Nýja dagblaðið - 19.09.1934, Blaðsíða 1

Innfaka Sovéf>Rússlands í Þjóðabandalagið
Hjá húsi Lenins
London. Ftí.
Vemon Bartlett, enskur
biaðamaður, sem er einn hinna
mörgu blaðamanna, sem við-
staddur er fimdi Þjóðabanda-
iagsins í Genf, talaði í gær úr
símakiefa í samkomuliúsi
Þjóðabandalagsins, og var
ræðu hans útvarpað í brezka
útvarpið. Úr símaklefanum sá
haim og heyrði allt það sem
var að gerast, er Sovét-Rúss-
land var tekið inn í Þjóða-
bandalagið. Skýrði hann frá
þessu jafnharðan, en þess á
milli var útvarpað því sem
í'ram fór í sjálfum samkomu-
salnum, svo hlustendum gafst
kostui- á að heyra ræður þær,
sem fluttar voru, og viðtökur
þær, sem þær fengu. M. a.
mælti Vemon Bartlett á þessa
leið: „í dag em 160 milj.
manna að koma fram úr þeirri
einangrun, sem þær hafa lifað
í í 17 ár, til þess að gera
hina miklu tilraun um það,
hvort auðskipulagsríki og
kommúnistiskt ríki geta starf-
að saman og unnið hlið við
hhð að stjómmálum heimsins.
Ámm saman hefi ég ekki séð
annan eins fjölda“, sagði Ver-
non Bartlett ennfremur, „eins
og nú er saman kominn úti
fyrir þessu húsi, og það er
gaman að minnast á það, að
þessi staður er aðeins 3—400
metra frá húsinu þar sem1 Len-
in bjó einu sinni, og beint á
móti þessu samkomuhúsi, hinu
megin við götuna, er gildaskál-
inn, þar sem Lenin var vanur
að hitta vini sína, til þess að
ræða um og undirbúa bylting-
una, sem hefir haft svo miklar
afleiðingar fyrir þjóð hans, og
sem m. a. hefir haldið henni í
17 ár utan vébanda Þjóða-
bandalagsins.
Hér í Sviss hefir verið mik-
il æsing í mönnum! út af inn-
töku Rússlands í Þjóðabanda-
lagið. Orðrómur hefir jafnvel
gengið um það, að stjóm
Svisslands mundi leggja fram
fyrirvara ályktun og áslolja
sér rétt til þess að ganga úr
Þjóðabandalaginu, vegna þess
að Sovét-Rússland hefði verið
tekið 1 það“.
Áskorun til
Bandaríkjanna
Síðdegis í gær heimsótti
Sandler, utanríkisráðherra
Svía, sem þetta árið er forseti
Þjóðabandalagsfundanna, for-
mann nefndar þeirrar, er und-
irbúið hefir upptöku Rúss-
lands í Þjóðabandalagið. Hélt
forseti nefndarinnar stutta
ræðu, þá er Sandler hafði sett
fundinn, og lét í Ijósi þá von,
f ór fram í Geneve í áær og er tal-
in til stærstu heimsviðburða
Httll p]ó3abandalagsins í Oeneve í Sviss.
að þessi merkilegi viðburður
mætti verða til þess, að þær
þjóðir, sem enn væru í vafa |
um það, hvort þær ættu að |
ganga í Þjóðabandalagið, og
hyggðu jafnvel að snúa sér
öndvert því, tækju allar á-
stæður til nýrrar yfirvegunar,
og ákvæðu síðan að tengjast
þeirri fjölskyldu þjóðanna,
sem Þjóðabandalagið raunveru-
lega er. Hann sagði m. a.:
„Ég leyfi mér að vænta þess,
að hið volduga lýðveldi Banda-
ríkjanna sjái sér bráðlega
fært, að ganga í Þjóðabanda-
lagið, vegna þess að samvinna
Bandaríkjanna varðar svo á-
kaflega miklu fyrir framgang
þeirra mála, sem Þjóðabanda-
lagið berst fyrir“.
Þetta er opinberasta áskor-
un, sem hljómað hefir úr
ræðustóli Þjóðabandalagsins til
Bandaríkjanna um það, að ger-
ast meðlimur bandalagsins.
Svisslendingar
mótmæltu
Þegar þessari ræðu var lok-
ið, gerðist áhrifamikill atburð-
ur. Motta, forseti svissnesku
nefndarinnar, tók til máls. Án
þess að gera tilraun til þess
að hrekja rök þau, sem lægju
til þess hver nauðsyn væri á
samvinnu Sovét-Rússlands um
málefni Þjóðabandalagsins,
lýsti Motta yfir því, að Sviss
mundi halda áfram andstöðu
sinni gegn því, að Rússland
væri tekið í Þjóðabandalagið,
og halda fast við ástæður þær,
sem þessari andúð væru vald-
andi. Eftir að Motta hafði
lokið máli sínu varð vart við
lítilsháttar lófaklapp í salnum.
Þrumuræða
De Valera
Þá skeði það, öllumi á óvart
að De Valera rauk upp úr sæti
sínu og gekk í ræðustólinn.
