Ísafold - 24.08.1880, Blaðsíða 2

82
sænskum konungum. |>ar sem kirkjan nú
stendur, var á 13. öld grábræðraklaustur, og
við það ljet Magnús Hlöðulás gjöra kirkju,
síðan hefir kirkjan tekið mörgum hreyting-
um, seinast eptir brunann 1835; þá var
járnturninn uppsettur. Afastar við kirkjuna
eru margar kapellur með ýmsu byggingar-
lagi, gjörðar yfir bein merkra manna. |>ar
hvílir Magnfis Hlöðulás, Magnús Birgisson,
Gustaf Adolf, Carl X. Gustaf, Carl 12.,
Gustaf 3., Carl Johan, Lennart Thorstens-
son, Banér ogmargir fleiri af merkustuhetj-
um Svía; yfir öllum þeirra eru stórir minnis-
varðar, sumir mestu listaverk. |>ar hanga
í hvelfingunum skildir, merki og herfánar
útlendra þjóða, sem teknir hafa verið í ótal
mannskæðum orustum. þessi kirkja er
fastlega tengd við sögu Svía um margar ald-
ir, og það er því eigi að undra, þó mörgum
Svía hitni um hjartaræturnar, er hann kem-
ur inn í þetta stóra musteri, sem svo berlega
minnir á stórvirki þjóðarinnar, er hún stóð
framar flestum þjóðum í hervaldi og her-
frægð; nú standa Svíar í fremsta flokki með-
al þjóðanna í menntun og andlegu atgjörvi;
hvort ætla sje betra? Fyrir norðan sundin
í yngri hluta Stokkhólms eru flest hin nýju
stórhýsi. Austast á tanga (er áður var hólm-
ur, Blasieholmen), er Nationalmuseum Svía,
stórkostlega fögur bygging, með miklum og
ágætum söfnum, þar eru sjaldgæfar egyptsk-
ar fornleifar, fornmenjar sænskar, steinvopn
og eirvopn þau, er notuð voru áður en sögur
gjörðust á norðurlöndum, járnvopn frá forn-
öldinni og alls konar menjar eptir merka
menn í sögu Svía; þar eru föt og herklæði
Gustaf Adolfs og hesturinn, er bar bann, er
hann fjell við Lútzen, blýkúlan, er drap Karl
12., klæði hans og vopn, grímuklæði þau, er
Gustaf 3. var drepinn í, strengleikur Bell-
manns o. m. fl. þar eru stór peningasöfn
frá ýmsum öldum, málverk, myndastyttur
o. m. fl., er hjer yrði oflangt upp að telja.
Hús visindaf jelagsins sænska geymir og mikil
gripasöfn, dýr, steina og bergtegundir, allt í
fegurstu röð og reglu undir forstjórn Norden-
skiölds; þar er og bókasafn með náttúru-
fræðislegum bókum (35000 bindi) o. m. fl.
