Tíminn - 22.12.1972, Blaðsíða 9

Föstudagur 22. desember 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarfíokkurínn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-g
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,:|:i
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timáns).:|
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasón , ■ Ritstjórnarskrif-;:;
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306.:;:
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-;:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald;:;
225 króuur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-x:
takið. Blaðaprent h.f.
Leið Alþýðuflokksins
Af hálfu stjórnarandstöðuflokkanna beggja
er þvi haldið fram, að það hafi verið rangt af
rikisstjórninni að gripa til gengisfellingar
undir þeim kringumstæðum, sem nú eru. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur samt vikizt undan að
svara þvi, hvað hann hefði gert, ef hann hefði
verið i sporum rikisstjórnarinnar. Hann segist
muni i fyrsta lagi gera grein fyrir þvi, þegar
vantrauststillaga hans kemur til umræðu, en
samkvæmt ósk hans verður það ekki fyrr en
þing kemur saman aftur. Forustumenn
flokksins hafa þó fengið greiðan aðgang að
öllum skýrslum og útreikningum sérfræðinga
um þessi mál og hafa þvi ekki haft neitt lakari
aðstöðu til að átta sig á þessum málum en
stjórnarflokkarnir. En það vefst samt fyrir
þeim Jóhanni og Geir að segja til um, hvað þeir
hefðu viljað gera. Þeir segja aðeins, að leið
rikisstjórnarinnar hafi ekki verið rétt, án þess
að nefna nokkuð, sem hefði átt að gera i
staðinn.
Varla mun slik framkoma auka traust
manna á Sjálfstæðisflokknum og forustu-
mönnum hans.
Alþýðuflokkurinn má eiga það, að hann hefur
nefnt þá leið, sem hann hefði viljað fara i stað
gengislækkunar nú. Gylfi Þ. Gislason lýsti yfir
þvi, við umræðurnar i neðri deild um gengis-
skráningarfrumvarpið, að flokkurinn hefði tal-
ið rétt að fara nú sömu leið og Alþýðuflokkur-
inn og Sjálfstæðisflokkurinn völdu haustið 1958,
þegar Emil Jónsson varð forsætisráðherra.
Þessi leið var fólgin i þvi að setja lög um að
ógilda nýgerða kaupsamninga og lækka grunn-
akupið. Ef farið hefði verið að ráðum Alþýðu-
flokksins nú, myndi Alþingi sennilega vera að
glima við það nú að setja lög um ógildingu
kaupsamninga og grunnkaupslækkun.
Á sama tima og Gylfi Þ. Gislason boðar
þessa stefnu á Alþingi, keppast leiðtogar
Alþýðuflokksins við það i verkalýðssam-
tökunum að krefjast þess, að gildandi kaup -
samningar séu haldnir i öllum atriðum. Full-
vist er lika, að grunnkaupslækkunarleið Gylfa
Þ. Gislasonar hefði þegar sætt harðvitugustu
mótspyrnu verkalýðssamtakanna. Hún hefði
leitt til nýrrar styrjaldar á vinnumarkaðnum.
Með henni hefði vafalitið verið tjaldað til einn-
ar nætur, eins og lika varð reyndin varðandi
leið Emils Jónssonar, en henni lauk með geng-
isfellingu eftir eitt ár.
Núverandi rikisstjórn taldi þessa leið hvorki
hyggilega né færa. Hennar leið er sú að reyna
að gera efnahagsráðstafanir i sem mestu
samráði við verkalýðssamtökin. Formaður
Alþýðusambands íslands hefur lýst yfir þvi, að
rikisstjórnin hafi valið þá leið, sem hann áleit
hyggilegasta. Þess er að vænta, að verkalýðs-
samtökin kunni að meta það, að rikisstjórnin
hafnaði grunnkaupslækkunarleið Gylfa Þ.
Gislasonar og vill halda gerða kaupsamninga.
Sú gagnrýni stjórnarandstæðinga hefur mikið
til sins máls, að þetta getur orðið erfitt i
framkvæmd. Það mun vafalitið velta mikið á
vilja og skilningi forustumanna i verkalýðs-
hreyfingunni, hvort þessi leið heppnast.
S. Astavin, sendiherra Sovétríkjanna:
Fimmtfu ára afmæli Sovétríkjanna
- sameiningarríkis margra bjóða
Þann 30. des. 1922 lýsti
fyrsta sambandsþing ráðanna
að tillögu Lenins yfir stofnun
Sambands sósialiskra sovét-
lýðvelda, sem fjögur sovétlýð-
veidi áttu þá aðild að — Rúss-
neska bandalagið, Úkraina,
Hvita-Rússland og Kákasus-
bandalagið (Azerbædzjan,
Armenia og Grúsia).
Stofnun þessa sameiningar-
rikis margra þjóða var i raun
réttri mjög þýðingarmikill at-
burður i sögunni. Aðeins með
sameinuðu átaki sovétþjóða
var unnt að skapa hagkvæm
skilyrði fyrir uppbyggingu
nýrra, sósialiskra lifnaðar-
hátta, lyfta undir efnahag og
menningu allra sovétlýðvelda
og efla alþjóðlega stöðu Sovfel-
rikjanna.
Sameiningarmiðstöð sovét-
þjóða varð fyrsta sovézka
bandalagið, Rússneska lýð-
veldið, sem stofnað var i árs-
byrjun 1918. Einmitt Sovét-
Rússland varð einskonar fyr-
irmynd að Sovétrikjunum.
Rússnesku þjóðinni tókst með
hjálp annarra þjóða að verja
ættjörðina i baráttu við ihlut-
un 14 erlendra rikja og innlend
vorugagnbyltingaröfl. 1920
voru Úkraina og Hvita-Rúss
land frelsuð. Árin 1919-1921
veitti RSFSR þjóðum Kaz-
akstans, Mið-Asiu og Kákas-
uslanda hjálp i baráttu þeirra
fyrir frelsi og sjálfstæði, fyrir
endurreisn atvinnulifs, sem
hrunið var i rústir vegna
styrjalda og erlendrar ihlut-
unar.
Veruleikinn sjálfur og sú
stefna, sem Lenin fylgdi i
þjóðernamálum, sýndu fram á
nauðsyn þess, að þjóðirnar
sameinuðust innan sovézks
lýðveldasambands.
Fyrsta sambandsþing ráð-
anna staðfesti yfirlýsingu og
samning um stofnun SSSR og
krýndi þar með hið mikla starf
Kommúnistaflokksins, Len-
ins, að þvi að sameina sovét-
lýðveldi á grundvelli jafnréttis
og frjálsrar inngöngu i sam-
bandið.
Traustleiki þessa rikis
margra þjóða, vináttu þjóð-
ann, kom á sannfærandi hátt
fram bæði við friðsamleg störf
og á hinum þungbæru árum
íöðurlandsstriðsins 1941-1945,
sem kostaði meira en 20
milljónir manna lifið.
Þau 50 ár, sem liðin eru sið-
an Sovétrikin voru stofnuð,
eru timi stöðugrar eflingar og
þróunar hins bróðurlega sam-
bands lýðvelda, efnahags
þeirra og menningar.
Nú eiga 15 lýðveldi aðild að
SSSR, 20 sjálfstjórnarlýðveldi
og ýmsar aðrar einingar á
þjóðernisgrundvelli. Hvert
lýðveldi byggir aðild sina á
fullveldi og jöfnum rétti, tekur
virkan þátt i mótun sovézkrar
stefnu i innanlands- og utan-
rikismálum. Sambandslýð-
veldi hefur sinar rikisstofnan-
ir, stjórnarskrá og löggjöf,
samþykkir efnahagsáætlun og
fjárlög fyrir sig.
Æðsta stofnun rikisins er
Æðsta ráðið, eða þing i tveim
jafnréttháum deildum, Sam-
bandsráði og Þjóðernaráði.
Tveggja deilda skipan Æðsta
ráðsins gerir mögulegt aö
staðfesta i lögum, áætlana-
gerð og fjárlögum bæði hags-
muni rikisins i heild og hags-
muni og þjóðleg sérkenni
hvers lýðveldis.
Hvert sambandslýðveldi
kýs fulltrúa til Sambandsráðs-
ins i hlutfalli við höfðatölu —
einn fulltrúa fyrir 300 þús.
ibúa. En i Þjóðernaráði eiga
S. Astavin, semlihcrra
fulltrúa öll sambands- og
sjálfstjórnarlýðveldi, sjálf-
stjórnarhéruð og þjóðasýslur.
Hvert sambandslýðveldi
sendir til Þjóðernaráðs án til-
lits til ibúafjölda 32 fulltrúa.
Þvi eiga stærsta lýðveldið,
RSFSR (131,8 milljónir ibúa),
og hið fámennasta, Eistland
(1,4 m illjónir ibúa ), jafn-
marga fulltrúa i Þjóðernaráð-
inu.
Forseti Æðsta ráðs hvers
lýðveldis er um leið varafor-
seti Æðsta ráðs rikisins.
Forsætisráðherra sam-
bandslýðveldis á um leið sæti i
sovézku stjórninni með fullum
atkvæðisrétti.
