Tíminn - 10.01.1976, Blaðsíða 8
8
TÍMINN
Laugardagur 10. janúar 1976.
VIÐ BÚUM ÖLL YFIR
UNDRAMÆTTI
Uri Geller heitir maður, upp-
runninn i isracl. Grein sú, sem
hér birtist var skrifuð i mai s.l.
Timaritið, scm birtihana sagð-
ist gera það, án þcss að taka af-
stööu til þeirra skoðana og full-
yrðinga, sem þar koma fram.
Ymsar sagnir eru til hér á
landi um fyrirbæri hliðstæð
ýmsu þvi, sem Geller segir frá.
Misjafnt er hvað menn hafa
viljaö leggja trúnað á sumt af
þvi, og engu siður hvcrnig
inenn vilja skýra slikt, þeir
sem það reyna. Mörgum kann
að þykja fróðleikur i að kynnast
að nokkru hvaö gerist i kring-
um þennan israelsmann, og að
það er athugað í virðulegum
háskólum og vekur athygli i
sjónvarpi. Minnast megum við
þess, að einhverjir, sem telja
sig fylgjast mcð timanum
sögðu i útvarpsþætti hjá Páli
Heiðari, að þeir vildu ekki vita
af neinu sliku nálægt háskóla
eða kirkju hér á landi.
Fornar sögur hafa löngum
mótazt af takmörkuðum skiln-
ingi manna, auk alls annars,
sem jafnan sækir á að laga og
móta sögur. En margar gamlar
sögur og viðs vegar að koma
okkur i hug, þegar sagt er frá
þeim kröftum, sem risa gegn
kunnum og viðurkenndum
náttúrulögmálum. En hér þarf
ekki lengri formála.
Hér gefur á að lita hvað Uri
Geller vildi sjálfur segja á
siðastliönu vori um þau undur,
sem kringum hann gerast.
H. Kr.
begar ég flaug til Osló til að
koma fram i sjónvarpinu þar i
janúar 1974 var eftirvænting min
meiri en ætla mætti. Siðustu tvo
mánuðina hafði ég vakið furðu
milljóna sjónvarpsáhorfenda i
Bretlandi og ýmissa merkra vis-
indamanna — auk sjálfs min.
Ég hafði beygt lykla, skeiðar og
gaffla og fengið gamlar klukkur
til að ganga og gert sitthvað
fleira, sem ég get á engan hátt
skýrt öðruvisi en þannig, að
óþekkt afl steymir gegnum mig
og veldur þessum fyrirbærum.
t desember 1973 birti hið virta
visindablað Nature forustugrein
um mig undir fyrirsögninni:
Skorað á visindin. Ritstjórinn hélt
þvi fram að kanna þyrfti i alvöru
hvernig ég gæti beygt málmhluti
án þess að snerta þá. Væri ég
sönnun þess að til væru „sálræn
máttaröfl” yrðu visindin að
endurskoða margt i fræðum sin-
um.
Allt var þetta ný lifsreynsla
fyrir mig. Ég fór ekki að koma
fram opinberlega fyrr en 1970 og
fór nokkru siðar til Bandarikj-
anna þar sem ég tók þátt i ýmsum
tilraunum 1972 og 1973. 1 Evrópu-
íerðinni upp úr þvi kom ég fyrst
fram i alvöru fyrir opnum tjöld-
um og ég var undrandi engu siður
en áhorfendurnir yfir þvi sem
gerðist.
i Englandi kom ég fyrst fram i
útvarpsdagskrá og siðan i sjón-
varpi. Eftir örfáar minútur var
allur friður úti við skiptiborð út-
varpsins. Þúsundir hlustenda og
áhorfenda hringdu til að segja frá
þvi, að gamlar klukkur væru
farnar að ganga og að hnifar,
gafflar og skeiðar hefðu bognað á
heimilum þeirra meðan ég átti
við sams konar tilraunir i hljóð-
varpi eða sjónvarpi. ... Myndi
slikt gerast i Noregi?