«Geölogiska byran» hefir að geyma ágæt
steinasöfn frá Svíþjóð undir forustu Otto
Torells. þaðan eru sendir vlsindamenn á
hverju sumri út um allt land, til þess að
rannsaka jarðveg og bergtegundir, og svo
eru gefin út landabrjef og bækur, er sýna
rannsóknirnar, til stórmikils hagnaðar fyrir
akuryrkju, grasrækt og námugröpt. Svíar
leggja auðsjáanlega meiri rækt við skóla sína
og alþýðumenntun en Danir, það þarf ekki
annað en líta á þau stórhýsi, sem eru reist
hjer í Stokkhólmi fyrir ýmsar kennslugrein-
ir. Tekniska högskolan er ákaflega mikil
höll, búin að öllu leyti sem bezt má fara,
latínuskólar, iðnaðarskólar, gagnfræðisskólar
og alþýðuskólar í Stokkhólmi eru að öllu
leyti stærri og betri en í Kaupmannahöfn;
hýhýli flestra þessara skóla eru stórar og
skrautlegar hallir. I Stokkhólmi eru ótal
merkar stórbyggingar, er hjer verður eigi
lýst, t. d. konunglega bókasafnið (250,000
prentaðar bækur og handrit), musik-akade-
mien, jámbrautargarðurinn, pósthúsið, sjó-
foringjaskólinn (við hann er reistur stór
steinn til minningar um Vega - ferðina),
sjúkrahúsin, kirkjur o. fl. Eitt hið merk-
asta safn í Stokkhólmi er safn Dr. Hazeli-
usar, er sýnir alþýðuh'f á norðurlöndum,
búninga, búshluti, verkfæri, o. s. frv. Mest
þótti mjer í það varið að sjá hinn norska
hluta safnsins, og sjá hve mikill skyldleikur
í öllu er á milli alþýðu í Noregi ogáíslandi,
búshlutir, reiðtýgi og áhöld dalamanna í
Noregi er allt með sama sniði og það, sem
tíðkast hjá alþýðu á Islandi.
Um þessar mundir er nokkuð dauflegra
í Stokkhólmi en vant er, því heitustu sum-
arvikurnar flytja flestir, sem vetlingi geta
valdið, út á landsbyggðina. A sumrin er
miklu meiri mannfjöldi á götum og borgum
Kaupmannahafnar en (S'tokkhólms, einkum
fyrri hluta dags. |>ó er hjer fjörugt þjóðlíf
á milli, þó um þennan tíma sje. I Stokk-
hólmi eru víða trjágarðar með myndastytt-
um og blómreitum, þangað safnast fólk seinni
hluta dags til þessaðganga sjer til skemmt-
unar og hlusta á hljóðfæraslátt, því við flesta
slíka trjágarða eru stórir veitinga- og
skemmtistaðir, þar sem hljóðfærasláttur
skemmtir gestunum allt kvöldið. Helztir
þeirra eru Blauch-café, Bernssalon og Ström-
pasteren við Norrström. Stærstur garður-
inn í bænum, er Kungstrádgárden við
Blauch-café. f>ar er myndastytta af Karli
13., og framar nær sjó af Karli 12.; þar
stendur hann kempulegur með sverðíhendi,
og bendir austur til Kússlands. Trjágarður-
inn er mjög fagur og alþakinn yndislegum
blómreitum, þar er gosbrunnur úr eir, eitt
hið fegursta listaverk á norðurlöndum (Mo-
linska fontánen). A kvöldin er hjer fullt af
fólki, sumir sitja og hlusta á hljóðfæraslátt-
inn í kvöldkyrðinni, aðrir eru á gangi fram
og aptur, talast við og skemmta sjer á ann-
an hátt.
I landnorður frá Stokkhólmi er «Djur-
gárden», aðalskemmtistaður Stokkhólmsbúa,
þar er Hasselbacken, Bellmannsro og ótal
aðrir veitinga- og söngstaðir, stórar flatir,
trjárunnar, klettar og brekkur; þar var mik-
il gleði í gærkveldi, því hjer á Stokkhólmi
er á hverju ári 26. júlí mikil hátíð í minn-
ingu Bellmanns; myndastytta Bellmanns
var hulin blómsveigum og vínviðarblöðum,
þar söfnuðust saman hin helztu söngfjelög,
og sungu Bellmannssöngva; allt í kring
höfðu safnazt margar þúsundir manna til
þess að hlusta á sönginn og hljóðfæraslátt-
inn og skemmta sjer í skóginum við fegurð
náttúrunnar og allan þann fagnað, sem þar
er á boðstólum. Hasselbacken og allir
skemmtistaðir í kring voru troðfullir af fólki
langt fram yfir miðnætti, og alstaðar mátti
heyra söngva og gleðióp í skógunum, í veit-
ingastöðunum og gufubátunum, sem troð-
fullir af fólki fóru fram og aptur frá Stokk-
hólmi.
