Tíminn Sunnudagsblað - 24.08.1969, Blaðsíða 8

voru þau spítaliar, ©liJhleiimiM, gjstt*
þús og hæli a-uaiwa og voOÍSöWk
MiíSsitöolvair hvers feom-r lista voni
í kOaustrum mi-Sal'da, ek-ki i
byggingairliisit og kirkrjiugripager^
álsalmt h an dritaskreytin gu. Þá var$
vöitttet í kiiaustruim margt bófe.
menuta frá fornöid Giriktoja og
ftómverja. En eimm-ii^ áttu kiaiustr*
im og saiga þeirra símar dökku og
uggvæniegu Miðar í óhó'flegri fjár-
söfinun, suktoi og spillimigu klaust*
umfólk'S og síðar í ýmis konar aft-
unUiaMi og iihald'ssemi.
Hér verða þá taidair upp á fá-
uim orðum heiatu MaiuBtuirregilui^
sem þekktar eru: Regla Basiös-
munfca er fjöiime-nmalsta munka-
íiegla innan gri-sk-fcaiþóisku kirkj-
ummiar, og eimmiig á húm marga á-
hangemdur inmam rómversk-slka-
þólsiku kirkjumin-air. Hún e-r taián
mjög ströng á Spámi og Ítaiíu eflbitr
siðbót. Ný Basilmunkairegia var
stofnuð á Fr-akklandi 1822 og siim*
ir hún mjög kemmslu og menmíum
o-g á skóla í K-ain.ada og Bandarikj-
uniuim. Stofmiandi regiumma-r v-ar
iíei'lagur Ba-sil (329—79), kailaður
himm mikli, fæddur i Kasereu I
K-appadók-íu í Litiu-Asíu og var'ð
eftirm-aðu-r EusebíuB-ar biskups í
viniátltu v-ið Júiíus apostata g-uðnáð-
ing keisama. Basil barðist mjög
geg-n viliikennimigum Arusar
pirests frá Alexamdríu á kirkju-
þimginu fræ-ga í Níkeu árið 375.
Bas-lsmummur tlheyra og regiunmi,
þær teiija Markrínu, systur Basiis,
stofmiandia reigiu sinmiar. Fjórtá-n
páfar, margir kardináiar og tó-Jf
þúsund píisl-ar'V-ottair h-afa tidheyrt
iregiummi, seigja h'eimildir. Frægust
klau-s'tur Basiism-umka emu á Aþos-
sk-aga í Gríkkiandi. Eru þar taldir
ver-a urn fimm þúsumd munkar.
Kveiniverur mega em-gar koma þang
að. B-asil'smumkair höfð-u m-ikíi á-
h'ri'f á list fyrri aida og íkonagerð
(ihéligim-ymdi-r). Áhirií þeirra vora
miest í aust-rómverska rífcinu
florna, o-g var biómatímii regiumnar
ó dög-uim makedónsku ættarimm-ar
á 9.—10. öl'd í þeirri miklu trú-
v-aknimigu, seun þá fór uim 'lön-d
auist-róimveirsk-a rífcisins. E-r-u ein-
setum'anmialhiellar Ba-silsmunka og
kt'auStur þeirra alsett feg-urstu
k-alkmál!verk'Uim, og eir dómsdagmr
eitt aðalliviðfamigisefmii þeirra. Á ília-
Mu, þar seirn hegla þeirira var alil
ú-tbreidd, hefur uppgötvazt fjöldá
kalkmáilveiiikia miumfcainma, og áhrif
niátoraiiistar þeirna haf'ði mlkil cg
fnjóvigandi áihríf á MaDsfca máilara-
®onur hams v-ar Þoriéiifiur, trölauk-
imm mjöig, og trúðu þeir frændur á
KÓliuim-ba.
Frægar ábótaikl'a'ustu'ilkárkjur í
Emigttámdi eru Weshm-inster Abbey
(óestm-onasterium eð-a vestur-
Miau'sturkiirlkjam), nú ein höfuð-
kiirkija Emigílemdimigia, Bath A-bbey,
Tewhburg Abbey og rústi-r ábót-a-
kiirkn-anna í KirkdaM, Melrose og
Tiintern. Fræig ábótakirkja og
köauistur í París er Abbey af Saimt
Genmadn des Prés.
Byiggimigariist þróaðist mjög í
þessuim l)önd-um í s-amibamdi við
byggingu ktoustuirkiirikm'a og amm-
arra kteuisturihúsa og ým-is konar
önmur munka'list. Þá má geta í
þessurn samfkiimig um ktoiustur, a-ð
elat-a starfandi kto-ustur, sem enn
er tdl, er Etehidziinklausti-rð, nær
Ertvam í rússnesku Armeniu, og
hieifur þar verið hö-fuðstöð ar-
me-nsku klnikjumar frá þvi úm 802.
Sé aftur horf-lið að frásö-gu af
emskuim ktoustrulni, má getá þess
til fróðHe-iks, að með vaidboði
brezka p-artomemtsims 1539—40
voru lögð nið-uir og eyðilögð þar í
tondi 186 stór ktoustur og 374
amdjnmd.
Klaustrin voru eims og kumnugt
er lærdómssetur, munkarnir upp-
fræðarar, sem prédikuðu fagnað-
airierimdið og stumdiuðu trúboð, oft
viið erfið og liiflsihættul-eg skilyrði.
Ktoustrin voru fræg skóto-setur og
kemmslustofmamir fyrír kierka, þar
sem á þeirrar tíðar mæliikvarða
vor-u sam-an komim góð bóka- og
h-andritasöfn og fræðimenmska
st-umduð og vísimdi fyrri alda. Þá
„Verðl v II jt þinn, votávg hjsfrletis
656
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAB