Tíminn - 17.06.1977, Blaðsíða 10

10
Föstudagur 17. júni 1977

ÆVINTYRI
HANDAN
Eftir langa mæöu sluppum viö
yfir veginn. Bflarööin sem
streymdi framhjá virtist ó-
endanleg.Sjálfsagt voru margir
bflanna á leiö út úr borginni.
Þaö er fagur laugardagsmorg-
unn og viö erum þrlr saman,
tveir drengir og ég. Leiö okkar
liggur út á Alftanes og þangaö
er ekki lengi fariö úr þéttbýl-
inu á höfuöborgarsvæöinu....
jafnvel fyrir gangandi mann-
eskjur.
A Alftanesi, hinu láglenda
nesi, sem gengur út milli
Skerjafjaröar og Hafnarfjarö-
ar, eru margir merkir staöir og
má þar fyrst nefna Bessastaöi
og kirkjustaöinn forna, Garöa.
Af Garöaholti rétt ofan viö
kirkjustaöinn, má llta byggöirn-
ar viö flóann þar sem flestir ís-
lendingar búa. Bessastaöir,
fornt höfuöból og setur forseta
islenzka lýöveldisins er einn
sögufrægasti staöur hér á landi.
Margt kemur upp í hugann þeg-
ar minnzt er þessara staöa... og
Alftaness. Bessastaöa er fyrst
getiö I fornum heimildum er
þeir voru I eigu Snorra Sturlu-
sqnar, frægasta tslendingsins.
Síöar komst jöröin I konungs-
eign og varö höfuösetur æöstu
valdsmanna konungs á Islandi
og þaö allt til loka 18. aldar. A
þeim bæ voru því oft ákvaröanir
teknar sem uröu afdrifarikar
fyrir þjóöina. I byrjun 19. aldar
var þar til húsa læröi skólinn
æösta menntastofnun lands-
manna, og fram á miöja siöustu
öld, hann var fluttur til Reykja-
vikur.
A leiöinni út nesiö reyni ég
aö segja drengjunum sitt af
hverju um nesiö og byggöina
þar af minni takmörkuöu þekk-
ingu. Minnzt er á skáld, sem
sátu Bessastaöi eins og Grim
Thomsen og Benedikt Gröndal
og félagar minir meötaka þekk-
inguna af háttvisi sem drengj-
um er svo oft lagiö. Þegar rætt
er um sjóræningjana frá Norö-
ur-Afríku sem nefndir voru
Tyrkir meöal landsmanna og
strand þeirra viö nesiö, þá
lifnaöi yfir svip þeirra. Viö er-
um komnir út I Gálgahraun,
sem er gegnt Bessastööum, Þar
er Gálgaklettur þar sem saka-
menn voru hengdir. Líkin voru
svo uröuö i hrauninu skammt
frá. Taliö er aö mannabein hafi
fundizt þar á siöustu öld. t
augum margra hvildi lengi ó-
hugnan yfir þessum staö. þar
sem þessir ógæfusömu menn
voru teknir af llfi.
Gálgahraun er aö mörgu ieyti
áhugaveröur staöur fyrir nátt-
úruskoöara. Hrauniö er fram-
hald Garöahrauns milli Garöa-
holts og Hraunsholts, og gengur
fram I sjó út I Lambhúsatjörn.
Úr Gálgahrauni skagar mjór
hrauntangi, Eskines út í sjóinn
milli Arnarnesvogs og Lamb-
hústjarnar. Þessi hraun eru tal-
in tilheyra svokölluöu Búrfells-
hrauni og eiga aö hafa runniö
fyrir mörg þúsund árum.
Gálgahraun er hvorki viöáttu-
mikiö hraun né mikilúölegt á is-
lenzka visu, en samt er þar
margt aö finna fyrir þá sem
njóta vilja útiveru. Þaö er held-
ur ekki erfitt aö komast yfir
hrauniö. Mosi og berjalyng er
mjúkt undir fótum og veöriö er
indælt.
Alls staöar er lif, fuglar á flugi
og suö I skordýrum. Yfir höföi
okkar þýtur tjaldur meö miklu
gargi, sennilega á hann hreiöur
hér i grennd.
Mál og myndir:
Haraldur Einarsson
VEGAR
Einhverjir skemmtilegustu
feröafélagar, sem hugsazt get-
ur, eru einmitt börn og ungling-
ar, oft svo einlæg og opin fyrir
hinu nýstárlega, sileitandi og
alltaf aö uppgötva eitthvaö nýtt.