þorvalcLur Thoroddsen.
LEIÐRJETTING. — í byrjuninni á fyrra
brjefinu frá Sviþjóð, i síðasta bl., bafði misprentazt
mannsnafn, þar stendur Tries, en á að vera Pries.
Ár 1879 rnúnudaginn 20. október-
mán. var í hinum konunglega yfirdómi
í málinu nr. 21/i879-
Rjcttvísin
gegn
prestskonu ElinborgiL Kristj'ánsdóttur
kveðinn upp svo látandi
DÓMUIl:
í máli því, sem hjer er áfrýjað, og
sem höfðað er í hjeraði að boði amt-
mannsins í suður- og vesturamtinu gegn
prestskonu Elinborgu Kristjánsdóttur á
Staðarhrauni út af því, að hún háfi
haft um hönd skottulækningar og ó-
leyfilega meðalasölu, hefir hin ákærða
játað, að hún um síðastliðin 6 ár hafi
fengizt við lækningar bæði eptir regl-
um homöopatha og allopatha, og styðst
þessi játning hennar af samhljóða fram-
burði allmargra vitna. þ>að er ekki
sannað, að lækningatilraunir hinnar á-
kærðu hafi orðið nokkrum að meini, en
nokkur vitni hafa borið, að þær hafi
orðið sjúklingnum að liði.
Undirdómarinn hefir álitið, að hin
ákærða, sem ekki hefir leyst af hendi
opinbert próf í læknisfræði, nje heldur
á annan veg fengið leyfi til að fara
með lækningar, hafi brotið gegn fyrir-
mælum tilskip. 5. septbr. 1794, 5. gr.,
sbr. tilskip. 24. janúar 1838, 1. gr., og
geti það ekki leyst hana undan sekt,
að hún, svo sannað verði, hafi ekki valdið
neinu tjóni með lækningatilraunum sín-
um, og með dómi, gengnum fyrir aulca-
rjetti Mýra- og Borgarfjarðarsýslu 26.
dag aprílm. þ. á. hefir hann dæmt hina
ákærðu fyrir óleyfilegar lækningatil-
raunir í 40 kr. sekt, er renni í sveitar-
sjóð Hraunhrepps, og til að greiða all-
an kostnað af máli þessu.
Á hinn bóginn hefir undirdómarinn
dæmt hina ákærðu sýkna að því snertir
óleyfilega meðalasölu, með því að það
er ekki sannað, að hún hafi heimtað
eða tekið við borgun fyrir lyf þau, sem
hún hefir látið úti, þótt hún að vísu
hafi þegið borgun fyrir átroðning og
ónæði, er samfara var meðalaútlátum
hennar, þegar hún var boðin fram.
Á þessa niðurstöðu, sem undirdóm-
arinn hefir komizt að í máli þessu,
verður yfirdómurinn að öllu leyti. að
fallast, eins og líka á ástæður þær, sem
hún er byggð á, og ber því að stað-
festa undirrjettardóminn með þeirri
breytingu, að sektin samkvæmt tilskip-
un 24. janúar 1838, 3. gr., einungis verði
20 krónur, og ber hinni ákærðu einnig
eptir málavöxtum að greiða allan af á-
frýjun málsins löglega leiðandi kostn-
að, þar á meðal til sóknara og svara-
manns fyrir yfirdóminum, 10 kr. til hvors,
í málaflutningslaun.
þ>ess ber að geta, að málið í hjer-
aði hefir verið nefnt: „Hið opinbera
gegn prestskonu Elinborgu Kristjáns-
dóttur“, en með því annars aðölluleyti
er farið með málið sem sakamál, þá
getur þetta atriði ekki haft nein áhrif
á úrslit málsins, og því vottast, að með-
ferð málsins í hjeraði og sókn og vörn
þess fyrir yfirdómi hefir verið lögmæt.