NT - 20.12.1984, Blaðsíða 7

lablað II
Fimmtudagur 20. desember 1984 7
Páll Þorsteinsson:
Var ekki Hróar
Tungugoði
Skaftfellingur?
i.
■ í Lesbók Morgunblaösins 24. tbl.
1984 birtist grein með fyrirsögninni
Hvar voru Hámundarstaðir? Grein-
arhöfundur vísar þar til Landnámu,
Njálu og Fljótsdælasögu. Lokakafli
greinarinnar og aðalatriði hennar er
þannig:
„Sagt er að til hafi verið sjálfstæð
saga Hróars Tungugoða, sem glötuð
sé. Frá henni muni þessar frásagnir
vera runnar. Og Sturla Þórðarson
styðst við hana við landnámugerð sína.
Hann virðist ætla, að Hróar og Arn-
gunnur Hámundardóttir hafi búið í
Suður-Skógahverfi, en getur aðeins
Hámundar halta sem vígamanns.
Getgáta sú, að Hámundarstaðir hafi
verið í Skaftafellssýslu, hefur ekkert
við að styðjast, ekkert örnefni svarar
til þess. En Njáluhöfundur virðist
þekkja bæjarnafnið svo vel, að hann
hirðir ekki um að taka fram hvar þeir
séu. Ekkert örnefni svarar heldur til
Hróars Tungugoða í Skaftafellsþingi.
Aftur á móti er ijóst, að engir Há-
mundarstaðir eru til á öllu sögusviði
Njálu nema Hámundarstaðir í
Vopnafirði og það meira að segja í
hinu forna landnámi Una hins
danska. Engin Hróarstunga er heldur
til önnur en Hróarstunga á Héraði,
sem getið er um í Fljótsdælasögu og
kennd er við Hróar Tungugoða bú-
settan á Hofi í Hróarstungu. Það er
talið fullvíst, að Njáluhöfundur hafi
ekki þekkt ættartöluheimild Land-
námu. Út frá því má einnig telja víst,
að hann hafi ekki heldur þekkt frá-
sögn Landnámu af hrakningi Una
burt af Héraði suður í Skaftafellsþing
heldur talið eins og höfundur Fljóts-
dælu, að Hróar og Arngunnur Há-
mundardóttir hafi búið á Hofi í
Hróarstungu og Hámundur halti son-
ur þeirra búið á Hámundarstöðum í
Vopnafirði. Saman lagt benda athug-
anir þær, sem hér hafa verið gerðar á
staðfræði og viðhorfi Njáluhöfundar
til þessa máls, eindregið til þess og
renna sterkum stoðum undir þá
skoðun, að hann hafi verið Austfirð-
ingur.“
Af þessu verður helst ráðið, að
greinarhöfundur telji sennilegast að
Hróar Tungugoði hafi ekki átt heima
í Skaftafellsþingi, heldur sé einungis
um að ræða einn mann með þessu
nafni, þ.e. Hróar Tungugoða, sem
getið er um í Fljótsdælasögu búsettan
á Hofi í Hróarstungu.
II.
Þessi tilgáta samrýmist ekki því,
sem greint er frá í þeim fornritum,
sem vísað er til. Hér skal drepið á
fáein atriði: Uni danski fór austan af
landi með tólfta mann og kom að
vetri til Leiðólfs kappa í Skógahverfi.
Hann tók við þeim. Uni þýddist
Þórunni dóttur Leiðólfs og var hún
með barni um vorið. I Landnámu
segir: „Sonur Una og Þórunnar var
Hróar Tungugoði“. Og í Njálu er
nefndur „Hróar Tungugoði, sonur
Una hins óborna Garðarssonar". í
Fljótsdælasögu er eigi getið um ætt
Hróars í Hróarstungu né getið um
Una son Garðars Svafarssonar. Flióts-
dælasaga er og eigi talin eins traust
heimild og Landnáma.
Leiðólfur kappi í Skógahverfi bjó
að Á fyrir austan Skaftá út frá Skál.
Af frásögn Landnámu er rökrétt að
álykta, að Hróar síðar Tungugoði
hafi verið fæddur á þeim bæ. „Hann
tók arf Leiðólfs allan“.
Hróar Tungugoði bjó fyrst í Ásum.
Eigi er langt milli þessara býla og að
líkindum hafa á landnámsöld lönd
þessara jarða náð saman, svo að
Hróari hefur verið hagkvæmt að
hagnýta arf Leiðólfs. Gæði þessara
jarða hafa verið mikil að fornu, en
þær guldu gífurlegt afhroð í Skaftár-
eldi. Séra Jón Steingrímssn teiur þær
með „þeim í Skaftafellssýslu af jarð-
eldinum uppbrenndu jörðum sumarið
1783“, og lýsir þeim þannig: „Á -
Þykkvabæjarklaustursjörð, upp-
brunnin með húsum, túnum, skógi,
engjum og öllum högum undir fjalli.
-Ásar eystri - prestsetur. Þar standa
iuii ciu pui uiuiiiiui asann engjar og
allir hagar og melar fyrir sunnan að
mestu
0
Bestu jóla- og nýársóskir
sendum við starfsfólki okkar, félagsmönnum og
öðrum viðskiptavinum
Þökkum viðskiptin á liðnum árum
KAUPFELAG
STEINGRÍMSFJARÐAR
HÓLMAVÍK OG DRANGSNESI