Fréttablaðið - 30.11.2003, Blaðsíða 23

Fréttablaðið - 30.11.2003, Blaðsíða 23
22 30. nóvember 2003 SUNNUDAG Ég veit það ekki. Ég hef alltaffarið mínar eigin leiðir. Skrif- að handrit, leikstýrt, samið tón- listina sjálfur... unnið mínar myndir sem höfundarverk meira en almennt gengur og gerist. Ein- fari sem þarf að segja ákveðna sögu,“ segir Hrafn Gunnlaugsson kvikmyndagerðarmaður. Hann er að leitast við að svara því hvað valdi því að hann er svo umdeildur sem raun ber vitni. Blaðamaður Fréttablaðsins heim- sótti Hrafn á heimili hans að Laugarnestanga. Þar er ævintýra- heimur og listamaðurinn hefur sankað að sér ótrúlegu safni muna. Úir og grúir. Enda hafa margir orðið til að sjá samsvörun milli laups hrafnsins glysgjarna og þessa ágæta hreiðurs Hrafns. Þegar blaðamann og ljósmyndara ber að garði glymur kúbanskt rapp um húsakynni og ekkert þýð- ir að banka kurteislega heldur verður að opna og gala inn til að gera vart við sig. Enginn vinsældariddari „Ég hef aldrei haft neinn áhuga á að filma einhvern popúlar litera- túr eins og margir kollegar mínir hafa gert. Ég geri bíómyndir af því að ég hef eitthvað að segja. Sæki ég hugmyndir í verk annarra er það til að umbylta og leita að nýjum innblæstri. Ég hef örsjald- an farið á kvikmyndahátíðir til að standa í þeim ljóma sem kannski fylgir því að vera leikstjóri. Ég hef helst þegið boð á kvikmynda- hátíðir ef þær eru í einhverjum nógu dularfullum og fjarlægum löndum. Ég hef einu sinni farið á Cannes og á Berlín þegar mynd- irnar mínar hafa verið sýndar. Ég hef engan áhuga á að leika leik- stjóra og kvikmyndagerðarmann. Ég er fyrst og fremst sögumaður. Þetta að vera umdeildur tengist kannski efni mynda og hvernig ég hef unnið þær. Óðal feðranna kom til dæmis af stað meiri pólitískum skrifum en nokkur önnur kvik- mynd á Íslandi. Hrafninn flýgur gerbreytti þeirri mynd sem menn hafa haft á Íslendingasögum. Og svo framvegis. Ég hef aldrei gert þessar kvikmyndir með það í huga að vilja slá mig til vinsældaridd- ara eða að biðja um klapplið. Hafi ég átt klapplið er ég líklega fyrsti maðurinn til að slátra því. Þar er engin þörf. Ég hef alltaf verið einn á báti. Ekki verið í neinu liði þar sem allir klóra hver öðrum á bak- inu.“ Ótroðnar slóðir – úr sjón- varpi í bíó Opinberun Hannesar er um margt sérstæð og hún er bæði fjármögnuð sem kvikmynd og sjónvarpsmynd. Þetta hefur sætt gagnrýni. Hrafn segist vanur því og kippir sér lítt upp við það, hef- ur jafnvel gaman að. „Ég verð ekkert hissa þó menn verði undrandi og velti því fyrir sér þegar farin er þessi leið. En spurningin sem ég stóð frammi fyrir var: Átti ég að hætta við verkið og leggja það niður eða var ég reiðubúinn að skera verkið nið- ur og fara allt aðra leið til að kom- ast á leiðarenda?“ Upphaflega átti Opinberunin að vera sjónvarpsmynd og þá gerði Hrafn samning við sænska sjónvarpið um að skrifa handrit. Síðan ákvað hann að breyta mynd- inni í langmynd að áeggjan Svía, sem þýddi að einungis var hægt að fara með hana inn í bíó eftir að hann hafði sýnt hana í sjónvarpi. „Við það mun ég standa. Myndin verður sýnd í sjónvarpi á nýárs- dag. Síðan fer hún í Háskólabíó. Þetta hefur alltaf legið ljóst fyrir. Einnig þegar ég sótti um styrk til Kvikmyndasjóðs. Þetta hef ég aldrei farið dult með.