Íslendingaþættir Tímans - 30.09.1981, Blaðsíða 1
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Miðvikudagur 30. september 1981—39. tbl. TÍMANS
Þórleifur Bjarnason,
fyrrum námsstjóri
F. 30. jan. 1908.
D. 22. sept. 1981
I
Þórleifur Bjarnason fyrrv. námsstjóri
og rithöfundur var jarösunginn frá
Akraneskirkju 30. sept, en á Akranesi var
hann búsettur i 16 ár eöa 1955-1971. Hann
eignaöisthérsterkitök ihugum manna og
kom viöa viö á ekki lengri tima. Minning
hans mun þvi geymasthjá mörgum, uns
yfir lýkur.
Þdrleifur var fjölhæfur gáfumaöur —
vel menntaöur og margfróöur. Hann haföi
einstaka frásagnarhæfileika og næmt
skopskyn. Skáldmæltur vel og góöur leik-
ari. Hann var heilsteyptur drengskapar-
maöur og talaöi tæpitungulaust, þegar
honum fannstrangt og ósæmilega aö mál-
um staöiö, hver sem i hlut átti. Þaö var
eftir þvi tekiö, þegar hann kvaddi sér
hljóös. Hinsvegar geröi hann þaö ekki,
nema gildar ástæöur væru til. Hann helg-
aöi lif sitt kennslu og námseftirliti, auk
þess sem hann var mikilvirkur rithöf-
undur.
Þegar Þórleifur flytur til Akraness er
hann á besta aldri meö mikla starfs-
reynslu aö baki. Hann haföi þá samiö
Hornstrendingabók, sem kom út 1943.
Merkilegt ritverk um þessa nyrstu byggö
Islands, sem nú er löngu komin i eyöi. Þar
aö auki höföu komiö Ut eftir hann nokkrar
skáldsögur. Fyrir bokmenntir þessar var
Þórleifur oröinn þjóökunnur maöur. Hann
haföi veriö kennari og námsstjóri á Vest-
fjöröum í 25 ár — lengst af á fsafiröi. Um-
dæmi námsstjóra haföi veriö stækkaö og
Vesturlandi bætt viö. Búseta á Akranesi
var þvi aö ýmsu leyti þægilegri en vestra.
II
A Akranesi tók Þórleifur þátt i ýmsum
félagsmálum. Hann átti sæti i stjórn
bókasafnsins og var formaður hennar um
langt skeið. A þeim árum var undirbúin
bygging bókhlöðu og framkvæmdir hafn-
ar, en safnið haföi lengi búið viö þröngan
húsakost. Þar gafst honum tækifæri til aö
niarka stefnuna ibyggingarmálum safns-
ins, en almenningsbókasöfn voru eitt af
áhugamálum hans. Hann tók strax þátt i
störfum Leikfélags Akraness, sem var
með miklum blóma á þeim árum. Lék
hann mörg veigamikil hlutverk t.d. Jón
Hreggviðsson i fslandsklukkunni, sr. Sig-
valda i Manni og konu, Jón bónda i Gullna
hliöinu og álfakónginn i' Nýársnóttinni,
svo nokkur dæmi séu nefnd. öllum þess-
um hlutverkum skilaöi Þórleifur meö
ágætum og var þaö almannarómur, að
þaulvanir leikhUsmenn heföu vart gert
betur. Hér var um merkilegt menningar-
starf að ræöa. Bókmenntaklúbb stofnaöi
hann, ásamt ööru áhugafólki um bók-
menntir. Kom hann reglulega saman til
umræöu um einstaka höfunda og verk
þeirra. Þá var hann virkur félagi I reglu
Góötemplara, Norræna félaginu og Odd-
fellowreglunni. Ritstörf stundaöi hann
jafnan með störfum sinum.
III
Ungur aö árum gerðist Þórleifur lýö-
ræöis jafnaöarmaöur. A Isafiröi voru
samtiöa honum margirhinna skeleggustu
forustumanna þeirra i landinu. Meö þeim
átti Þórleifur langt samstarf. En gagn-
vart öllum stefnum var Þórleifur sjálf-
stæöur og lét fyrst og fremst rödd sam-
visku sinnar ráöa afstööu til einstakra
mála og atburða. Hinn mikli söguskýr-
andi haföi löngu gertsérljóstaö drengileg
vopnaviöskipti eru meira metin á spjöld-
um sögunnar, en rógur og lýgi. Þaö var
Þórleifi li'f og yndi að taka upp baráttu
gegn slæmum áformum og ódrengilegum
vinnubrögðum. Þá færöist hann allur i
aukana og varð ungur i annaö sinn. Mér
eru sérstaklega minnisstæö tvö pólitisk
mál á Akranesifrá fyrstuárum hans hér,
sem flokksbræður hans höföu forustu
fyrir, en hann snérist gegn. Bæöi þessi
mál urðu til þess, aö Alþýöuflokkurinn
galt mikið afhroö. Þessi — annars hré-
drægi maöur — gat gengiö sem vikingur i
fylkingarbrjósti, þegar honum fannst
valdniöslan og ódrengskapurinn veröa
alls ráöandi. A slikum stundum var Þór-
leifur stór og af þeim var hann stoltur,
þegar um hægöist.
Hann kunni lika aö meta menn, sem
létu sannfæringuna ráða og töluöu tæpi-
tungulaust mál, sem eftir var tekiö. Þess
vegna haföi hann miklar mætur á Jóni
Vi'dalin, Vilmundi landlækniog sr. Siguröi
i Holti. Þetta voru menn aö hans skapi,
sem hann vitnaði oft til.
IV
Ég gat þess hér aö framan aö Þórleifur
var mikill áhugamaöur um bókasöfn og
tók sæti i' stjórn bókasafnsins á Akranesi
nokkru eftirkomu sina þangað. Samþykkt
var i jUli 1960 aö byggja nýja bókhlööu.
Framkvæmdir drógust nokkuö, en 1969
var húsiöoröiö fokhelt. Myndarlegt hús —
kjallari og tvær hæðir. Var þaö aö sjálf-
sögöu sérhannaö sem bókasafn.
A fundi i bæjarráöi Akraness þann 18.
nóv. 1969 skeður sá óvænti atburöur, aö
fulltrúi Sjálfstæöisflokksins i bæjarráöi
flutti tillögu um, að athugun færi fram á
þvi, hvort ekki væri rétt að breyta bók-
hlöðunni i elliheimili og kaupa hæö i hús-
inu Skólabraut21, fyrirbókasafniö. Þarna
átti.meö einu pennastriki aö eyöileggja
tvær stofnanir bæjarins sem Akurnesing-