Morgunblaðið - 10.01.2005, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. JANÚAR 2005 11
MINNSTAÐUR
ÚTSALA
Opið virka daga 10-18, laugardaga 10-16 Nýbýlavegi 12, Kóp., sími 554 4433
TILEFNIÐ var fyrst og fremst að
fræðast um starfið í Arnardal því á
fundi sínum í lok nýliðins árs ákvað
bæjarráð Akraness að veita æsku-
lýðsheimilinu Arnardal viðurkenn-
ingu fyrir góðan rekstur á árinu
2004. Í tilkynningu frá bæjarráði
segir að rekstur Arnardals hafi á
undanförnum árum verið í samræmi
við fjárhagsáætlun og verið öðrum
stofnunum til fyrirmyndar í þeim
efnum. Auk þess hafi á liðnum mán-
uðum verið staðið vel að faglegu
starfi og nýbreytni. Af þessu tilefni
veitti bæjarráð Arnardal viðurkenn-
ingu og 500 þúsund krónur til kaupa
á tækjum og áhöldum eða annarra
skilgreindra verkefna.
„Já, starfið hefur gengið vel og
það er vissulega ánægjulegt að fá
viðurkenningu,“ sagði Einar Skúla-
son, „og það skiptir okkur líka miklu
máli að fá þessa peninga enda mikil
not fyrir þá.“
Unglingastarf og sérverkefni
með yngri börnum
Markmið Arnardals eru vel skil-
greind. Þar fer fram viðurkennt
tómstundarstarf, forvarnir, fræðsla
og örvun til félagsþroska og já-
kvæðra samskipta. Þessir áherslu-
þættir birtast með beinum og óbein-
um hætti í starfsemi Arnardals og
liggja til grundvallar því tómstunda-
starfi sem unglingar og starfsfólk
vinnur að. Arnardalur er opinn öll-
um unglingum á aldrinum 13–16 ára
sem áhuga hafa á að taka þátt í
starfseminni. Sérstaklega er leitast
við að ná til þeirra unglinga sem sök-
um áhugaleysis eða af öðrum orsök-
um sinna ekki heilbrigðum viðfangs-
efnum í tómstundum sínum. Áhersla
er lögð á að ná til þeirra barna og
unglinga sem eru einangruð vegna
líkamlegrar eða andlegrar fötlunar.
Einar og Anna segja að þrátt fyrir
að starfið sé að stærstum hluta mið-
að við 13–16 ára unglinga hafi á und-
anförnum árum verið þróað sérverk-
efni fyrir yngri börn. Um er að ræða
litla hópa, 5–10 í hverjum hópi, þar
sem hverjum og einum er vel sinnt.
Valið er í hópana í samráði við
skólana og fjölskyldusvið Akraness.
„Það hefur sýnt sig að mikil þörf
er á þessu starfi,“ segir Anna.
„Þetta byrjaði fyrir 4–5 árum en
starfið hefur hlaðið utan á sig ár frá
ári.“
Mikið var um að vera á þrett-
ándanum, enda stór hópur unglinga
sem ætlaði að klæðast álfabúningum
og fara í blysför frá Arnardal að
íþróttasvæðinu og taka þátt í þrett-
ándabrennunni og álfadansi. „Þegar
ég byrjaði að vinna hér, árið 2000,
tóku um 60 unglingar þátt í blysför-
inni héðan frá Arnardal,“ sagði
Anna Margrét, „en nú verða á milli
115 og 120 unglingar í göngunni og
álfabrennunni. Að launum fá krakk-
arnir að gista hér eina nótt í Arn-
ardal. Það er greinilegt að þeim þyk-
ir það spennandi.“
Viðurkenningin til ungling-
anna fyrir að vera virkir
Þau Einar og Anna Margrét voru
sammála um að á Akranesi væru
frábærir unglingar sem væru alveg
til fyrirmyndar. „Það byggist auðvit-
að á góðu unglingastarfi í bænum,“
segir Einar, „en fyrst og fremst er
þetta unglingunum sjálfum að
þakka. Ég lít því þannig á að þessi
viðurkenning sé fyrst og fremst til
unglinganna sjálfra fyrir að vera svo
virk í starfinu hérna. Það er orðið
stórt hlutfall unglinga sem kemur í
Arnardal og sýnir þátttakan í álfa-
brennunni það kannski best. Þar
mæta 115–120 unglingar af um það
bil 260 unglingum á þessum aldri
sem búa á Akranesi.“
Þau byggja þessa skoðun sína
reyndar ekki bara á eigin reynslu af
unglingum því niðurstöður könn-
unar sanna það. Fyrirtækið Rann-
sóknir og greining sér um að leggja
könnun á áfengisneyslu, reykingum
og hassneyslu fyrir alla 10. bekkinga
í grunnskólum landsins á hverju
vori. Akraneskaupstaður birti ný-
lega niðurstöður könnunarinnar,
sem gerð var vorið 2004, á vef sínum
og þar kom fram að 4% 10. bekkinga
á Akranesi reykja daglega en 12%
jafnaldra á landsvísu. Tæplega
fimmti hluti (19%) árgangsins á
Akranesi hefur orðið drukkinn sl. 30
daga en ríflega fjórðungur (26%) á
landsvísu. Fjögur prósent ungling-
anna á Akranesi segjast hafa neytt
hass einhvern tímann á ævinni en
níu prósent unglinga á öllu landinu
og tíu prósent unglinga á höfuðborg-
arsvæðinu
Arnardalur er ein af fyrstu fé-
lagsmiðstöðvunum á Íslandi. Hún
var stofnuð 12. janúar 1980 og segir
Einar að miklir hugsjónamenn hafi
barist fyrir stofnun hennar.
