldssöm-
ustu stofnanir veraldar og því getur verið
erfitt að brjóta upp hefðir og gera eitthvað
nýtt. Ef ég væri að koma inn í 30 ára gamlan
skóla sem verið hefði í sama farinu alla tíð
myndi það auðvitað kosta miklu meira átak
að ná fram breytingum en að koma svona
inn í nýjan skóla.
Hér njóta starfsmenn ákveðins frjálsræðis
til að prófa ýmsar nýjungar; prófa sig áfram
til að skapa hefðina því hún er ekki fyrir
hendi.
Að sama skapi þarf að vanda það mjög
sem gert er, sérstaklega það sem við viljum
að festist að einhverju leyti í sessi.“
Og sem dæmi um það sem öðruvísi er í
Áslandsskóla en annars staðar, segir Leifur:
„Hér hefja börn enskunám sex ára og
dönskukennsla er tveimur árum lengur en í
öðrum skólum. Þá erum við með leiðsögn í
skapandi skrifum þar sem farið er í greina-
skrif, smásögur, ljóðagerð og svo framvegis.
Ýmislegt fleira má nefna. Við vorum til
dæmis að taka upp sem tilraun í 2. bekk svo-
kallað Friðarborð, hugmynd sem í raun er
þróuð frá skóla Sameinuðu þjóðanna í New
York; þeir sem lenda í einhverjum útistöðum
setjast við Friðarborðið og leysa málin sín á
milli. Það þarf ekki alltaf kennara eða skóla-
stjóra til.“
Leifur segir skólastjórastarfið mjög
spennandi en vissulega ákaflega krefjandi að
ýmsu leyti. „Orðið þolinmæði er til dæmis al-
gjört bannorð í þessu hverfi liggur mér við
að segja; foreldrar eru náttúrlega búnir að
fá nóg af öllum þeim breytingum sem hér
hafa orðið og öllum umbrotum. En vissulega
tekur lengri tíma en eitt og hálft ár að móta
nýjan skóla og skapa heildstæða skóla-
mynd.“
Það hafi því komið skólastjórnendum
þægilega á óvart hve mikinn áhuga foreldrar
sýndu skólakynningarnámskeiðum sem hald-
in voru á dögunum. „Mætingin var frábær.
Ég var svolítið hræddur um að fólk væri bú-
ið að fá nóg af umræðunni um skólann og
myndi snúa sér að einhverju öðru. En ég lít
allt foreldrastarf jákvæðum augum. Það er
frábært ef foreldrar hafa áhuga á því sem
börnin eru að gera og eru tilbúnir að taka
þátt í skólastarfinu af lífi og sál.“
Ævintýrinu lokið?
Leifur varð alþjóðlegur körfuboltadómari
1993 sem fyrr segir en segist ekki hafa kom-
ist „á kortið“ fyrr en fyrir um tveimur árum.
„Það er mjög erfitt fyrir dómara frá Ís-
landi að vera eitthvert númer en það sem
gerði gæfumuninn hjá mér var þegar ég
dæmdi riðil í Evrópukeppni 20 ára og yngri í
Svíþjóð fyrir tveimur árum. Dæmdi þá úr-
slitaleikinn í riðlinum og hef síðan dæmt
fullt af Evrópuleikjum og landsleikjum.“
Síðasta vetur dæmdi Leifur 12 Evrópu-
leiki á meginlandinu og einnig í úrslita-
keppni Evrópumóts 18 ára og yngri í Þýska-
landi svo dæmi sé tekið. Var „hlutlaus“
dómari – ekki fulltrúi neinnar keppnisþjóð-
arinnar, sem sagt – sem þykir talsverð upp-
hefð. „Í sumar var mér svo boðið til Treviso
á Ítalíu, bækistöðva Benetton Treviso eins
stærsta liðs í Evrópukörfunni, í þjálfunar-
búðir fyrir 20 efnilegustu dómara í Evrópu
35 ára og yngri. Þar var verið að skoða
hverjir gætu orðið framtíðardómarar í
meistaradeild Evrópukeppninnar, Euro
League, þar sem öll stærstu liðin keppa.“
Á mótinu í Þýskalandi varð Leifur fyrir
því óláni að gömul knattspyrnumeiðsli tóku
sig upp og hann varð að fara heim. „Ég
meiddist í nára og var lengi að ná mér. Það
var ekki fyrr en rétt fyrir Íslandsmót í haust
sem ég gat farið að hlaupa aftur.“
Enginn veit hvað framtíðin ber í skauti
sér, en hversu hátt var hann kominn í virð-
ingarstiga dómaranna?
„Ég held að boðið til Treviso hafi sýnt að
ég var kominn ansi hátt þannig að ég trúi
því að minnsta kosti að ekki hafi verið langt
fyrir mig í meistaradeildina.“
Þeir sem dæmi þar hafi dómgæsluna í
raun að fullri atvinnu. „Enda fá menn þá um
80 þúsund krónur í laun fyrir að dæma
hvern leik og umhverfið er allt annað.“
Sjálfstæðismaðurinn sem
Leifur S. Garðarsson segir suma Hafnfirðinga hafa verið ósátta
þegar meirihluti Samfylkingarinnar réð hann skólastjóra Ás-
landsskóla fyrir skömmu, en Leifur er fyrsti varafulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins í bæjarstjórn. Skapti Hallgrímsson ræddi við
Leif um skólann, stjórnmálaþátttökuna og störf hans sem al-
þjóðlegur dómari í körfuknattleik en hann þykir einn sá efnileg-
asti í Evrópu á því sviði.
Leifur S. Garðarsson: Eflaust geta menn endalaust velt því fyrir sér hvað sé venjulegur skóli og hvað ekki. En
stöðum, en hér er þetta í forgrunni skólastarfsins. Svo eru tækifæri til að byggja skólastarfið upp á annan hát