Fréttablaðið - 31.05.2005, Blaðsíða 14

14 31. maí 2005 MÁNUDAGUR
Valger›ur Sverrisdóttir veitti fl‡ska bankanum Hauck & Aufhauser heimild
til a› selja Keri flri›jung fless hlutar sem hann keypti í Búna›arbankanum
flrettán mánu›um eftir a› kaupsamningur S-hópsins um Búna›arbankann var
undirrita›ur. Í samningnum var ákvæ›i um a› ekki mætti selja fyrr en a› 21
mánu›i li›num. Sigrí›ur Dögg Au›unsdóttir segir hér frá lokakaflanum í
einkavæ›ingu ríkisbankanna.
Fimmtudaginn 29. ágúst 2002var samkomulag S-hópsinsog Landsbankans um kaup
S-hópsins á hlut Landsbankans í
VÍS gert opinbert.
Samkvæmt óskum fram-
kvæmdanefndar skiluðu hóparnir
þrír inn svörum við spurningum
framkvæmdanefndarinnar 2.
september og fór nefndin yfir
svörin tveimur dögum síðar.
Á fundi framkvæmdanefndar
4. september lagði ráðgjafi HSBC
áherslu á að fá nokkuð nákvæmar
upplýsingar um verð á þessu stigi
enda teldi hann það nauðsynlegt
við val á þeim sem boðið yrði til
beinna viðræðna um kaup. Niður-
staða fundarins var sú að hópun-
um þremur var sent bréf þar sem
óskað er eftir upplýsingum um
það verð sem þeir væru tilbúnir
að greiða fyrir hlutabréfin í
Landsbankanum. Frestur til að
skila inn verðhugmyndum var
gefinn til 6. september. Þá var
skýrt frá því í bréfinu að stefnt
væri að því að tilkynna 9. septem-
ber hvern yrði gengið til við-
ræðna við um söluna.
Samson með lægsta tilboðið
Kaldbakur skilaði inn hæsta til-
boðinu, 4,16 á hlut, S-hópurinn
næsthæsta með 4,10 á hlut og
Samson var með lægsta tilboðið,
sem var á verðbilinu 3,10 til 3,90 á
hlut með ýmsum tilgreindum
fyrirvörum. Í viðræðum fram-
kvæmdanefndarinnar við hópana
hafði Samson ítrekað lýst því yfir
að hópurinn væri ekki tilbúinn að
greiða hærra verð en sem sam-
svaraði 3,50 fyrir hlutinn. Fram-
kvæmdanefndin og ráðherra-
nefndin höfðu þó gert grein fyrir
því að ekki yrði hægt að taka til-
boði undir 3,90 á hlut.
Áður en framkvæmdanefndin
tilkynnti að farið yrði í viðræður
við Samson um kaupin á Lands-
bankanum höfðu farið fram
óformlegar viðræður um verð
milli framkvæmdanefndarinnar
og Samson. Samson stóð þó fastur
á því að ekki kæmi til greina að
greiða meira en 3,50 á hlutinn.
Niðurstöðurnar úr hinum óform-
legu viðræðum urðu þær að Sam-
son myndi skila inn tilboði á verð-
bilinu 3,10 til 3,90 með ýmsum til-
greindum fyrirvörum og í samn-
ingaviðræðum yrði tekið tillit til
þeirra fyrirvara sem settir væru
fram í tilboðinu.
Reiknilíkan sniðið að tilboði
Samson
Þegar tilboðin voru komin inn var
ljóst að Samson var með lægsta
tilboðið. Ekki hafði enn verið
ákveðið hvernig meta ætti hvern
þátt tilboðsins samkvæmt auglýs-
ingunni, það er að segja hvaða
vægi hver þeirra fimm þátta sem
tilgreindir voru í auglýsingunni
ætti að hafa.
Leitað var til ráðgjafans,
HSBC, til að útfæra matið. Starfs-
maður framkvæmdanefndarinn-
ar, Skarphéðinn Berg Steinarsson,
fór því til London í því skyni og
kom til baka með tilbúið reikni-
líkan um það hve mikið vægi hver
þáttur ætti að hafa.
Hinn 8. september kynnti ráð-
gjafinn frá HSBC matið og for-
sendur þess á fundi fram-
kvæmdanefndar. Niðurstaðan var
sú að miðað við hinar gefnu for-
sendur væri Samson líklegast til
þess að uppfylla markmið ríkisins
með sölunni.
Ágreiningur kom upp í nefnd-
inni um matið, ekki síst um vægi
verðsins í reiknilíkaninu og hinar
huglægu forsendur sem lægju að
baki mati annarra þátta líkansins.
Bent var á að nær ómögulegt væri
að gefa framtíðaráætlunum hóp-
anna einkunn út frá öðrum for-
sendum en huglægu mati. Því
væri óverjandi að þáttur á borð
við framtíðaráætlanir yrði jafn-
veigamikill í reiknilíkaninu og
verð.
