Fréttablaðið - 23.03.2006, Blaðsíða 40

23. mars 2006 FIMMTUDAGUR8
Í GARÐINUM HEIMA
HAFSTEINN HAFLIÐASON SKRIFAR UM POTTAPLÖNTUR
Einhvers staðar er á prenti tilvitnun
í tilsvar myndhöggvarans dansk-
íslenska, Bertels Thorvaldsen, þegar
hann var spurður hvaða blóm ættu
að vera á borðum í væntanlegri heim-
sókn Danadrottningar: „Blóm? - Eru
til önnur blóm en rósir?“ Þetta tilsvar
þótti bera vott um hinn hástemmda
fegurðarsmekk meistarans og eins
hversu upphafinn hann var og ósnert-
ur af hinum gráa hversdagsleika.
Þetta var um hávetur einhvern tíma í
kring um 1840 og hvergi nokkrar rósir
að fá í öllu Danaveldi. Ekki voru þar
gróðurhúsin þá.
Tákn virðingar og væntumþykju
En öldin er önnur nú: Jafnvel í dimm-
asta skammdeginu hér uppi á Íslandi
standa rósir í miklum blóma í raflýst-
um gróðurhúsum. Dag hvern eru þar
uppskornir bílfarmar af fegurstu rósum
sem fanga athygli okkar og kaupþrá í
blómabúðunum. Og við kaupum rósir
til að skrýða heimili okkar og vinnu-
staði árið um kring. Rósirnar eru tákn
vináttu, virðingar og væntumþykju og
eru viðeigandi við hvert tækifæri í ævi
okkar. Jafngildar hvort sem um er að
ræða fögnuð og ást, gleði eða sorg.
Fáar tegundir ræktaðra plantna
eru komnar eins langt frá hinum nátt-
úrulega uppruna sínum og rósirnar
sem við þekkjum best sem afskornar
í blómvöndum. Og enda þótt menn
hafi ræktað rósir í þúsundir ára, eru
rósir nútímans til muna frábrugðnar
þeim rósagerðum sem þær eiga ættir
sínar að rekja til. Evrópumenn hafa
ræktað rósir svo langt aftur sem sögur
ná og þær voru í miklu uppáhaldi hjá
Forn-Egyptum. Rómverjar fluttu rósir
frá Egyptalandi yfir til Rómar og þegar
hin fagra og ómótstæðilega drottn-
ing Egypta, Kleópatra, var að stíga
í vænginn við Júlíus Cesar og síðar
Markús Antóníus sá hún til þess að öll
umgjörð ástarhreiðranna, væri þakin
blöðum ferskra rósablóma. Þaðan er
komin trúin á að rósir styrki ástina
milli karls og konu og allt sem þeirri
tilfinningu tengist.
Fimmþúsund ára saga og La
France
Enn eldri sagnir eru um rósarækt frá
Persaveldi. En Kínverjar hafa sennilega
vinninginn, því að í Kína eru til meira
en fimmþúsund ára gamlir rósalistar
sem í engu gefa eftir hinum glæsilegu
rósakatalógum frá voldugustu rósa-
framleiðendum nútímans hvað úrvalið
varðar. Og það voru einmitt kínverskar
rósir sem lögðu grundvöllinn að þeim
rósum sem ræktaðar eru í gróður-
húsunum okkar hér uppi á Íslandi.
En þarna eigum við líka Frökkum
ýmislegt að þakka. Því að um 1864-65
rakst garðyrkjumaðurinn Jean-Bab-
tiste Guillot á sjálfsáinn rósarunna í
gróðrarstöð sinni í Lyon. Plantan bar
allt öðruvísi blóm en allar aðrar rósir
sem stóðu í kring um hana. Blómin
voru stór, mjög fyllt, fagurbleik og
ilmandi. Blómknúpparnir sérkennilega
typptir, greinarnar kröftugar og báru
sig vel. Nágrannaplönturnar voru af
kínverskum uppruna og í þeim hópi
sem kallast enn „terósir“ en til hliðar
við þær stóðu rósir sem borist höfðu
frá eynni Reunion og voru kallaðar
„bourbonrósir“. Jean-Babtiste velti
þessum nýja rósarunna fyrir sér og
kynnti hann fyrir rósavinum vítt um
þá veröld sem hann þekkti til. Öllum
bar saman um að hér væri mikil
nýlunda á ferðinni. Sérfræðingar settu
nýju rósina í sérstakan flokk sem þeir
kölluðu „teblendingsrósir“ og gáfu
nýjunginni yrkisheitið La France. Hér
á landi var þessi rós mjög í hávegum
höfð í lok nítjándu aldar og allt fram
undir miðja hina tuttugustu. Græðl-
ingar gengu húsmæðra á milli undir
heitinu „Lafransrós“ og enn munu vera
til eintök hjá söfnurum og líklega í
Grasagarðinum í Laugardal.
Eftir að þessi fyrsta „teblend-
ingsrós“ var uppgötvuð fór mikið
kynblöndunar og ræktunarstarf af stað
og fyrr en varði óx úrvalið. Hundruð
teblendingsrósa komu fram og síðan
hafa þær verið yfirgnæfandi í ræktun
afskurðarrrósa.
Bertel Thorvaldsen, Kleópatra, Júlíus
Cesar og fimm þúsund ára Kínverjar
Baðherbergi bjóða upp á enda-
lausa möguleika.
Baðherbergi getur verið hvort
sem er skápur sem þú ferð bara
inn í af nauðsyn eða þín persónu-
lega vin í hversdagseyðimörkinni.
Hengdu upp myndir í
glerramma eða annað veggskraut.
Það gefur herberginu stíl og
fágun. Spegill með ramma er ólíkt
hlýlegri en venjulegur spegill og
gólfmottur geta gefið tóninn í
hvaða litaþema sem þú vilt hafa á
herberginu.
Til að ganga skrefinu lengra
færðu þér græna plöntu, sem ann-
aðhvort stendur á gólfinu eða
hangir á vegg, og fallega kerta-
stjaka sem eru til dæmis hengdir
mishátt á veggi.
Lokahandbragðið getur svo
verið ljósdeyfir eða sérhönnuð
lýsing og að sjálfsögðu handklæði
með ísaumuðum upphafsstöfum.
Betra bað
Það getur aukið notagildi baðherbergisins
að gera það notalegt.
Fallegur leðursófi
er mikið húsprýði.
Það getur verið
erfitt að ná
óhreinindum úr
leðri en í flestum
tilfellum dugar eftirfarandi ráð.
Nuddaðu leðursápu á leðrið með
rökum klút, þar til hún byrjar að
freyða. Strjúktu sápuna í burtu með
öðrum rökum klút og þurrkaðu með
handklæði. Að endingu er leðurá-
burður borinn á með klút.
Þessi aðferð virkar vel í mörgum
tilfellum en stundum er betra að fá
fagfólk til að hrinsa leðrið. Til dæmis
ef um er að ræða bjór-, súkkulaði-,
blóð- eða málningarbletti.
Leður hreinsað
RÉTT HANDTÖK VIÐ HREINSUN
LEÐURHÚSGAGNA.
ráð }