Viö erum komnir aö einni
hamraborg I hrauninu. Héöan
er dýrölegt útsýni, ekki slöur en
af Garöaholti. Víöátta hafsins
blasir viö og til lands er mikil-
fengleg fjallasýn: Snæfellsjök-
ull, Akrafjall, Esja, Vífilsfell,
Bláfjöll og Keilir.Skyndilegaeru
drengirnir farnir aö prlla upp
hamraborgina. Þessi hraunborg
gæti minnt á miöaldakastala.
Svo frjálsir og óþvingaöir eru
drengirnir I leik sinum. Þeir
viröast á valdi einhvers ævin-
týriseöa sagnar um löngu liöinn
atburö eöa.... A meöan dreng-
irnir eru önnurri kafnir I leik sln-
um tylli ég mér niöur á hraun-
brot skammt frá. Vlöa eru
kynjamyndir úr hrauni, sann-
kallaöur náttúruskúlptúr. A
Skerjafiröi blikar á segl tveggja
seglbáta og fyrir vestan Alfta-
nes öslar flutningaskip til hafs.
A þessum staö er auövelt aö
komast á fund huldra vætta og
losna viö álag hins vélvædda nú-
tlmaþjóöfélags. Vlöast hvar hér
á landi er auövelt aö komast út I
upprunalega og óspillta náttúru
og aö þvl leyti eru Islendingar
Iánsamir miöaö viö íbúa
margra stórborga. Samt höfum
viö ekki sloppiö viö mengun og
náttúruspjöll og hefur þaö kom-
iö berlega I ljós á slöari árum
hve viökvæm móöir náttúru er
fyrir hnjaski og óhreinindum.
Þegar drengirnir hafa feng-
iö nægju sina I klettaborg-
inni er haldiö áfram I
gegnum hrauniö. Skyndilega
heyrist garg i æðarfugli, sem
þýtur upp rétt fyrir framan okk-
ur. Við höfum rekizt á hreiður.
Við nálgumst hreiðrið. Anægjan
skin úr svip drengjanna er þeir
virða fyrir sér eggið og fingerð-
an dúninn, ekkert er hreyft.A
sjónum ber mikið á æðarfugli.
Þegar komið er niður i' fjöruna
tekur við annasamur timi hjá
hinum ungu náttúruskoðurum.
Þaö erengu likara en að hér séu
aö verki þaulæföir vísindamenn
að rannsóknum. Alltaf er eitt-
hvað nýtt að sjá, bóluþang og
hrossaþari, sendlingur skýzt
framhjá, örskotsgárur á vatni,
skuggi af skeri syndir i yfir-
boröinu, leifurdrættir i hinu
mikla lifsmynztri. Við finnum
beitukóng og krissfisk. Ég segi
þeim smávegis um krossfiska,
hvernig þeir fara aö þvi aö opna
harölæstar skeljar og hvernig
þeir geta gúlpað innyflunum út
úr sér til þess að innbyrða fæð-
una — og ef þeir missa arm þá
geta jafnvel vaxiö nýir á þá.
Þvi er ekki að leyna að f jaran
hér er ekki alveg hrein og fjöru-
ilmurinn ekki alveg ekta fyrir
bragöið. Á þéttbýlissvæöunum
er orðin umtalsverð mengun,
augu margra hafa opnazt fyrir
þessu vandamáli, en þessi mál
þarf að taka fastari tökum.
Eftir góöa stund i fjörunni er
aftur haldið upp i hraunið. A
einum staö er hópur máva á
hringsóli i kringum hraunturn
einn. A breiðum vængjum láta
þeir sig svifa hring eftir hring.
Einn af mávunum ber af, hann
virðist sannkallaöur flugsnill-
ingur. Hann hlýtur að vera
skyldur Jónatan Living-
ston mávi.
Ferðinni er haldiö áfram,
drengirnir kanna leiöina. Allt I
einu er kallað. Viö höfum fundið
helli er hrópað i kór. Ég geng til
þeirra. Eftir að hafa skoðað
staðinn get ég frætt þá um að
þetta sé skúti, en þyrfti að ná
lengra inn I bergið eða dýpra
niður I jörðina til þess að geta
kallazt hellir. Þeir verða fyrir
talsverðum vonbrigðum og
finnst litiðgertúr afreki þeirra,