Tíminn Sunnudagsblað - 30.06.1963, Blaðsíða 9

(Ljósmynd: Gísli Gestsson),
O •
KETILSSTAÐIR A VOLLUM
Að sögn höfundar Landnámu var
fyrsti búandi á Ketilsstöðum maður
að nafni Ásröður (Ásrauður). Eklci
er getið ættar hans, en kvæntur var
hann Ásvöru dóttur Herjólfs, bróður
Brynjólfs gamla. Að Herjólfi látnum
réð Brynjólfur fyrir gjaforði hennar
og lét fylgja henni til hjúskapar allt
land austan Lagarfjóts, milli Gilsár
og Eyvindarár. Virðist sem Ketils-
staðir hafi verið fyrsta og eina býlið
á Austur-Völlum á þeim tíma.
Ekki kemur Ásröður við sögur, að
getið sé, en merkir menn voru af
þeim Ásvöru komnir, sem við sögu
koma.
Sagnir herma, að haugur Ásröðar
(Rauðshaugur) sé á hálsinum milli
Valla og Eyvindarárdals.
Sonur Ásröðar og Ásvarar.var Þor-
valdur holbarki, faðir Þorbergs, föður
Hafljóts, föður Þórhadds skálar, sem
kemur við sögu Þorsteins Síðu-Halls-
sonar.
Dætur Þorvaldar Holbarka voru
Þórunn, sem átti Þorbjörn Graut-Atla-
son, og Ástríður, móðir Ásbjarnar
loð'inhöfða, föður Þorleifs kristna og
Þórarins í Seyðisfirði, Kolskeggs fróða
og Ingileifar móður Halls (Órækjuson
ar) föður Finns lögsögumanns.
í þessiu niðja'tali fyrstu ábúend-
anna á Ketilsstöðum eru menn, sem
koma mjög við almenna sögu, Þor-
leifur kristni við kristni'tökuna, og
auk þess, ásamt Þórarni bróður sín-
um, við verzlunarsöguna. Kolskeggur
fróði var annar kunnasti maðurinn
við ritun Landnáms sögunnar. Loks
er Finnur Hallsson æðsti maður lands
ins um tíma undir miðbik 12. aldar.
Nú líða tímar fram til móta 14. og
15. aldar að Ketilsstaðir koma ekki
við sögu. Á þeim tíma hefur land-
nám Ásröðar fjölbyggzt, þótt ekki
fari af því sögur.
Páll Þorvarðarson, sýslumaður á
Eiðum (Eiða-Páll) var inestur höfð-
ingi og auðmaður austanlands um
sína daga. Hann var uppi á síðari
hluta 14. aldar (d. 1403). Hann átti
margar jarðir, þar á meðal Ketils-
staði. Dóttur sína, Ingibjörgu, gifti
hann Lopti ríka Guttormssyni á
Möðruvöllum. Með henni mwi hann
hafa látið Ketilsstaði og fleiri jarðir
á Héraði í heimanmund, til nokkurs
jafnræðis við auð Lopts. Það kemur
síðar fram, að Ketilsstaðir og fleiri
jarðir eystra hafi komizt í eigu Möðru
vellinga. Getur það vart hafa orðið
á annan hátt en með þessum tengd-
um.
Eftir 1403 tók stjórnin að skipta
sýsluvöldunum í Múlaþingi.
Bogi Benediktsson tolur, að uim
1420 hafi maður að nafni Gamli '
Marteinsson haft sýsluvöld í norður- ;
hluta þingsins, en getur ekki búsetu (
hans. Þá telur hann, að Marteinn, son (
ur Gamla þessa, hafi haft sýsluvöld ;
um 1440 með búsetu á Ketilsstöðum.
Líklegt er, að faðir hans haffi búið
þar einnig.
Það kemur fram síðar, að á**Ketils-
stöðum hefur verið auður í búk Hef- 'i
ur jörðin þá sennilega verið ættarset- 1
ur austfirzkrar höfðingjaættar-;'
Eftir Martein Garrilason fær ’sýslu-
völd í Múlaþingi Bjarni sonur hans, f
sem nefndur hefur verið Hákarla-
Bjarni. i
Bjarnj bjó á Ketilsstöðum eftir föð- ■
ur sinn. Árið 1460 |gkk han'n'Ragn-
hildar dóttur Þorva^gar á Milsjuvöll-
um Loptssonar. Þettá var ættgöfugt ;
og auðugt kvonfang, gat Bjálni ekki *
náð því, nema hann-,. hafl haft ætt-
göfgi og auð til að leggja á móti.
Auður Bjarna hefuraákki orðið í einni
svipan og ættgöfgin-^því síðjar Lík-
legt er, að það hafí verið 'aifgengur
auður kynborinnar' ættkvíslár aust-
firzkrar, sem búið hafi á Ke’tilsstöð-
um um langan aldur..
Hákarla-Bjarni flijt|i frá Ketiftstöð-.
um að Eiðum stuttu eftir að kvon-
fangið, en ábúéina á Ketilsstöðum
fékk Erlendur sonur hans. Kona hans
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
561