Tíminn Sunnudagsblað - 25.04.1965, Blaðsíða 12

Elixírflöskurnar voru skreyttar mjög
lltskrúðugum niiðum, svo aS þær
gengju í augun á fólkl: LjóniS var
blátt og hanlnn roSinn gulli, medalí-
urnar voru svo margar, aS þeim varS
meS naumindum komiS fyrir.
★
IV.
Kringum 1880 urðu merkileg tíma-
mót í þessu kalda landi: Blómaskeið
Jifselixíranna rann upp. Herramenn
þeir, sem auðnaðist að ryðja þeim
braut norður hér, hétu Mansfeld-
Bullner og Lassen, en lífsveigar sín-
ar nefndu þeir brama-Iífs-elixír.
Mansfeld-Bullner, sem miklu meira
kvað að og náði alveg undir sig fyr-
irtæki þeirra félaga, hafði verið liðs-
foringi I herliði Dana, þegar Þjóð-
verjar réðust á þá árið 1864. Danir
lutu í lægra haldi fyrir ofurefiinu,
og Mansfeld-Biillner þótti ekki lík-
legt til mikils frama að helga sig
ÖNNUR GREIN
hermennskunni. Var ráð hans nokk-
uð á reiki um skeið, unz hann kynnt-
ist Lassen og bramasuðan hófst.
Þeir byrjuðu framleiðslu þessa
mjaðar síns í Kaupmannahöfn upp
úr 1870, og voru fyrst í stað þau
boð látin út ganga, að þetta væri
matarbitter, sem bætti meltinguna
og yki matarlystina. Líklegt þótti
jafnan til ávinnings að tengja við
slíkan varning einhverjar sögur, sem
bentu til þess, að við ævaforna þekk-
ingu væri stuðzt. Þess vegna kom
Mansfeld-Biillner því á loft, að þetta
bitterefni hefði verið „brúkað af ætt
hans“ um langan aldur — „frá menn
fyrst vita til.“ Sjálfur sagðist hann
,hafa notað það frá barnæsku.
Það var þó ekki nema rétt í byrj-
un, að braminn var einungis aug-
lýstur sem meltingarlyf. Ekki leið
á löngu áður en það kom á dag-
inn, að hann var hinn mesti heilsu-
brunnur, sem læknaði fjölmörg
mein. Þeir Biiilner og Lassen voru
fljótir að átta sig á þvi, að þeir voru
kailaðir til veglegs hlutskiptis í ver-
öld, þar sem margir þjáðust
af kröm og kveisum. Og þeir brugð-
ust ekki ætlunarverki sinu: Þeir
gengu jafnótrauðir að því að kynna
fólki í mörgum löndum ágæti lífs-
elixírs síns og helgir menn að boð-
un sannrar trúar meðal heiðinna
þjóða. Og í öilum umsvifum sínum
geymdu þeir ekki íslandi, svo frá
skotið sem það var hinum miklu
þjóðlöndum heimsins. Augu þeirra
hafa kannski beinzt fyrr norður
hingað fyrir þær sakir, að ein frænd-
kona Biillners hafði verið gift ís-
lenzkum manni, Finni prófessor
Magnússyni. Það er þá hvorki í fyrsta
né síðasta skipti, sem mægðir og
tengdir hafa beint augum ötulla
sómamanna að ísiandi. Löngu
seinna vitjuðu þeir okkar, Dawson
hinn enski og Bandaríkjamaðurinn,
sem bauð okkur menningartengsl við
sjónvarpsfyrirtæki sín í Mið-
Ameríku.
Það er erfitt að segja, hvenær
fyrstu bramaflöskunum var fleytt
yfir íslandsála. Án efa hefur það
verið einhvern tíma á áttunda ára-
tugnum, sem þessi lífsvökvi vætti
fyrst varir íslenzka manna, og með
vissu var hann farinn að flytjast
hingað árið 187'5. Og við upphaf nýs
áratugar var svo komið, að fáar voru
þær verzlanir, sem létu sér annt um
þarfir landsmanna, að ekki hefðu
þær bramann á boðstólum. Og það
var ekki aðeins, að hann reyndist
hér margs megnugur eins og annars
staðar, heldur var einnig sömi prýði
að honum, hvar sem var. Á flösk-
urnar var límdur undurfagur merk-
ismiði með gullnum hana og bláu
ljóni, og yfir stútinn var
rennt grænu lakki, er í var þrýst
innsiglisstöfum hinna virðulega fram
leiðenda í Kaupmannahöfn: MB
& L Margur gætinn sveitabóndinn,
sem lítt hafði þó látið glepjast af
glysi um dagana, horfði með forundr-
an á þessar stásslegu bramaflöskur
í höndluninni og gat ekki varizt
þvi að dást að litskrúðinu, og kon-
ur, sem lítið höfðu komizt í kynni
við fegurð fjarlægra landa, mændu
með tilbeiðslublandinni lotningu á
hanann og ljónið á hornhillunni yfir
bóli sínu, þegar blessaðir eiginmenn-
irnir höfðu í fyrsta skipti fært
þeim þennan læknisdóm, sem var
jafnóbrigðull við bringspalaverk og
vindspenningi, abbendi og innantök-
um.
Braminn hóf sigurför sína
um iandið hávaðalítið. Hinn guilnj
hani gól ekki og bláa ijónið öskraði
ekki, en í sameiningu töluðu þessl
dýrðardýr þöglu njáli til íslendinga
348
TtUINN - SUNNUDAGSBLAÐ