Morgunblaðið - 13.06.2003, Blaðsíða 17

ÚR VERINU
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. JÚNÍ 2003 17
HUGSANLEGA verður aldrei hægt
að stöðva hvalveiðar með öllu. Það
er að minnsta kosti mat dýravernd-
unarsamtakanna The international
Fund for Animal Welfare, IFAW.
Samtökin telja að það geti farið
saman að vernda hvali og veiða þá.
IFAW telur að staðan sé allt önn-
ur nú en þegar Hvalveiðiráðið var
stofnað. Opinber afstaða annarra
verndunarsamtaka er bann við hval-
veiðum, þótt þau kunni að ræða
þann möguleika í þrengri hópi að
leyfa verði veiðar undir ströngu eft-
irliti til að koma í veg fyrir mikla
aukningu ólöglegra veiða.
Bannið líklega áfram
Þessar vangaveltur koma fram í
frétt á fréttavef BBC. Þar segir
meðal annars að þess sé ekki að
vænta á á ársfundi Alþjóða hval-
veiðiráðsins, sem haldinn verður í
Berlín í næstu viku, að banninu við
hvalveiðum í ábataskyni, sem staðið
hefur frá 1986, verði aflétt. Tvær
þjóðir stunda nú veiðar, Japanir og
Norðmenn, og veiða 600 til 700 hvali
hvor þjóð á ári. Japanir stunda veið-
arnar í vísindaskyni, en Norðmenn
hafa í raun leyfi til veiða þar sem
þeir andmætlu banninu á sínum
tíma.
Þá er ljóst að Ísland kynnir á árs-
fundinum áætlun um veiði á 100
hrefnum, 100 langreyðum og 50
sandreyðum í vísindaskyni, það er
250 hvölum á ári í tvö ár. Loks má
nefna að þó nokkrar veiðar frum-
byggja eru stundaðar, bæði í Banda-
ríkjunum og Rússlandi.
Ársfundir hvalveiðiráðsins hafa
undanfarin ár verið hrein barátta
milli þeirra sem styðja hvalveiðar og
hinna sem vilja banna þær algjör-
lega. Þær þjóðir sem eru fylgjandi
banninu hafa haft meirihluta í
ráðinu og því hefur ríkt þar eins
konar pattstaða. Þeir sem eru á móti
hvalveiðum hafa haft að engu nið-
urstöður hvalatalninga og rannóknir
á hvölum, sem sýna fram á að ýmsir
hvalastofnar þoli veiðar. Það á með-
al annars við um stöðuna hér við
land.
76 þúsund hrefnur
Samkvæmt mati Hafrannsókna-
stofnunar í kjölfar hvalatalninga frá
árinu 2001, hefur langreyði fjölgað
úr 18.900 dýrum í tæplega 25.000
dýr. Samkvæmt úttekt vísinda-
nefnda Norður-Atlantshafsspen-
dýraráðsins, NAMMCO, sem var
gerð 1999, sé ástand stofnsins gott
og veiðar á 200 dýrum árlega í 10 ár
muni ekki færa stofnstærðina niður
fyrir 70% af upphaflegri stofnstærð.
Þá benda talningar til að sandreyð-
arstofninn, sem Íslendingar veiddu
lítilsháttar úr meðan veiðar voru
leyfðar, telji nú að minnsta kosti
10.500 dýr. Loks er talið að hrefnur
á Mið-Atlantshafssvæðinu séu um
67.000 og að veiðar úr stofninum á
árum áður hafi ekki haft teljandi
áhrif á stofninn. Í ljósi þessa telur
Hafrannsóknastofnun að óhætt sé
að veiða 250 hrefnur árlega. Þá ligg-
ur það ljóst fyrir að hnúfubak hefur
fjölgað gífurlega við landið en hann
hefur verið alfriðaður í áratugi.
Vettvangur til verndunar
Í frétt BBC segir að flestir líti á
Hvalveiðiráðið sem vettvang til að
vernda hvali, fremur en þann aðila
sem gekk nærri af hvölunum dauð-
um. Því sé sú viðurkenning IFAW
að aðstæður hafi breytzt mjög at-
hyglisverð. Hvalafræðingur IFAW,
Vassili Papastavrou, segir í fréttinni
í BBC, að hvalaverndun feli í sér
takmarkaðar veiðar undir eftirliti,
þó ekki endilega í þeim mæli að
hvalveiðiiðnaðurinn blómstri á ný.
„Þetta felur í sér stjórnun á nýtingu
hvalastofnanna,“ segir hann og bæt-
ir við að verndunin muni einnig fela í
sér ákvörðun um verndarsvæði þar
sem engar veiðar yrðu leyfðar.
Pattstaðan leyst?
BBC segir að það verði gerð al-
varleg tilraun til að breyta stefnu
Hvalveiðiráðsins í Berlín til að leysa
pattstöðuna, sem ríkt hefur árum
saman. Ný stefna studd af 19 aðild-
arríkjum Alþjóða hvalveiðiráðsins
og 40 sjálfstæðum samtökum gæti
skipað Hvalveiðiráðinu þann sess að
standa að verndun allra hvala,
smárra og stórra gegn ógnun af
ýmsu tagi. Þar megi nefna mengun,
loftslagsbreytingar, hávaða neðan-
sjávar, dauða í veiðarfærum og
árekstra við skip. Papastavrou seg-
ir, að yrði hin nýja stefna ofan á,
myndi það breyta hugsunarhætti
Hvalveiðiráðsins og jafnframt
breyta þeirri ímynd ráðsins að það
væri í eins konar sjálfheldu og væri
ekki að gera neitt, þrátt fyrir að ým-
islegt væri í gangi.
Kjöt af friðuðum hvölum
Hann bendir einnig á að IFAW
hafi af því áhyggjur að hafa fundið
kjöt af friðuðum hvölum á mörk-
uðum í Japan. Frá síðasta hausti og
fram á vor hafi samtökin tekið 88
sýni og rannsakað kjarnasýrur
þeirra. Í ljós hafi komið að 6 sýni
voru úr hnúfubak, sem hefur verið
friðaður síðan 1966. Eitt sýni hafi
verið úr langreyði, sem síðast hafi
verið veidd við Ísland 1989 og ekki
flutt út til Japans eftir 1992. Árið
1999 fundu samtökin sýni úr gráhval
í Vestur-Kyrrahafi, en talið er að að-
eins hundrað slíkir séu eftir í hafinu.
Breytt afstaða nauðsyn?
Svo virðist sem afstaða hval-
verndunarsinna sé að breytast, enda
er það ljóst að ýmsir hvalastofnar
þola veiðar. Til að öðlast trúverð-
ugleika verði Hvalveiðiráðið að
breyta afstöðu sinni og viðurkenna
að eðlilegt sé að veiða úr stofnum
sem það þola í stað þess að banna
allar hvalveiðar án þess að bannið sé
stutt vísindalegum rökum. Kannski
verða hvalveiðar leyfðar á ný, en alls
óvíst er að þær skili hagnaði vegna
víðtækrar andstöðu og minnkandi
neyzlu á hvalkjöti. Það sem er þó
mikilvægast er að lífkeðjunni í haf-
inu verði ekki raskað með þeim
hætti að nýta ekki alla hlekki henn-
ar.
Fara saman verndun og veiði?
Morgunblaðið/Friðþjófur
Hnúfubakur í Eyjafirði.
Verndunarsamtökin IFAW telja að Hvalveiðiráðið þurfi að breyta stefnu sinni
Ársfundur Alþjóða hvalveiðiráðsins hefst í
næstu viku. Ísland kynnir þar áætlun um
vísindaveiðar. Hjörtur Gíslason skoðaði
stöðuna, en í ljós hefur komið að sum
hvalverndarsamtök telja nú að veiðar og
verndun geti farið saman.