Verðið hafði þriðja mesta vægið
Í áliti HSBC voru eftirfarandi
þættir í tilboðum bjóðendanna
þriggja teknir til athugunar:
Fjárhagsstaða fjárfestis, framtíð-
aráform um rekstur bankans,
hugmyndir um staðgreiðsluverð,
þekking og reynsla fjárfestis á
fjármálamarkaði og skilyrði af
hálfu kaupenda.
Í reiknilíkani HSBC höfðu
tveir fyrstnefndu þættirnir, fjár-
hagsstaða fjárfestis og framtíðar-
áform um rekstur bankans, hlut-
fallslega mesta vægið af þáttun-
um fimm og jafnframt jafnmikið
vægi.
Á fundi framkvæmdanefndar
var síðasttalda atriðið, skilyrði af
hálfu kaupenda, fellt niður sem
sérstakt matsatriði áður en
reiknilíkanið var sett upp. Þess
má geta að Samson hafði sett mun
ítarlegri skilyrði en hinir tveir
bjóðendurnir um þætti sem gætu
haft áhrif til lækkunar á lokaverði
á hlut ríkisins í Landsbankanum.
HSBC var falið að gera næmni-
greiningu á reiknilíkaninu en
komst að þeirri niðurstöðu að
henni lokinni að tilboð Samson
væri það áhugaverðasta að því
gefnu að miðað yrði við efri mörk
þess verðbils sem fram kom í til-
boði Samson, eða 3,90.
Í áliti sem HSBC vann fyrir
framkvæmdanefndina um niður-
stöðurnar úr reiknilíkaninu var
lögð rík áhersla á að Samson yrði
meðal annars gerð skýr grein fyrir
því að að boð sem væri lægra en
efstu mörk tilboðs hans, 3,90, yrði
ekki talið viðunandi fyrir ríkið.
Framkvæmdanefndin lagði
niðurstöðurnar fyrir ráðherra-
nefndina án þess að gera tillögu
um hvaða tilboði skyldi tekið. Í
kjölfarið tók ráðherranefndin þá
ákvörðun að á grundvalli mats
HSBC skyldi Samson boðið til
beinna viðræðna um kaup á hlut
ríkisins í Landsbankanum.
Steingrímur Ari sagði sig úr
nefndinni
Eftir ákvörðun ráðherranefndar-
innar var framkvæmdanefndinni
falið að ganga frá bréfi þar að lút-
andi. Skoðanaskipti urðu um orða-
lag bréfsins og lagði einn nefndar-
manna, Steingrímur Ari Arason,
áherslu á að í bréfinu yrði sett
ákveðið lágmarksverð á hluta
ríkisins líkt og HSBC hefði mælt
með. Aðrir nefndarmenn vildu
ekki fallast á tillögu hans og sögðu
að tillaga þeirra, sem síðan varð
ofan á, tryggði efnislega það sem
Steingrímur Ari vildi segja svart
á hvítu, að gengið væri til við-
ræðnanna með því skilyrði að
ekki yrði samið um lægra verð á
hverjum hlut en 3,90, sem voru
efri mörk verðtilboðs Samson.
Næsta dag, hinn 10. september
2002, sagði Steingrímur Ari sig úr
framkvæmdanefnd með bréfi til
Davíðs Oddssonar forsætis-
ráðherra. Bréf Steingríms Ara
var svohljóðandi:
„Í framhaldi af þeirri ákvörðun
ráðherranefndar um einkavæð-
ingu að ganga til viðræðna við
Samson ehf. um kaup á umtals-
verðum hlut í Landsbanka Íslands
hf. hef ég ákveðið að segja mig úr
framkvæmdanefnd um einkavæð-
ingu. Ástæðan eru þau vinnu-
brögð sem viðhöfð hafa verið í að-
draganda þessarar ákvörðunar og
hafa nú leitt til þess að aðrir
áhugasamir kaupendur eru snið-
gengnir þrátt fyrir hagstæðari til-
boð fyrir ríkissjóð á alla hefð-
bundna mælikvarða. Ég hef setið
sem fulltrúi fjármálaráðherra í
framkvæmdanefnd um einkavæð-
ingu frá árinu 1991 og aldrei
kynnst öðrum eins vinnubrögð-
um. Þar sem ég er bundinn trún-
aði um einstaka þætti þessa máls
treysti ég því að óhlutdrægur aðili
verði fenginn til að fara ofan í
saumana á þeim vinnubrögðum
sem eru orsök afsagnar minnar.“
Í greinargerð Ríkisendurskoð-
unar um Landsbankasöluna frá
því í október 2002 kemur fram
það samdóma álit fjárfestanna
þriggja, Kaldbaks, S-hópsins og
Samson, að ekki hafi verið staðið
nægilega faglega að verki við
söluna. Söluferillinn hafi verið
óskýr nánast allan tímann og
sömuleiðis markmiðin sem voru
að baki. Fjárfestunum þremur
hafi fundist að ekki hafi verið full-
ljóst í upphafi í hvaða farveg mál-
ið færi heldur hafi ferlið jafnvel
að einhverju leyti verið spunnið
eftir því sem á leið.