Ég var ekki löngu byrjaður
þegar siminn var orðinn glóandi.
Áhrifin voru stórkostleg. Enn var
ég undrandi og ráðþrota að
vissu leyti. Mér brá ekki þó að
þetta gerðist — en hvernig átti ég
að skýra það? Var hér um að
ræða ,,kraft nýrrar tegundar,” —
eitthvað sem visindin höfðu enn
ekki fundið?
Ekki var það óhugsandi. Raf-
magnið varð að finnast áður en
menn kunnu tök á að nota sér það,
og geislavirkni þekktu menn ekki
fyrr en rétt nýlega. Samt sem áð-
ur var það furðulegt ef einmitt ég
ætti að vera miðill slikrar
óþekktrar orku. Ef svo væri hefði
ég þó enga hugmynd um hvernig
á þvi stæði.
Þegar lokið var dagskrá minni i
norska sjónvarpinu fór ég i hótel
Continental. bað var ákveðið að
frá Noregi færi ég um nökkur
Evrópulönd önnur. Myndi ég hafa
sömu heppni með mér þar? Mér
var þetta mikið ævintýri en
sannanirnar voru augljósar.
Samt tók ég oft upp blöðin frá
þessum dögum til að sanna sjálf-
um mér, að þetta hefði gerzt.
Ljósin hurfu í Osló
Norskur vikublaðsritstjóri kom
til min á hótelið. Hann eyddi
nokkrum tima i að komast að
niðurstöðu um „Gellers-aðferð-
ina”. Ég gat engu svarað sem
stætt væri á.
En þessi blaðamaður hafði
meðferðis 15 ára gamla klukku.
Hann sagði, að hún hefði staðið i
fjögur ár, og enginn fengið hana
til að ganga. Ég hélt hendinni yfir
henni og einbeitti mér eins og ég
gat. Innan einnar minútu kom
hljóð úr henni og hún fór að
ganga. Ég einbeitti mér nokkrar
sekúndur enn til að fullvissa mig
um að hún héldi áfram.
Þegar við athuguðum klukkuna
á eftir sáum við að minútuvisir-
inn hafði verið lagður tvöfaldur
yfir sjálfan sig enda þótt við sæj-
um ekki að svigrúm væri til þess
milli glers og skifu. Blaðamaður-
inn (Gunnar Moe frá Ná) skrifaði
mér seinna um aðra gamla
klukku, sem hann átti og fór að
ganga litlu eftir samtal okkar.
Slik dæmi um „eftirverkanir”
þekki ég nokkur önnur frá ferðum
minum.
Annar blaðamaður norskur
heimsótti mig á hótelið. Við sát-
um i herbergi minu og horfðum út
um gluggann. Dimmt var úti. Ég
sagði honum, að þetta óþekkta afl
væri sterkara einn tima en annan.
I götunni fyrir utan voru ljósa-
auglýsingar og sýningagluggar
verzlana.
— Stundum getur þessi orka
orðið svo máttug að ljósin
slokkna, sagði ég.
Ég hafði naumast lokið setning-
unni þegar við sáum, að veruleg-
ur hluti Oslóarborgar var
myrkvaður. Straumrof hafði tek-
ið rafmagnið af borgarhluta, sem
var myrkvaður i átta minútur.
Blaðamaðurinn var i uppnámi.
Ég sagði við sjálfan mig að þetta
væri bara tilviljun, en varð þó að
viðurkenna að það væri merkileg
tilviljun.
Það var áþekkt þessu, sem
gerðist þegar ég var i boði
tveggja beztu vina minna með
italska skemmtiferðaskipinu
Renaissance á ferð frá Bordeaux
til ftaliu. Þar var lika hinn frægi
ungverski strokkvartett og við
áttum skemmtilegar stundir um
borð, þar sem ég sýndi stundum
„hæfileika” mina.