“ Þetta má heita óvenjuleg leið, úr sjónvarpi í kvikmyndahús. Hrafn segir að allt verði einhvern tíma fyrst. Við lifum í breyttu fjölmiðlaumhverfi. „Sjónvarpsstöðvarnar hafa verið að koma meira og meira inn í það að fjármagna bíómyndir. Án þeirra væri það nánast ekki kleift. Ég er ekki frá því að þetta muni gerast með fleiri myndir í fram- tíðinni. Þarna er farin leið sem ekki hefur verið farin áður. Þetta er leiðin sem ég fann til að gera þessa mynd og standa jafnframt við alla samninga. Þetta var Þorf- inni Ómarssyni, þá hjá Kvik- myndasjóði, fyllilega ljóst þegar hann styrkti loks myndina. En af því að þetta er öðruvísi leið má leggja það út á allan hugsanlegan og óhugsanlegan veg.“ Margir Hannesarnir Þær raddir hafa heyrst að fjár- mögnun myndarinnar hafi verið lokið þegar Hrafn fékk styrk úr Kvikmyndasjóði uppá 22 milljónir. „Síður en svo. Ég gat komist í gang með upptökur með því að selja Björgólfi Guðmundssyni Þýskalandsréttinn fyrir fram. En mig vantaði um 30 milljónir til að geta pakkað öllu dæminu saman. Ætli myndin kosti ekki á bilinu 50 til 60 milljónir.“ En hver er hann þessi Hannes? Hólmsteinn? „Persónan heitir þetta í smá- sögunni og ég sá enga ástæðu til að breyta því. Getur þessi skrif- stofumaður ekki bara verið Hann- es Hlífar? Eða einhver annar Hannes? Þeir eru svo margir Hannesarnir. Þetta tengist á eng- an hátt Hannesi Hólmsteini. Ekki frekar en Hannesi Hafstein.“ Löngum hafa menn viljað klína því á Hrafn að hann njóti forrétt- inda vegna vináttu sinnar við Davíð Oddsson. Þessu hafnar Hrafn alfarið og bendir á að ef framlög til hans frá Kvikmynda- sjóði í gegnum tíðina séu skoðuð komi annað í ljós. „Allan þann tíma sem Vil- hjálmur Egilsson var formaður Kvikmyndasjóðs og Sjálfstæðis- flokkurinn fór með stjórn menntamála kom ekki einn einasti styrkur til mín. Styrkir til Myrkrahöfðingjans fóru til Kvik- myndasamsteypunnar enda hún framleiðandi þeirrar myndar. Þegar menn hafa verið að búa til skemmtileg orð eins og Styrkja- höfðinginn og fleira slíkt tek ég það ekki nærri mér. Lítill fótur fyrir því. Sennilega hefur enginn íslenskur kvikmyndagerðarmað- ur sótt meira fé í sínar myndir frá útlöndum en ég. Skuggi Hrafnsins er sennilega ein dýrasta mynd sem Íslendingar hafa gert, skotin í Cinemascope. Eiginlega allt fé í þá mynd kom frá útlöndum, Hvíti víkingurinn var alfarið fjármagn- aður af erlendu fé.“ Útlandið togar ekki í Hrafn Hrafn segist vera þeirrar gæfu aðnjótandi að hafa getað fengið erlent fjármagn og hið íslenska fjármagn hafi verið hverfandi hluti af heildardæminu. Nú var hann hins vegar að gera svo sér- íslenska mynd að óhugsandi var að gera hana án þess að verulegt íslenskt fjármagn kæmi til. „Í seinni tíð hef ég haft minni áhuga á að gera myndir í útlönd- um. Ég er búinn að sigla þann svelg. Ég gerði Böðulinn og skækjuna fyrir Svía og veit hvern- ig það er að hafa einkabílstjóra og ritara og búa á fjögurra til fimm stjörnu hóteli. Það er afskaplega einmanalegt og gefur sögumanni og villimanni eins og mér afskap- lega lítið. Það verður hreinlega leiðinlegt. Ég var ár í Noregi að gera Hvíta víkinginn og kvaldist af heimþrá. Dreymdi að dúnninn í sænginni drægi sig saman í fugl og flygi með mig heim. Ég hef af- skaplega lítið að segja útlending- um. Mínar sögur eru runnar úr ís- lenskum jarðvegi.