Morgunblaðið - 29.12.2002, Blaðsíða 56

FÓLK Í FRÉTTUM
56 SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
1. DONNIE DARKO – Richard Kelly
Frumraun hins unga leikstjóra Rich-
ards Kelly er tvímælalaust kvik-
myndaupplifun ársins. Í myndinni
setur Kelly fram haganlega spunna
fantasíu um líf, dauða og örlög hvers
og eins, á meðan frásagnarrýmið er
nýtt til þess að rýna í norm hins
bandaríska borgaralega veruleika.
Kvikmyndamiðillinn er hér nýttur til
hins ýtrasta, sjónræn framvinda,
tónlist, texti og leikur skapa ríkulega
heild sem morar af textatengslum við
aðrar kvikmyndir og þá afþreying-
armiðla sem móta umhverfi nútíma-
mannsins.
2. LANTANA – Ray Lawrence
Þessi vandaða ástralska kvikmynd er
ein af þeim sögum sem sitja eftir í
manni og gleymast seint. Frábærir
leikarar, á borð við Geoffrey Rush,
Anthony LaPaglia og Barbara
Hershey, gæða þessa spennu-
þrungnu sögu um mannleg samskipti
lífi.
3. THE BELIEVER – Henry Bean
Áhugaverð hugmyndafræðileg
stúdía á gyðingdómi og vestrænum
samfélagsviðhorfum við upphaf 21.
aldar. Leikarinn Ryan Gosnell sýnir
stórleik í túlkun á aðalpersónunni,
ungum og bráðgreindum manni sem
heyr mikla innri baráttu í afstöðu til
trúar og eigin tilvistar.
4. GATHERING STORM –
Richard Loncraine
Þessi sjónvarpsmynd frá HBO tekur
áhugaverðan pól í hæðina í umfjöllun
sinni um Winston Churchill. Vönduð
og frábærlega leikin. Albert Finney
hreinlega breytist í Churchill.
5. DET OKÄNDE – Michael Hjorth
Sænska hrollvekja í anda Blair Wich,
en bara miklu betri. Byggður er upp
sannfærandi og þrúgandi óhugnaður
sem gleymist seint.
6. VATEL – Roland Joffé
Vönduð og áhugaverð kvikmynd með
fínum leikurum. Þar er bent á hvern-
ig forréttindi valdastéttarinnar í hirð
Lúðvíks XIV. Frakklandskonungs
grundvölluðust á þjáningu og fórnum
fjölda einstaklinga á bak við tjöldin
7. GHOST WORLD – Terry Zwigoff
Skemmtileg framsetning á sam-
nefndum myndasöguheimi – úrvals-
leikkonurnar Thora Birch og Scarlet
Johannson fara þar á
kostum.
8. ANIMAL FACTORY –
Steve Buscemi
Sterk mynd eftir Steve
Buscemi byggð á skáld-
sögu Edward Bunker um
lífið innan fangelsis-
veggja. Sterkir leikarar
og gott handrit.
9. FOCUS – Neal Slavin
Fín mynd byggð á sam-
nefndri skáldsögu eftir
Arthur Miller, frá árinu
1945. Þar er fjallað á
allegórískan hátt um und-
irliggjandi gyðingahatur í
bandarísku samfélagi á tímum
heimsstyrjaldarinnar
10. FOYLE’S WAR –
Jeremy Silberston
Afar vel gerð sakamálmynd sem
bregður upp trúverðugri mynd af
róstusömum tímum síðari heims-
styrjaldar. Framúrskarandi leikur.
1. DONNIE DARKO – Richard Kelly
Hvenær hættu kvikmyndagerðar-
menn að þora að gefa ímyndunarafl-
inu lausan tauminn? Þetta er það
fyrsta sem kemur upp í hugann við
að horfa á þetta ótrúlega sjónarspil.