Björgólfur Thor neitaði að taka
við bréfi
Sama dag og Steingrímur Ari
sagði af sér, hinn 10. september,
var Björgólfur Thor kallaður á
fund Ólafs Davíðssonar í Stjórn-
arráðinu. Ætlunin var að afhenda
honum bréf frá framkvæmda-
nefnd þar sem tilkynnt yrði um
það að nefndin myndi ganga til
viðræðna við Samson um söluna á
Landsbankanum.
Björgólfur Thor mætti í
Stjórnarráðið þar sem hluti fram-
kvæmdanefndar var staddur.
Ólafur Davíðsson rétti Björgólfi
Thor umslag með bréfi þar sem
tilkynnt var um ákvörðun fram-
kvæmdanefndar. Um leið og Ólaf-
ur rétti Björgólfi Thor bréfið
sagði hann eitthvað á þann veg að
það yrði að vera ljóst að Samson
þyrfti að greiða 3,90 fyrir hlutinn,
annað væri ekki ásættanlegt.
Björgólfur Thor ítrekaði þá
stefnu Samson að greiða ekki
Foringjar og fótgönguli›ar
Margir komu vi› sögu í bankasölunni, sumir
st‡r›u atbur›arásinni – a›rir eltu. Tekist var á um
mikla hagsmuni. Hótanir, ósætti og átök eru allt
or› sem hægt er a› nota um samskiptin – jafnvel
innan ríkisstjórnarinnar.
DAVÍÐ ODDSSON
» Hafði bein
afskipti af starfi
framkvæmda-
nefndarinnar í
bankasölunni.
GEIR H. HAARDE
» Ber ábyrgð á
afskiptum
ráðherra-
nefndar af
bankasölunni.
HALLDÓR
ÁSGRÍMSSON
» Skipulagði
símafund milli
Kaldbaks og S-
hópsins.
VALGERÐUR
SVERRISDÓTTIR
» Gaf leyfi fyrir
sölu þýska
bankans á hlut
sínum til Kers.
RÁÐHERRANEFNDIN »
ÓLAFUR
DAVÍÐSSON
» Reyndi að fá
Björgólf Thor til
að bjóða hærra.
JÓN SVEINSSON
» Fór að
fyrirmælum
ráðherra í
nefndinni.
STEINGRÍMUR ARI
ARASON
» Sagði sig úr
nefndinni vegna
vinnubragða.
BALDUR
GUÐLAUGSSON
» Fulltrúi fjár-
málaráðherra í
nefndinni.
SÆVAR ÞÓR SIGURGEIRSSON » Hlýddi fyrirmælum ráðherra.
FRAMKVÆMDANEFNDIN »
ÓLAFUR
ÓLAFSSON
» Hringdi og
skammaði
Halldór
Ásgrímsson.
ÓSKAR H.
GUNNARSSON
» Stjórnarfor-
maður Andvöku
og Samvinnu-
trygginga.
MARGEIR
DANÍELSSON
» Framkvæmda-
stjóri Samvinnu-
lífeyrissjóðsins.
GEIR
MAGNÚSSON
» Forstjóri
Olíufélagsins og
Kers.
ÞÓRÓLFUR
GÍSLASON
» Ekki kært á
milli hans og
Ólafs Ólafs-
sonar.
S-HÓPURINN »
FINNUR
INGÓLFSSON
» Forstjóri VÍS
og veigamikill í
S-hópnum í
kaupunum.
BJÖRGÓLFUR
GUÐMUNDSSON
» Fundaði með
Ólafi um
hugsanlega
sameiningu.
BJÖRGÓLFUR
THOR
BJÖRGÓLFSSON
» Neitaði að
taka á móti
bréfi frá nefnd.
MAGNÚS
ÞORSTEINSSON
» Einn þre-
menninganna í
Samson en nú
hættur.
SAMSON »
Seldu fyrr en
kaupsamningur
kva› á um
STRÍÐIÐ UM BANKANA
» FJÓRÐI HLUTI
HELGI S.
GUÐMUNDSSON
» Formaður
bankaráðs
Landsbankans.
KJARTAN
GUNNARSSON
» Var á fundum
um hugsanlega
sameiningu
bankanna.
HALLDÓR J.
KRISTJÁNSSON
» Fundaði með
Ólafi daginn
sem tilkynnt var
um KB banka.
LANDSBANKINN »
JÓN HELGI
GUÐMUNDSSON
» Keypti í Keri
og varð valda-
mikill í S-hópn-
um.
» S-HÓPURINN