“ Byggir á eigin reynslu Í höfundarverkinu er Opinber- un Hannesar einhvers staðar á milli Útvarps Matthildar og Óðals feðranna. Hrafn þykir forspár í Óðalinu þar sem hann boðar dauða Sambandsins og kaupfélag- anna. „Óðal feðranna verður til af því að ég hafði verið sjálfur í sveit. Sú sýn byggir á reynslu minni. Ég sá hvernig menn voru að flosna upp og hvernig menn bjuggu enn á óbyggilegum stöðum miðað við nútíma tækni. Hugmyndin er sótt í svipaða reynslu. Ég hef sjálfur lent í ýmsu í samskiptum við kerf- ið og oft hugsað: Þetta nota ég í bíómynd einn daginn. Ég hafði lent í mikilli og dýrri skattarann- sókn sem það eitt kom út úr að allt var í lagi með mín fjármál. Ríkis- endurskoðun hafði farið yfir öll mín fjármál eftir mikla umræðu í þinginu og gefið út heila bók um þau. Þar var ég hreinsaður af öll- um áburði. Ég hafði lent í deilum við borgaryfirvöld vegna húss míns hér á Laugarnestanga. Og þannig má lengi telja. Það var e hver fáránleiki og húmor í þe öllu – þrátt fyrir allt. Þegar ég að vinna upp úr sögu Davíðs ra þetta í einn farveg og hún v kómedía.“ Eftirlitið blómlegur atvinn vegur Hannes er skrifstofustjór leyfisveitingadeild hjá Eftirl stofnun ríkisins og veitir le fyrir öllu hugsanlegu og óhugs legu. „Ég sá fyrir mér þann tí þegar ekkert er hægt án ley Fyrst þegar ég gerði kvikmy þurfti ekki leyfi fyrir einu neinu. Ég gat farið og skotið tölulega frjálst. En svo þegar var að gera sögulega mynd fy tveimur þremur árum þá þu leyfi frá brunavarnaeftirliti, h brigðiseftirliti, náttúruvernd ráði, fólksvangsleyfi, aðstöðule eða hvað þetta nú hét... ég held þeir hafi verið einir sjö átta aði sem þurftu að koma að kv myndatökunni á þennan hátt veita leyfi. Mér var vinsamleg bent á að ég þyrfti leyfi hjá by ingarfulltrúa því leikmynd v flokkuð sem bygging þó hún æ aðeins að standa í nokkra da Þetta er blómlegur atvinnuveg líklega sá blómlegasti: Eftirl og leyfisveitingaiðnaðurinn. Þe er fyrst og fremst gamanmynd öllu gamni fylgi nokkur alva Vel má vera að ég sé undir áh um frá Buster Keaton og M Bean við gerð þessarar mynd Einhver firring og fáránleiki s við er að eiga.“ Andlitslausar stofnanir Nú myndi einhver vilja se að Davíð æskuvinur Hrafns h haft öll tækifæri til að sporna fæti gegn þessari ógnvænle framtíðarsýn og Hrafn telur ha hafa gert það á sinn hátt. Og ha vonast til að einn daginn m Davíð skipa umboðsmann ska greiðenda svo þeir sem verði f ir rannsókn eigi einhverja mö leika á áfrýjun. „Ég held að það geti gerst menn séu teknir til rannsókn hreinlega vegna geðþóttaákvö unar. Sem getur leitt menn í gja þrot. Þá verða menn að geta lei eitthvert með sín mál. Þú fæ Villimaður í viðjum blómlegs eftirlits- iðnaðar Mynd Hrafns Gunnlaugssonar, Opinberun Hannesar, verður sýnd á nýársdag í sjónvarpi og verður svo í al- mennum sýningum í Háskólabíói frá 2. janúar. Hrafn segist vera sögumaður og að myndir hans spretti fram af þörf. Í nýju myndinni fær kerfið á baukinn í svartri kómedíu sem gæti verið undir áhrifum frá Buster Keaton og Mr. Bean. Er hægt að setja löggjöf um mannlega hegðun? Er hægt að stýra mannlegu eðli með boðum og bönnum? Hvað er refsivert? Ef þú býður konu út að borða og hún fer svo heim með þér... er það vændi? Hvar eru mörkin? ,, Í seinni tíð hef ég haft minni áhuga á að gera myndir í útlöndum. Ég er búinn að sigla þann svelg. Ég gerði Böðulinn og skækjuna fyrir Svía og veit hvernig það er að hafa einkabílstjóra og ritara og búa á fjögurra til fimm stjörnu hóteli. Það er afskaplega einmanalegt og gefur sögumanni og villimanni eins og mér afskaplega lítið. ,,

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.