Tíminn Sunnudagsblað - 18.09.1966, Blaðsíða 9

I.
Ein bók austurríska rithöfundar
ins Stefans Zweigs nefnist Undir
Örlagastjörnum, og er þar fjallað
um ýmsa örlögþrungna atburði.
Einn kaflinn heitir Veraldarmín-
útan hjá Waterloo. Þar greinir frá
hinni miklu orrustu milli hersveita
Frakka undir stjórn Napóleons mikla
og sameinaðs liðs Prússa og Eng
lendinga, sem þeir Bliicher og Welling
ton höfðu forystu fyrir. Ef til vill hafa
menn hneigzt til að ofmeta mikilvægi
þessarar orrustu. En víst gátu þeir
Bluoher og Wellington talið sig haín
mikinn öldung að velli lagt er
Napoleon var. Keisarinn var fluttur
fanginn til eyjarinnar Sankti Helenu
úti I miðju Atlantshafi og þar lézt
hann sex árum síðar að sumra baldi
af arsenikeitrun.
Endurskipun Evrópu var ákveðin
á Vínarfundinum árin 1814—15,
þar sem helztu stjórnmálamenn álf-
unnar réðu ráðum sínum. Hið sigr-
aða Frakkland átti þar fulltrúa, og
ekki er hægt að segja, að Frakkar
hafi verið látnir . sæta afarkostum.
Landamæri Frakkaveldis voru færð
til þess horfs, er var árið 1789, þegar
stjórnarbyltingin mikla brauzt út,
og enn fremur var þeim gert að
inna af hendi nokkrar stríðsskaða-
bætur. En Bourbonættin var aftur
sett á valdastól. Bourboninn Loðvík
sextándi hafði verið hálshöggvinn á
byltingarárunum, en nú tók bróðir
hans konungstitil og nefndist Loð-
vík átjándi. Reynt var að
steypa sem flest í Frakklatidu í
það mót er verið hafði fyrir
byltinguna, en þó var ógerningur
fyrir aðal og kirkju að ná jarð-
eignum þeim undir sig, er gengið
höijiu þessum aðilum úr greipum á
síðasta aldarfjórðungi. Áhrifum Bona
parteættar, er Napóleon ,mikli var
af, var með öllu lokið. Árið 1816
voru allir Bónapartar gerðir útlægir
af franskri grund.
Napóleon Bonaparte var maður
ættrækinn. Hann átti sjö systkini og
kom þeim öllum til nokkurra virð-
inga, þegar veldi hans stóð sem hæst,
og einnig hyglaði hann öðru venzla -
fólki. Einn bróðir Napóleons hét Loð-
vík. Hann var gerður konungur í
Hollandi árið 1806 og bar þann titil
í fjögur ár.
Loðvík Bonaparte var ekki valið
kvonfang af lakara tagi. Hann kvænt
ist Hortense de Beauharnais, dóttur
Jósefínu Frakklandsdrottningar af
fyrra hjónabandi. Hortense var af-
burðaglæsilega kona og skáldmæU vel,
en þótti laus á kostum, og urðu sam
farir þeirra Loðvíks miður góðar.
Hortense ól Loðvík þrjá sonu, og
var Loðvík Napóleon þeirra yngstur,
fæddur árið 1808. Litlu síðar fékk
Loðvík skilnað við konu sína á þeim
forsendum, að hún væri sér ótrú. Hafa
sumir talið, að Loðvík Napóleon væri
ekki rétt feðraður. Aðrir telja kvitt
þennan uppspuna einn, og vist
er um það, að allur æviferill
Loðvíks Napóleons mótaðist af
því, að hann bar ættarnafnið Bona
parte.
Loðvík Napóleon ólst upp með móð
ur sinni í Frakklandi, en hún var í
miklum metum hjá keisaranum. En
þegar valdasól Napóleons var geng-
in til viðar, var Hortense ekki iengur
vært í landinu. Hún var ásökað fyrir
að hafa átt hlutdeild í undirbúningi
að hundrað daga ævintýri Napó-
leons keisara, er hann lagði frá eynni
Elbu, sem honum hafði verið fengin
til umráða, og náði völdum í Frakk-
landi að nýju, unz hann gekk til
hinztu orrustu sinnar við Waterloo.
Hortense de Beauharnais flæktist
borga á milli með Loðvík Napö-
len, son sinn. Annar sonur hennar
hafði látizt í bernsku, og elzta son
sinn var henni bannað að hafa á sín-
um vegum, hann varð að vera kyrr
í París. Leið drottningarinnar fyrr-
verandi lá um Genf, Aachen, Karls-
ruhe og Augsburg, en árið 1817
keypti hún kastala í Arenenberg
við Konstanzvatn í Sviss og bjó þar
löngum þau tuttugu ár, sem hún átti
ólifuð.
Þarna ólst Loðvík Napóleon upp,
Loövík Napóleon Bonaparte. Myndin
er ger8 hið sögufræga ár 1848.
nema hvað hann stundað. mennta-
skólanám í Ágsborg, sem leiddi til
þess, að hann talaði frönsku æ síð-
an með þýzkum hreim. Að því búnu
lagði hann stund á hernaðarverkfræði
og stórskotaliðsfræði. Loðvík Napó-
leon þótti vænn drengur, viðkvæm-
ur og draumlyndur. Snemma mun
hann hafa vaknað til meðvitundar
um tiginn uppruna sinn, og sannleik
urinn var sá, að enn átti nafnið
Bonaparte rík ítök í hjörtum margra
Frakka.
Ekki er annað sýnna en Napó'eon
mikli hafi róið að því öllum árum,
að um hann skapaðist goðsögn. Ým
is ummæli hans, svo sem „Frakkland
gefur mér allt“ og „Blessaðir séu
þeir, sem veita mér stuðning", benda
til þess, að hann hafi séð sjálfan sig
í hlutverki Messíasar. Og í útlegð’
inni á Sankti Helenu las hann ritara
sínum fyrir minningar sínar, þar sem
hann segist hafa haft hugsjónir
frönsku byltingarinnar að leiðar-
ljósi og verið boðberi friðarins. Þeir,
sem fylgt höfðu Napóieoni í útlegð-
ina, sneru heim, og ýmsir hershöfð-
ingjar hans gáfu út endurminningar
sínar. Allt þetta hafði sín áhrif. Og
nú var blómaskeið rómantísku stefn
unnar, sem dýrkaði mátt einstakl-
ingsins. Því mun viðhorf það til keis-
arans, er fram - kemur í kvæði
Heines um skotliðana (Die Grena-
diere) hafa átt hljómgrunn i margra
brjóstum.
Eftir fall Napóleons voru veður
öll válynd í frönskum stjórnmálutn,
og má segja, að svo hafi löngum ver-
ið allt til þessa dags. Þrír stjórn-
málaflokkar komu til sögunnar: ein
valdssinnar, konungsssinnar og óháð-
ir. Einvaldssinnar voru lengst til
|í^PÍÍS|ftl?gJiÍAP0l;EO8fe
III. KEISARA

T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