Íslendingaþættir Tímans - 16.03.1972, Blaðsíða 13

Þyri Ágústsdóttir
fró Vestmannaeyjum
Það var ekki greiðfært um norður-
byggð Mjóafjarðar lengst af þeim
tima, sem þau Vilhjálmur bjuggu I
Dalakálki. Og sizt var húsfreyj^n á
Grund daglega á ferð inni á byggðinni.
En vel var gestum fagnað þar á bæ
þegar að garði bar,og hallaði ekki á
um gestrisni bóndans og hús-
freyjunnar.
Mildur blær er yfir endurminningum
minum um þessa ágætu konu. Mér
finnst nú þegar leiðir skilja um sinn,
að maður hafi raunar þekkt hana allt
of litið, þvi hún var i þeim hópnum,
sem mannbætandi er að umgangast.
Vilhjálmur Helgason var fæddur á
Brekku i Mjóafirði 26. september 1888.
Foreldrar hans voru Helgi Hávarðs
son, slðar lengi vitavörður á
Dalatanga, ættaður úr Mjóafirði, og
Ingibjörg Þorvarðardóttir, skaft-
fellskrar ættar. — Þau hófu búskap i
Haga^en fluttust að Grund þegar Helga
bauðst vitavarzlan á Dalatanga.
Vilhjálmur mun hafa verið átta ára
gamall þegar hann kom i Kálkinn,þar
sem hann átti eftir að dveljast á
sjöunda tug ára að undanskildum
nokkrum vikum eða mánuðum, sem
hann var við sjóróðra inni i
Brekkuþorpi, og svo einum vetri, sem
hann var i Firði hjá Sveini ólafssyni,
þá unglingur.
A þessum árum var litið um
skólagöngu i sveitum landsins. Sveinn
i Firði veitti Vilhjálmi nokkra tilsögn,
m.a. Idönsku og reikningi og vafalitið i
islenzku. Sveini mun hafa þótt vel
tekið á móti tilsögninni. Svo mikið er
vist,að hann bauð að styrkja Vilhjálm
fjárhagslega, ef hann réðist til skóla-
göngu. Sagði Vilhjálmur svo frá siðar,
að það hefði verið sér mikil freisting,
þvi að hann langaði mjög til að læra og
einkum að verða læknir. '
A þeim árum var þröngt i búi hjá
foreldrum hans, ómegð þeirra mikil,
en hann elztur barnanna. Og þá á
kvörðun tók hann, að hjálpa þeim og
kveðja að fullu dýran draum um
skólagöngu.
Helgi lézt árið 1922 og tók þá Vil-
hjálmur við vörzlu vita og þokulúðurs.
Siðar bættist við radiómiðunarstöð og
veðurathugun. Starfið við vitastöðina
var orðið nokkuð langt um það er þvi
lauk 1958. Er ekki fjarri að segja það
hafa staðið i hálfa öld, þvi auðvitað var
hann hjálparmaður föður sins þegar i
æsku.
Þeir feðgar stunduðu búskap af
kappi, þvi greiösla fyrir vitavörzluna
var litil fram eftir árum.
Bú Vilhjálms var i meðallagi stórt,
en afurðagott svo að af bar. Mun hann
hafa verið ágætur fjármaður.en auk
þess bæöi forsjáll og harðduglegur að
Fædd 7. des. 1934
Dáin 10. des. 1971
Obú, sem leggur þeim á her®ar
þunga raun á kveðjustund,
Iblíði guð, ó, bezti faðir,
hlessa þá á alla lund.
Gef þeim þrek að standast
strauma,
stríðviðrin og lífsins hret,
börnin litlu, ljúfu hennar
leið þú, drottinn, sérhvert fet.
Gleðigjafi þjáðra þjóða,
þinna barna heyr þú kvak,
helþungt myrkur harms
og sorgar
hreinsa burt og frá þeim tak.
hverju sem hann gekk. Og i hans
búskap var það boðorð fyrst og siðast
að hafa ævinlega gnægð fóðurs á haust
nóttum.hvað sem i skærist.
