Tíminn - 18.01.1974, Blaðsíða 12

TÍMINN
Fðstudagur 18. janúar 1974.
FYRRVERANDI
GEÐSJÚKUNGAR
AAIKLU
ÓLÍKLEGRI TIL
OFBELDISVERKA
EN AÐRIR

|f*
,m«»L
L««,
r««
«•
» i I
Rætt við Tómas Helgason yfirlækni og
Ólaf Jóhann Jónsson deildarlækni
MILLI jóla og nýárs
gerðist sá hörmulegi at-
burður i Ileykjavik, að
rúmlega fertugur maður
réð móður sinni bana á
heimili þeirra við
Rauðarárstig. Hafði
hnifi verið beitt. Er lög-
reglan kom á vettvang,
opnaði maðurinn sjálfur
fyrir henni ibúðina,
skýrði frá verknaði sin-
um og bað þess, að hann
yrði fluttur á Klepps-
spitalann, en þar hefur
hann verið vistmaður
meira og minna siðustu
árin. Eftir að hafa verið
fastur vistmaður á
Kleppi stöðugt frá þvi
skömmu eftir áramót
1972-1973, yfirgaf hann
spitalann seint i sumar
eða i haust s.l. og var
eftir það göngusjúkling-
ur á Kleppi. Maðurinn
heitir Guðmundur Arnar.
Fram kom i einum fjölmiðl-
anna eftir þennan atburð, að
fregnir hermdu, að Guðmundur
Arnar hefði óskað eftir þvi að
dvelja áfram á Kleppi, eftir aö
hann fór þaðan i haust. t>að heföi
og verið vilji móður hans.
Okkur þótti ástæða til að for-
vitnast nánar um þetta atriði og
fleira i sambandi við þetta og átt-
um fyrir nokkru viðtal við Tómas
Helgason, yfirlækni Kleppsspital-
ans, og Ólaf Jóhann Jónsson,
deildarlækni þar, en Guðmundur
Arnar var á hans deild sem
göngusjúklingur i haust.
Var alltaf tviátta
Við spurðum Tómas fyrst að
þvi, hvort rétt væri, að Guðmund-
ur Arnar hefði óskað eftir þvi að
koma aftur inn sem fastur vist-
maður á Kleppi.
— Það er titt um marga sjúk-
linga okkar, sérstaklega þá, sem
eru veikir lengi og fá ekki fullan
bata, að þeir vilja helzt dvelja
áfram á sjúkrahúsi og ekki fara
þaðan. t>ess vegna þarf að ýta
undir þá og koma þeim út i lifið.
l>annig var þessu háttað með
Guðmund. Hann var raunar alltaf
tviátta, vildi stundum dvelja hjá
okkur og slundum ekki. Hann
sagðist stundum vilja vera, en
fór. Hann sagðist vilja vera og
átti að mæta hér til eftirlits og
viðtala, en kom ekki. l>að er þvi
ekki hægt að leggja neitt upp úr
þvi i sjálfu sér, þótt hann hafi sagt
þetta. Það er eins og með svo
marga aðra, að þeir telja sig ekki
Tómas Ilelgason yfirlæknir.
nógu friska til að fara af sjúkra-
húsinu, en verða náttúrulega að
fara vegna þess, að ekki er til
nægilegt rými til þess, að allir,
sem vilja vera á sjúkrahúsinu,
geti verið þar.
Að sögn þeirra Tómasar átti
Guðmundur að vera dagsjúkling-
ur, eftir að hann yfirgaf spitalann
i ágúst. en siðustu vikurnar fyrir
morðið voru komur hans farnar
að verða ærið slitróttar. Að sögn
Tómasar er slikt algengt með
sjúklinga á svipuðu stigi og Guð-
mundur. Þegar Guðmundur út-
skrifaðist i ágúst, hafði hann ver-
ið óvenjulengi fastur vistmaður á
Kleppi, rúmlega hálft ár. Hann
hafði hins vegar verið á Kleppi oft
áður. nokkra mánuði i senn. Hafði
svo gengið i mörg ár.
Ileföi verið útskrifaður,
þrátt fyrir nóg pláss
— A siðustu mánuðum var verið
aö vinna að þvi að koma honum i
vinnu aftur, segir Tómas. — Viö
töldum hann hæfan til að vera i
vinnu og enga ástæðu til þess, að
hann væri á spitalanum. Við vor-
um sem sagt að reyna að koma
honum i gang aftur. En hann var
svona heldur litið fyrir það og
vildi frekar hafa „náðuga daga”
hér á spitalanum eða yfirleitt.
Þess vegna gekk svolitið stirðlega
að koma honum af stað. Við töld-
um hann færan til þessa, en hins
vegar blandast hér einnig inn i, að
eins og þú veizt, vantar óskaplega
mikið af plássi fyrir geðsjúka og
þar af leiðandi þarf fólkið að fara
héðan fyrr en ella.
A móti kemur það einnig, að
kannski væri aldrei hægt að full-
nægja allri eftirspurn þótt við
hefðum allt það pláss, er við teld-
um okkur þurfa.
- En mynduð þið hafa útskrif-
að Guðmund Arnar i sumar, ef
nægilegu plássi hefði verið til
að dreifa?