50 ára afmæli Sovétrikjanna
gefur tækifæri til að leggja
margþætt mat á þann árangur,
sem allar sovétþjóðir hafa náð
á sviðum atvinnulifs og menn-
ingar. t þvi sambandi langar
mig til að nefna nokkur ein-
kennandi dæmi.
Árið 1922 var efnahagslif til-
tölulega þróaðra héraða SSSR
svo til i rústum. Þá voru i
landinu framleiddar 800
milljónir kólóvattstunda af
raforku. Hálfri öld siðar hafði
framleiðslan þúsundfaldazt.
Oliuvinnsla óx úr 4,7 millj.
smál. 1922 i 400 millj. 1972,
stálvinnsla úr0,3 i 126 milljón-
ir smál.
Á 50 árum hafa verið reist
rúmlega 40 þúsund meirihátt-
ar iðnfyrirtæki. Framleiðsla á
neyzluvöru er i örum vexti. Nú
er á fimm daga vinnuviku
framleitt i landinu meir af iðn-
varningi en i keisarans Rúss-
landi á heilu ári.
Árið 1922 framleiddu Sovét-
rikin um 1% af heimsfram-
leiðslunni, en nú verður þar til
um íimmtungur iðnfram-
leiðslu heimsins. Þau eru i
fyrsta sæti i framleiðslu á kol-
um, járngrýti, hrájárni, drátt-
arvélum, sementi og nokkrum
tegundum öðrum. Heildar-
framleiðslan er hin nxesta i
Evrópu og næstmest i heimi.
Aö landbúnaði starfa 32,3
þús. samyrkjubú bænda og
15,5 þús. rikisbú. Heildarland-
búnaðarframleiðslan hefur
tæplega fimmfaldazt siðan
1922.
Áður var aöeins til visir að
iðnaði i Kákasuslöndum, en
Mið-Asiulýðveldin voru litt
Sovétrikjanna á Islandi.
þróaðir úlkjálkar undir léns-
skipulagi, þar sem ólæsi var
n;rr algjört. Smáþjóðir
norðurhéraðanna og Kyrra-
hafshéraða voru að deyja út,
margar þjóðir áttu sér ekki
ritmál.
Innan sameinaðs sósialisks
rikis hefur átt sér stað ör þró-
un atvinnulifs og menningar
allra þjóða Sovétrikjanna.
Þegar á árinu 1941 voru öll
sovétlýðveldi orðin þróuð iðn-
riki. Jaðarlýðveldin þróuðust
örar en miðhéruð landsins.
Yfir allt landið hefur iðnaðar-
framleiðsla 92-faldazt siðan
fyrir byltingu, en i Kirgisiu
hefur hún 190-faldazt og 185-
faldazt i Armeniu.
B.K. Singha, þekktur ind-
verskur félagsmálafrömuður,
sem nýlega heimsótli Sovét-
rikin, segir i bók,er hann hefur
ritað, að Kazakstan, .. sem
áður var land snauðra og
kúgaðra hirðingja, flytur nú út
vörur til 80 landa heims”.
Fyrir byltingu störfuðu i
Rússlandi 11,6 þús. visinda-
starfsmenn, en nú eru þeir
rúmlega milljón, eða fjórð-
ungur allra.sem slik störf
vinna i heiminum.
Framfarir i Sovétrikjunum
hafa gegnt miklu hlutverki i
tilorðningu og örri þróun sam-
veldis sósialiskra rikja. Innan
ramma COMECON fer fram
stöðugur vöxtur þjóðarbú
skapar sósialiskra rikja á
grundvelli gagnkvæms
stuðnings, jafnréttis og virð-
ingar fyrir fullveldi hvers og
eins.
Sovézka rikið fylgir með
virkum hætti eftir á alþjóða-
vettvangi stefnu friðar og vin-
áttu þjóða. 24ða þing KFS,sem
fram fór árið 1971,staðfesti þá
stefnu sovétstjórnarinnar að
þróa samskipti við þau riki,
sem ekki eru sósialisk, á
grundvelli friðsamlegrar
sambúðar, en við sósialisk riki
á grundvelli alþjóðahyggju
öreiganna.
Sovétrikin hafa viðtæk við-
skipti, efnahags- og menning-
arsamskipti við fjölmörg lönd,
stór sem smá. I Sovétrikjun-
um er álitið, að þróun póli-
tiskra, viðskiptalegra, efna-
hagslegra og menningarsam-
skipta sem og annarra tengsla
við ísland sé þjóðum beggja
landa i hag.
Þ.Þ.