Undir lok ferðarinnar sagði ein-
hver farþeganna, að nú skyldum
við gera eitthvað sem bragð væri
að, svo sem til dæmis að stöðva
skipið. Það var kominn i okkur
galsi og ég tók undir þetta:
— Gott og vel. Einbeitum okkur
þá að þvi, að stöðva skipið. Allir
þögðu nokkrar sekúndur. Það
furðulega gerðist, að skipið hægði
á sér unz það lá alveg kyrrt.
Nú fór mönnum ekki að verða
um sel, og sumir tónlistarmenn-
irnir urðu hræddir. Við spurðum
yfirmenn skipsins hvað hefði
gerzt. Þeir sögðu, að það vissi
enginn ennþá. Ég hafði hálfvegis
vonazt eftir þessu, en átti þó erfitt
með að trúa þvi, að við hefðum
gert þetta.
Eftir klukkustundarbið fór
skipið af stað aftur. Það kom i
ljós, að oliurörið, sem flutti
brennsluefnið að aflvél skipsins
hafði bognað af óskiljanlegum
ástæðum, svo að það lokaðist.
Viðgerðin var einföld og auðveld
þegar bilunin var fundin og áfram
var haldið af fullum krafti.
Við þorðum ekki að segja skips-
mönnum hvað við hefðum að-
hafzt. Allir höfðu á tilfinningunni
að hér hefði eitthvað „yfirnáttúr-
legt” átt sér stað. Þetta gat ekki
verið hrein tilviljun.
i Danmörku
Eftir velheppnaðar sjónvarps-
stundir i Sviþjóð og Vestur-
býzkalandi var ég i Danmörku.
Ég var orðinn sannfærður um að
allir menn búa yfir leyndum
krafti hið innra með sér og sá
kraftur getur orðið virkur á
þrennan hátt.
1. Fyrir andleg áhrif svo sem
dáleiðslu og sefjun.
2. Við að sjá aðra beita þessari
orku eða jafnvel einungis við að
frétta af þvi (eins og var undir út-
varpsdagskrá minni i Englandi).
3. Einfaldlega við að glæða með
sjálfum sér nægilega sterka trú á
þennan kraft.
Enda þótt við búum allir yfir
þessu afli held ég þó að auk þess
þurfi að koma til það, sem ég
kalla „ójarðneskt samband”, þar
sem ég kann ekki að orða það bet-
ur. betta samband byggist á trú,
sem þarf að vera svo sterk að
enginn efi komist að.
Ég vil varast óhæfilegt sjálfs-
öryggi en úr þvi ég hef þrásinnis
leitt þessa orku i ljós trúi ég þvi,
að það sé vegna þess að ég er
jafnan i þessu ójarðneska sam-
bandi. Það er munurinn á mér og
venjulegu fólki. Hvers vegna veit
ég ekki... En fyrst ég er i þessu
sambandi get ég leitt þennan
kraft til annarra manna.
1 Danmörku voru þrir menn
settir til að athuga tilraunir min-
ar. Einn' var formaður stéttar-
félags úrsmiða, annar var sál-
fræðingur en sá þriðji var kynnt-
ur mér sem verzlunarmaður. Ég
vissi ekki fyrri en seinna að það
var hinn kunni danski sjón-
hverfingameistari Leo Leslie.
Ég vissi ekkert um það, að
Leslie hafði fyrirfram haft við-
búnað til að láta mig fara sneypu-
för. Hann hafði orðið sér úti um
efni, sem kallast kvikasilfur —
klorid og hefur þá náttúru að
gera vissa málma deiga. Jafn-
framt hafði hann mælt svo fyrir
að myndavél væri stöðugt beint
að höndunum á mér. Mér var ætl-
að að koma fimm gömlum
vekjarakiukkum i gang, en Leslie
hafði gengið svo frá að það var
ómögulegt. Steypumoli var látinn
i eina önnur var fyllt af matar-
oliu, i þeirri þriðju var verkið
bundið fast o.s.frv..
Þegar ég sneri mér að klukkun-
um fékk ég enga þeirra til að fara
af stað. Ég var undrandi og
sneyptur þvi að ég hefði þó átt að
fá einhverja þeirra til að hökta af
stað samkvæmt fyrri reynslu.