— Alveg hispurslaust. Okkur
hefði aldrei dottið i hug, að Guð-
mundur Arnar myndi gera svona
nokkuð. Við höfum rætt þetta:
flestir hér á spitalanum þekkja
hann og engum hefur dottið i hug,
að hann myndi nokkurn tima gera
nokkurn hlut af sér.
Þetta sagði Tómas. og Ólafur
tckur i sama streng og bætir við:
— Ég held, að allir hafi álitið
hann mjög góðlyndan mann og
þægilegan.
Ekki ininnzt á
llutning við lækninn
Sjúkdómur Guðmundar var að
sögn Tómasar svokallaður geð-
klofi. Við vikjum nú aftur að
fyrstu spurningu viðtalsins.
— Siðustu þrjá mánuðina, er ég
hafði með Guðmund að gera sem
göngusjúkling, vil ég taka það
fram, að móðir hans hafði aldrei
samband við mig, segir Ólafur.
Og ég vissi ekki til á.þessum þrem
mánuðum, að hún bæri nokkru
sinni fram þá ósk, að Guðmundur
Arnar flytti að heiman frá sér.
Sjálfur bar hann aldrei fram þá
ósk við mig á þessum þrem mán-
uðum að vera lagður inn. Hann
virtist sætta sig við að vera dag-
sjúklingur þennan tima.
Hann átti að koma hingað á
morgnana á fund klukkan hálf-tiu
og vera hér til klukkan þrjú á
daginn. A fundinum eru allir
sjúklingar deildarinnar og starfs-
lið hennar, og þar er spjallað um
viðburði siðasta . sólarhrings.
Fram til klukkan þrjú taka menn
siðan þátt i handavinnu og ýmsu
öðru, gera hreint á herbergjum
og deildum, og fleira. Guðmundur
tók þátt i þessu öllu.
Ilætt um að leggja
hann inn eftir áramót
— En siðasta mánuðinn var
hann farinn aö mæta það illa, að
það var rætt um það við hann, að
eftir áramót yrði að gera ein-
hverja breytingu á og hann helzt
að leggjast inn til þess að fá hann
i virkilega meðferð, segir Ólafur.
Okkur fannst bara vanta herzlu-
muninn, að hann gæti farið að
stunda vinnu úti i atvinnulifinu,
en á þessum þrem mánuðum
vann hann ekkert utan deildar-
innar. Hann tók þessari hugmynd
ekki illa. Annars virtist hann
sætta sig við að vera dagsjúkling-
ur, meðan hann stundaði það.
— En gat það ekki borið vott um
einhverja afturför, er hann fór að
stunda deildina svona illa?
— Það þurfti ekki að gera það,
segir Tómas, af þvi að það er
kannski tengt við hans viðhorf til
lifsins. Hann var ekki mjög fram-
takssamur — vildi helzt vera i
friði, loka sig af bara í sinum
heimi og ekkert vera að láta etja
sér i vinnu.
— Er hægt að lækna geðklofa?
— Já, já, það er hægt, en ekki
alltaf. segir Tómas. Guðmundur
Arnar var ekki fulllæknaður, en
við töldum hann hins vegar, eins
og ég hef áður sagt, það góðan, að
við ætluðumst til, að hann færi i
vinnu. Það er eins og með aðra
sjúkdóm. Menn fara i vinnu þótt
þeir séu ekki fulllæknaðir og sitji
uppi með svo og svo mikil
örkuml. Ef til vill var það svo, að
Guðmundur Arnar sat eftir með
leifar af sinum sjúkdómi, sem
gerðu það að verkum, að hann er
svona fáskiptinn og framtakslitill
og vildi sem sagt helzt vera i friði
út af fyrir sig. En það er auðvitað
ekki hægt, miðað við það, að mað-
ur hefur ekki nóg pláss' til að
sinna þvf, sem er mest bráðað-
kallandi á hverjum tima.
Bjuggust ekki
við fullum bata
— Tilgangur okkar með inn-
lagningu Guðmundar eftir ára-
mót var sá að veita honum þá
betri stuðning og láta hann byrja
að vinna frá deildinni, segir Ólaf-
ur, —láta hanri búa á deildinni, en
stunda vinnu úti i bæ. Þá hefði
þessu i raun og veru verið snúið
við frá þvi sem var. Þá hefði hann
orðið náttsjúklingur hjá okkur, en
unnið á daginn i bænum. Það var
ætlunin að koma honum i það
millibilsástand, á meðan hann
lægi inni, og að hann flytti siðan
út i bæ og ynni.
Að sögn Tómasar og Ólafs hafði
Guðmundur verið nokkuð sam-
fleytt i vinnu i tvö-þrjú ár, áður en
hann lagðist inn i fyrravetur. En
á þeim tima kom hann mjög oft á
göngudeildina.
— Voruð þið bjartsýnir á, að
Guðmundur myndi ná fullum
bata?
— Við bjuggumst ekki við, að
hann myndi ná fullum bata, segir
Tómas, — en að hann gæti með
stuðningi þessum, sem hann hef-
ur haft hjá göngudeildinni, klárað
sig i vinnu og utan spitala. Við