„Það hefur margt breyst á þess-
um tíma. Ég byrjaði að vinna hérna
1987 og þá var ólíkt minni afþreying
í boði fyrir unglinga en er núna.
Starfsemin í Arnardal hefur líka
breyst í samræmi við það. Áður var
aðaláherslan lögð á að hafa opið sem
mest, en nú er meiri áhersla lögð á
alls kyns hópastarf. Í rauninni má
segja að litlar félagsmiðstöðvar séu í
mörgum heimahúsum þar sem ung-
lingarnir hópa sig saman, horfa á
myndir eða eru í tölvuleikjum. Ég
held að þetta sé að mörgu leyti
ágætt því margir krakkar hafa sjón-
vörp og tölvur í herberginu sínu og
geta því boðið vinunum upp á slíka
afþreyingu og verið svolítið út af fyr-
ir sig þrátt fyrir að foreldrarnir séu
heima.
En þetta hefur líka sínar slæmu
hliðar því unglingar sem hafa til-
hneigingu til að einangra sig gera
það og geta vegna þessarar nýju
tækni. Þeir hafa aðallega samskipti
við annað fólk í gegnum tölvuna og
þeir læra ekki venjuleg félagsleg
samskipti, geta til dæmis ekki horft í
augun á þeim sem þeir tala við. Við
þurfum að gæta vel að þessu á
næstu árum og reyna að ná til þess-
ara unglinga.“
Margt hefur breyst til batnaðar
En margt hefur breyst til batnaðar
segja þau Einar og Anna Margrét.
Um það leyti sem Arnardalur var að
hefja starf, um 1980, var unglinga-
drykkja almenn. Nú segja þau að
mun færri unglingar reyki eða
drekki. „Við höfum til dæmis ekki
lent í vandræðum vegna drykkju á
samkomum hjá okkur,“ segja þau.
Anna Margrét segist ekki vita til
þess að krakkar sem sækja Arn-
ardal reyki, þótt auðvitað fari þeir
sem það hugsanlega gera leynt með
það. Einar bætir því við að hvers
kyns starf með unglingum sé ákveð-
in forvörn. Miklu skiptir að seinka
því eins og hægt er að unglingar fari
að drekka. Því þegar þau séu drukk-
in sé hættara við að þau láti til leið-
ast að prófa önnur efni. „Það er eng-
inn skynsamur sem er undir
áhrifum áfengis og hætta á að ung-
lingar prófi eitthvað sem þeir
mundu annars aldrei gera edrú,“
segir hann.
Margt hefur unnist vel í sambandi
við unglingastarf á Íslandi almennt á
undanförnum árum, segir Einar.
„Samskipti við foreldra hafa aukist
mjög á undanförnum árum og ég
held að það skipti mjög miklu máli.
Foreldrar láta sig það varða sem
unglingarnir þeirra eru að gera.
Þegar foreldraröltið hófst breyttist
margt. Þá hittust foreldrarnir á sín-
um eigin forsendum, ekki undir
stjórn skóla eða lögreglu. Þarna
gátu þeir rætt um unglingana sína
og borið saman bækur sínar. Ég
held að það hafi skipt jafn miklu og
að þeir sáust á röltinu í bænum inn-
an um unglingana.
Þegar litið er á alla unglingana
kemur í ljós að það er sáralítill hóp-
ur sem er til vandræða. Það ber bara
mikið á þeim. Hér í Arnardal er
ákveðið mottó sem við höfum í há-
vegum og fullorðið fólk mætti til-
einka sér: Unglingar koma ekkert
öðruvísi fram við okkur en við kom-
um fram við þá.“
Félagsmiðstöðin Arnardalur verðlaunuð fyrir góðan rekstur
„Frábærir unglingar á Akranesi“
Í Arnardal á Akranesi hefur verið fjölbreytt starfsemi frá því að húsið var
byggt árið 1925. Það var íbúðarhús og þar var rekið trésmíðaverkstæði og
búskapur í byrjun, svo elliheimili og æskulýðsstarfsemi frá 1980. Þá stofn-
aði Akraneskaupstaður eina af fyrstu félagsmiðstöðvum fyrir unglinga á
landinu. Ásdís Haraldsdóttir fór í Arnardal og hitti Einar Skúlason æsku-
lýðsfulltrúa og Önnu Margréti Tómasdóttur tómstundafulltrúa.
www.akranes.is/arnardalur
asdish@mbl.is
Morgunblaðið/Ásdís Haraldsdóttir
Einar Skúlason og Anna Margrét Tómasdóttir í Arnardal.
Unglingarnir fjölmenntu í gönguna og álfabrennuna.
VESTURLAND