Málmhlutina sem ég átti að
beygja hafði Leslie varið með
nikkelplötum. Ef ég notaði efna-
blöndu eins og hann átti von á átti
nikkelhúðin að gera hana áhrifa-
lausa. Ég hef aldrei notað slikar
brellur og fékk flesta hlutina til að
bogna. Samt var ég miður min
vegna þess hvernig fór með
klukkurnar.
I'hléi frá dagskránni sat ég með
„sérfræðingunum” i öðru her-
bergi og við það að sýna þeim
sitthvað annað sem ég gæti látið
gerast hvarf mér efasýkin. Jafn-
framt hringdu margir áhorfendur
til að segja frá gömlum klukkum
sem nú væru farnar að ganga hjá
sér, enda þótt klukkurnar i sjón-
varpssalnum stæðu.
Leslie ljóstraði þvi nú upp hvað
hann hefði gert við klukkurnar.
Hann sagði lika að sjálfur gæti
hann ekki beygt nema ál með
efnablöndunum, og nú væri hann
sannfærður um að ég notaði engin
slik brögð. Þetta sagði hann
áhorfendum þegar við komum
aftur i sjónvarpið.
Eftir því var tekið
Þetta sem byrjaði sem sneypu-
för varð samt sigurganga. Sjón-
hverfingameistarinn varð einn af
öruggustu liðsmönnum minum.
Eftir sjónvarpsdagskrána bað
Billedbladet um einkatilraunir.
Þar sem ég væri sjálfur i London
átti ég klukkan 1 eftir hádegi
sunnudag nokkúrn að einbeita
mér að lesendum blaðsins og
klukkum þeirra. Tveir danskir
blaðamenn áttu að vera hjá mér.
Lesendur Billedbladets áttu svo
að hringja til blaðsins og segja
hvað gerðist.
Þessi tilraun i hótelherberginu
með klukkur og málma tókst öll-
um vonum betur. Næstum 1100
Danir hringdu til blaðsins og
töldu sig hafa frá tiðindum að
segja: Klukkur höfðu farið af
stað. Á nokkrum heimilum höfðu
ljósin slokknað eða a.m.k. blikk-
að, hnifar og gafflar höfðu bognað
o.s.frv.
Á litilli ey i Holbækfirði var 76
ára gömul kona, Elisabeth Sören-
sen að nafni. Henni var illt i fæti
og hafði ekki getað rétt úr öðru
hnénu i tvö ár. Fjöldkylda hennar
hafði hugann bundinn við gamla
klukku. Allir störðu á klukkuna
nema gamla konan, sem hugsaði
bara um veika hnéð. Það varð
engin breyting á klukkunni en öll-
um hinum til undrunar stóð
gamla konan upp og gekk.
Þetta atvik kom mér i ærinn
vanda. Þessi dularmáttur getur
sennilega orðið til að lækna menn
i ýmsum tilfellum, en ég ætla
aldrei að verða „kraftaverka-
læknir”. Samt vildi ég gjarnan
hjálpa sjúkum ef unnt væri en allt
yrði það að vera undir visinda-
legu eftirliti. Það er lika hættu-
legt að vekja tálvonir hjá veiku
fólki. En ég held að það sé hægt að
hjálpa mörgum. Það ber ekki að
lita á hinn leysta mátt sem stork-
un við læknavisindin en þvert á
móti sem liðsauka fyrir þau.
Eftir Evrópuför mina hófust
harðar deilur sem einnig náðu til
visindamanna um „dulræna hæfi-
leika” mina og hversu trúverðug-
ir þeir væru. Ég hafði að baki
talsverðar rannsóknir við Stan-
ford Research Institute (SR7) i
Kaliforniu. Sá sem stóð fyrir
þe.im tilraunum var eðlis-
fræðingurinn dr. Andrija
Puharich sem lengi hefur haft
i gistihúsi i Osló: Gafflarnir hogna af dularfulluni orsökum.