Morgunblaðið - 29.12.2002, Blaðsíða 12

FULLTRÚAR Alþjóðasam-bands Rauða krossins ogRauða hálfmánans vinnanú baki brotnu að hjálpar-starfi í Afganistan. Í þessu
stríðshrjáða landi, sem bókstaflega
var lagt í rúst, sjást hvarvetna
merki ófriðar sem varaði í 24 ár.
Afganistan nýtur þess vafasama
heiðurs að vera fremst í hópi landa
þar sem flestar jarðsprengjur eru
grafnar og ósprungnar sprengjur
liggja í jörð. Þau sem næst koma eru
Kambódía, Angóla og Bosnía. Þessi
duldu og sívirku morðtól ógna lífi og
limum fólks svo lengi sem þau eru
ekki gerð óvirk.
Meðal hlutverka hjálparstarfs-
manna er að vekja heimamenn til
vitundar um sprengjuhættuna sem
svo víða leynist og safna upplýsing-
um um sprengjur fyrir sérfræðinga
sem gera tólin óvirk.
Vítisvélarnar fara ekki í mann-
greinarálit og limlesta eða drepa
óbreytta borgara ekki síður en her-
menn, konur og börn jafnt og víg-
reifa karla. Þeir sem komast af
missa gjarnan einn eða fleiri útlimi
og eru oft lengi að gróa sára sinna.
Svo blasir eymdin við, því þjóðfélag-
ið er illa í stakk búið til að hjálpa
hinum fötluðu.
Von um betra líf og framtíð
Rauði krossinn og Rauði hálfmán-
inn hafa útvegað fórnarlömbum
jarðsprengna gervilimi og endur-
hæfingu. Þetta gefur þúsundum
afganskra fórnarlamba jarð-
sprengna von um betra líf og fram-
tíð.
Khir Mohammed trésmiður er
fyrirvinna átta manna fjölskyldu.
Þau áttu hús sem lenti á stríðsátaka-
svæði. Þegar víglínan færðist komst
Khir aftur heim og hugðist gera við
húsið, sem hafði skemmst í átökun-
um. Hann vissi ekki að einhverjir
höfðu grafið jarðsprengju við úti-
dyrnar. Khir steig á sprengjuna og
missti báða fætur. Síðan eru liðin
átta ár. Khir lá lengi á sjúkrahúsi og
greri um síðir sára sinna. Svo fékk
hann gervifætur og fór í endurhæf-
ingu fyrir tilstilli Rauða krossins. Í
fyrra gat hann farið að vinna lítið
eitt, en ekki í sama mæli og áður.
Vinir hans og fyrrum starfsfélagar
hafa útvegað honum auðveld verk-
efni. Þegar ég hitti hann var hann að
leiðbeina nemendum í iðnskóla í
Kandahar. Þangað kemur hann einu
sinni í viku og sinnir stundakennslu.
Khir hefur náð það góðu valdi á
gervifótunum að hann getur gengið
án þess að styðjast við stafi eða
hækjur. Þrátt fyrir velvild og stuðn-
ing hjálparstofnana breytti fóta-
missirinn lífi Khirs og fjölskyldunn-
ar til frambúðar.
Fyrir 17 árum gegndi Esmatullah
herþjónustu. Einu sinni átti hann
leið yfir opið svæði, utan vígvallar-
ins, sem átti að vera laust við
sprengjur. Raunin er hins vegar sú
að jarðsprengjur geta leynst hvar
sem er. Sagt er að meðan her Sovét-
ríkjanna sálugu barðist í Afganistan
hafi hann dreift jarðsprengjum
handahófskennt úr þyrlum. Aðrir
stríðsaðilar lögðu einnig sitt af
mörkum við að dreifa þessum vítis-
vélum.
Esmatullah steig á sprengju og
missti annan fótinn við hné. Hann lá
níu mánuði á sjúkrahúsi og fékk svo
gervifót frá Rauða krossinum. Þrátt
fyrir það var hann óvinnufær í mörg
ár og lengi að ná aftur vinnuþreki.
Esmatullah fékk aðstoð Rauða
krossins til að stofna lítið hjólbarða-
verkstæði og hefur nú rekið það í
þrjú ár. Þannig getur hann aftur séð
sér og sínum farborða.
Morgunblaðið/Þorkell Þorkelsson
Hættuspor
Jarðsprengjur eru eitthvert
ógeðslegasta erfðagóss
stríðsátakanna í Afganistan.
Þorkell Þorkelsson
ljósmyndari er nýkominn
frá þessu stríðshrjáða landi
þar sem sprengjuhættan
leynist svo víða.
Gervilimasmiður á endurhæfingarstöð Rauða krossins skammt
frá Nahrin, norður af Kabúl. Gervilimasmiðir hafa haft nóg að gera
í Afganistan því margir þurfa á aðstoð þeirra að halda.
Esmatullah missti fótinn þegar hann steig á jarðsprengju fyrir 17
árum. Hann stofnaði hjólbarðaverkstæði fyrir þremur árum og
fékk til þess vaxtalaust lán frá Rauða krossinum.
Khir Mohammed trésmiður missti báða fætur þegar hann steig á
jarðsprengju sem var grafin utan við íbúðarhús hans. Nú stundar
hann íhlaupavinnu og stundakennslu í iðnskóla í Kandahar.
Leiðin til endurhæfingar fyrir fórnarlömb jarðsprengna er löng og ströng. Þeir sem fá gervilimi og endurhæfingu mega teljast heppnir því margir eru á biðlista.
Gervilimirnir gera fórnarlömbunum lífið bærilegra og auka möguleika á að þau geti séð fyrir sér og fjölskyldum sínum.
Höfundur fór til Afganistans á vegum
Rauða kross Íslands.
12 SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