Systkinin á Grund, börn Helga og
Ingibjargar, voru alls þrettán. Tiu
þeirra náðu fullorðinsaldri. Þótti það
gjörvilegur hópur til likama og sálar.
Sum bjuggu i Mjóafirði um skeið, en
siðan lágu leiðir þeirra i önnur
byggðarlög, nema Vilhjálmur tók við
merkinu úr hendi föður sins og stóð
vörð við yztu höf i hálfa öld.
Þótt annasamt væri hjá bónda og
vitaverði að Dalatanga og langt þaðan
á þingstað sveitarinnar, þá var Vil
hjálmureigi að siður kvaddur til félags-
málastarfa. Sat hann m.a. i hrepps-
nefnd um árabil og var lengi i stjórn
Búnaðarfélags Mjóafjarðar og fulltrúi
þess á aðalfundum Búnaðarsambands
Austurlands. — Þótt engin yrði skóla-
gangan, þá kom i hennar stað sjálfs-
menntun að þvi marki,að maðurinn
stóð fyrir sinu hvar sem hann fór.
Arið 1958 fluttust þau Vilhjálmur og
Jóhanna inn i Brekkuþorpið og bjuggu
þar sem heitir i Kastala i fjögur ár,
höfðu þar litilsháttar búskap. Þá lá
leiðin til Norðfjarðar, og vann Vil-
hjálmur næstu árin við kjötvinnslu
Kaupfélagsins Fram. En 1968 flytja
þau suður i Innri-Njarðvik, þar sem
þau dvöldu i skjóli Arngrims sonar
sins siðustu æviárin.
Gef þitt ljós á lífsins vegi
lýsi þeim í hjörtum inn,
'blíði guS, ó, böm og föður
blessa þú niú, drottinn minn.
Er steðja að þér stundir sorgar,
Steindór, góói vinur minn,
þér ég dýpstu samúð sendi,
sanni góði drengurinn.
Þér ljómi allbaf ljós frá hæðum
á lífsins brautu, hvar sem er,
Drottinn vaki daga og nætur,
daga og nætur yfir þér.
Þessi _ fallegu kveðjuorð Aðal-
björns Úlfarssonar frá Vattarnesi,
sem hann sendi vini sínum, Stein
dóri Hjartarsyni, er hann, 10. des.
Vilhjálmur andaðist 28. mai 1971 og
Jóhanna 14 október. Útför þeirra var
gerð frá Keflavfkurkirkju.
Eitthvert sinn fór ég á fund þeirra
Vilhjálms og Jóhönnu, þegar þau
bjuggu i Kastalanum,og fékk að skrifa
niður frásögn hans af hvitabjarnar-
veiði i Dalakálki 1918 og af harmsögu-
legum atburði tengdum skipsstrandi
á Dalatanga nokkru fyrir hans daga.
Birtist sú frásögn i jólablaöi „Austra”
það ár. Oftar fór ég á fjörurnar við
nafna minn sömu erinda. En hann
svaraði þá jafnan, að frá sinni ævi
væri raunar ekkert að segja! — Mér
fannst þetta fráleitt. Hann, sem hafði
gætt vitastöðvarinnar á Dalatanga i
hálfa öld af frábærri kostgæfni og
áreiðanlega farið marga hættuför um
Skriðurnar að vetrarlagi, m.a. i þágu
vitanna. En þeir menn, sem á langri
ævi eiga þann metnað einan fyrir
sjálfa sig, að rækja i verki skyldurnar
við sarhfélagið og komandi kynslóð,
þeir eru sjaldnast að þvi skapi miklir
sögumenn,s_em þeir skila stóru dags-
verki. — Við, gömlu sveitungarnir,
eigum margar góðar endurminningar
um hann Vilhjálm á Grund, og
kveðjum hann með söknuði og þökk.
Okkur ,,er það nóg að hann var hetja
og íslendingur.”
Vilhjálmur á Brekku.
islendingaþættir
13