Hann talaði í nokkrar minút-
ur og studdi mál Motta. Hann
Litvinoff,
maðurinn, som hefir leltt Rúss-
land út úr ofstœki „réttlínu“ kom-
múnismans til samstarfs við lýð-
rraðlsþjóðir Vesturlanda.
kvaðst mæla í nafni þeirra
600 milj. kristinna manna í
heiminum, sem mótsnúnir
væru stjóminni, sem hefði
svift kristna méðbræður trú-
frelsi sínu, „og ef að kristnir
menn víðsvegar um veröld
missa traustið á Þjóðabanda-
laginu, þá fær það ekki stað-
izt“, sagði hann. Því næst
flutti De Valera mælsku-
þrungna áskorun til Rússlands
um að gefa heiminum í heild
viðlíka loforð, nú er það gengi
í Þjóðabandalagið, eins og það
hefði gefið Bandaríkjunum, er
það hlaut viðurkenningu
þeirra. En þetta loforð kvað
De Valera hafa verið á þá
leið, að allir amerískir borgar-
ar, er dveldust innan vébanda
Sovét-Rússlands skyldu hafa
samvizku- og trúarbragðafrelsi.
Ef slíkur réttur yrði veittur
öllum, sem innan vébanda Sov-
ét-Rússlands byggju, mundi
það hafa geysileg áhrif á al-
menningsálitið um víða veröld,
og ávinna Sovét-Rússlandi
virðingu og góðvilja allra
þjóða í heimi. Þegar De Val-
era hafði lokið ræðu sinni,
kváðu við óhemjuleg fagnað-
arlæti, og var augljóst, að
ræða hins mikla mælskusnill-
ings hafði mjög gripið áheyr-
endur.
Atkvæða-
greiðslan
Þvínæst var gengið til at-
kvæða um inntöku Sovét-
Rússlands og var það einung-
is formsatriði, því að atkvæða-
greiðslan var fyrirfram kunn,
og í samræmi við undirskriftir
fulltrúanna undir tilboðið til
Sovét-Rússlands. Um þetta at-
riði sagði Vemon Bartlett:
„Dagurinn í dag er einn hinn
merkilegasti í veraldarsögunni.
Ég minnist þess nú þegar
Þýzkaland var tekið í Þjóða-
bandalagið og Briand, þáver-
andi utanríkisráðherra Frakk-
lands, hélt eina snjöllustu
ræðu, sem ég hefi nokkru
sinni heyrt. Vér héldum það
allir þá, að þetta þýddi það,
að loku væri skotið fyrir ófrið
í framtíðinni. Nú er fjöldi
manna, sem vona á sama hátt,
að þessi atburður tákni upp-
haf raunverulegs Þjóða-banda-
lags“.
Rússnesku full-
trúsmir ganga
i salinn
Þegar Vemon Bartlett hafði
sagt þessi orð, var tekið að
útvarpa því, sem var að ger-
ast í salnum. Var þá formað-
ur nefndar þeirrar, er rann-
saka skyldi skjöl hinna rúss-
nesku fulltrúa, að lesa upp
nöfn þeirra. Geysilegt lófa-
klapp kvað við, er Litvinoff
og félagar hans gengu inn í
salinn og settust í sæti sín.
Þvínæst stóð forsetinn upp og
mælti á þessa leið:
„Hér með býð ég fulltrúum
Sovét-Rússlands að taka sæti 1
þessari samkomu“. Mælti
Sandler þvínæst nokkur orð á
þá leið, að þessi atburður
táknaði það, að vilji þjóðanna
til samvinnu hefði sigrazt yfir
ágreiningsmálum og að inntaka
Sovét-Rússlands í Þjóðabanda-
lagið táknaði það, að þenna
dag, að miimsta kosti, hefði
málstaður menningarinnar,
mannúðarinnar og friðarins
borið hærra skjöld en við-
leitni þeirra, sem egna vildu
til ófriðar og sundrungar með-
al þjóðanna, og hér væri ekki
um það eitt að ræða, að ein-
stakt ríki hefði bæzt í hóp
Þjóðabandalagsins, heldur
miklu fremur hitt, að með
þessum atburði hefði meiri
hluti siðmenntaðra þjóða sýnt
það, að hann vildi ekki stofna
menningarverðmætum heims-
ins í voða fyrir tilefnislítinn
ófrið.
Ræða Litvinofs
Þvínæst tók Litvinoff til
máls. Hann byrjaði ræðu sína
á því, að þakka fyrir það hve
vinsamlega rússnesku sendi-
nefndinni hefði verið tekið af
forseta og þeim, sem saman
voru komnir útifyrir húsinu.
Þá mælti hann nokkur orð til
brezku stjómarinnar fyrir
þann hlut, sem hún hefði átt
að inntöku Sovét-Rússlands í
Þjóðabandalagið. — Þvinæst
ræddi hann nokkra stund um
það, sem hann nefndi þróun
samskiftanna milli Þjóðabanda-
lagsins og Sovét-Rússlands,
sem í dag hefði náð hámarki
sínu með því, að Rússland
tæki sæti meðal annara þjóða
bandalagsins.