Vissulega eru þeir til sem leyfa hug-
anum að reika svolítið, eins og David
Lynch og Spike Jonze, en þeir eru
samt alltof fáir. Hér er alls staðar
dansað á línunni, ekki einasta í sjálfri
kvikmyndagerðinni heldur einnig
sögunni og spurningarnar í lok þessa
geðklofatryllis fleiri en áður en hún
hófst – namm! Fyrsta mynd hjá
þessum Kelly? Ótrúlegt. Fylgist með
honum.
2. MIKE BASSET ENGLAND
MANAGER – Steve Barron
Þeir sem hafa einhvern snefil af
áhuga á enska boltanum verða hrein-
lega að sjá hana þessa meinfyndnu
háðsútreið. Flóknara er það ekki og
bannað að deila við dómarann. Allra
mest fá þeir þó út úr henni sem muna
vel skrautlega tíð Grahams Taylors
sem enska landsliðseinvaldsins.
Besta fótboltamynd allra tíma – það
er næsta víst!
3. GHOST WORLD –
Terry Zwigoff
Sjáiði bara, það er víst hægt að gera
eftir myndasögum þar sem engar of-
urhetjur koma við sögu. Þetta hefur
Crumb-höfundurinn Zwigoff nú sýnt
og sannað. Yndislega raunverulega
ýkt sýn á ömurlegt út-
hverfalíf bandarísku smá-
borgaranna. Thora Birch
er þunglynda gelgjan í
hnotskurn og Steve Busc-
emi leikur það sem hann
leikur best, sérvitran aula
sem er góður, lengst,
lengst inni við beinið.
4. THE BELIEVER –
Henry Bean
Þetta sannsögulega þjóð-
félagsdrama er tvímæla-
laust einhver áleitnasta
stúdía á kynþáttafordóm-
um, fasisma, trúarofstæki
og annarri öfgahugsun
sem maðurinn á það á
hættu að mengast af. Hinn upprenn-
andi Ryan Gossling leikur af óhugn-
anlegri sannfæringu ungan framvörð
í röðum gyðingahatara sem reynist
sjálfur gyðingur.
5. GATHERING STORM –
Richard Loncraine
Afar vönduð mynd sem tekur á áður
lítt tækluðum tíma í lífi stjórnmála-
skörungsins Winstons Churchills,
millistríðsárunum, þegar karlinn átti
verulega undir högg að sækja, og var
sjálfur farinn að hafa efasemdir um
eigið ágæti. Álitinn gamall úr sér
genginn skarfur og einangraður
hlaut hann lítinn hljómgrunn er hann
varar landa sína við að Þjóðverjar
séu að vígbúast á laun. Mestan þátt á
stórleikarinn Albert Finney í hlut-
verki Churchills. Enn einn leiksigur
hjá einhverjum allra besta núlifandi
leikaranum.
6. PANDAEMONIUM – Julien Temple
Fyrst og síðast algjört augnakonfekt
um sérstakt ástar/haturssamband
rómantísku ljóðskáldanna Words-
worth og Coleridge. Rokkunn-
endurnir Temple (Great Rock’n Roll
Swindle) og handritshöfundurinn
Frank Cottrell Boyce (24 Hour
Party People) kjósa að bera þá á
borð sem rokkstjörnur þeirra tíma
og virðast vera að leika sér með þá
kenningu að snillingurinn og dóp-
istinn Coleridge hafi verið hliðstæða
Lennons og jarðbundni en skynsami
Wordsworth hliðstæða McCartn-
eys. Gengur undarlega vel upp og
myndin þar af leiðandi sérdeilis
áhugaverð.
7. LANTANA –
Ray Lawrence
Frábærlega leikið og listilega útfært
ástralst púsluspil um nokkurra ein-
staklinga af holdi og blóði í anda
Short Cuts Altmans og Magnolia
Andersons. Vandmeðfarið form sem
hér gengur nær fullkomlega upp með
hjálp frábærra leikara; Anthony La-
Paglia, Barböru Hershey og Geoffr-
ey Rush.
8. DINNER RUSH –
Bob Giraldi
Ilmandi, lungamjúkur og bragðgóð-
ur kjötbiti frá 2000 sem virðist hafa
farið framhjá flestum. Ein af þessum
guðdómlegu myndum um matarást-
ina en hún fjallar líka um fjölskyldu-
bönd, trygglyndi, hefðir og heiður.
Danny Aiello í sínu besta hlutverki í
háa herrans tíð sem roskinn eigandi
ítalsks veitingahúss í miðdepli maf-
íósa.
9. TROLÖSA –
Liv Ullmann
Með þriðju og bestu mynd sinni tekst
Ullmann að fá botn í annars marg-
flóknar vangaveltur Ingmars Berg-
mans um hin fínu skil milli skáld-
skapar og veruleika. Eru þetta
endurminningar hans sjálfs eða upp-
spuni einn; trúverug saga hvort sem
er.
10. BABY BOY –
John Singleton
Kominn í gamla formið, þessi þel-
dökki bandaríski kvikmyndagerðar-
maður sem sló í gegn með Boyz N
the Hood. Gott ef þetta er ekki hans
besta mynd síðan hann gerði þá
ótrúlega þroskuðu frumraun. Ástæð-
an liggur kannski í að hér er Single-
ton aftur að fjalla um vandamálin í
gamla hverfinu sínu og því trúir mað-
ur að hér sé sögð saga sem þarf að
heyrast.
Myndbönd ársins 2002
Atriði úr Donnie Darko.
Hvers vegna var þessi ekki sýnd í bíói? Ef þessi hugsun
kemur upp í hausnum við að horfa á mynd sem frum-
sýnd er á myndbandi þá veit maður að eitthvert fútt er í
henni. Þetta eiga þær sameiginlegt myndirnar sem náðu
að skipa sér meðal þeirra tíu bestu sem frumsýndar
voru á myndbandi hérlendis árið 2002 að mati mynd-
bandagagnrýnenda Morgunblaðsins. Það hryggir mann
t.a.m. óstjórnlega að hafa ekki fengið færi á að upplifa
myndina sem einróma trónir í efsta sætinu og er talin
besta myndin sem „fór beint á myndband“ á árinu,
Donnie Darko. Maður veit nefnilega að þar fer mynd
sem hefði notið sín jafnvel ennþá betur við þau sýning-
arskilyrði sem leikstjórinn Richard Kelly framleiddi hana
fyrir, stóra hvíta tjaldið í myrkvuðum bíósalnum. Sjón-
arspilið mikið, tæknivinnan frábær; tónlist, klipping,
kvikmyndataka og hljóð, allt helst í hendur þannig að úr
verður einstök kvikmyndaupplifun, einhver sú magnað-
asta á árinu, heilt á litið. En með því að geta þó nálgast
þessa mynd og hinar sem á listanum eru kemur þó í
ljós, skýrt og greinilega helsti kostur útgáfu á leigu-
myndböndum, þ.e. að geta þar fundið myndirnar sem
einhverra hluta vegna þóttu ekki hæfar til sýninga í kvik-
myndahúsum landsins. Og þótt gullmolarnir sem frum-
sýndi voru á myndbandi hafi oft verið fleiri en í ár þá eru
eftirfarandi myndir tvímælalaust með þeim sterkari sem
hér buðust, hvort sem er á hvítu tjaldi eða leigu-
myndbandi.
skarpi@mbl.is
Heiða Jóhannsdóttir
Skarphéðinn
Guðmundsson
BUBBI Morthens er harð-
duglegur listamaður og einn-
ig nokk vanafastur. Þannig
heldur hann árlega Þorláks-
messutónleika og í tuttugu
ár hefur hann farið á að-
fangadagsmorgun á Litla-
Hraun og spilað þar fyrir þá
sem þar gista. Þessar myndir
voru teknar á Hótel Borg,
hvar meistarinn hélt Þor-
láksmessutónleikana í þetta
sinnið. Lög af nýjustu plöt-
unni, hinni lofuðu Sól að
morgni, fengu að sjálfsögðu
að fljóta yfir salinn en einnig
var kafað eftir gömlum gim-
steinum.
Þorláksmessutónleikar Bubba
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Bubbi; einn og óskiptur.
Eins og
klettur