Ísafold - 12.01.1918, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
/
tnikinn, en heldur eigi nokkurn
skapaðan hlut annað en rugling í
reikningsfærslu. Og enginn maður
á þingi var 1 vafa um það, né held-
ur hefi eg beyrt gerðar getsakir um
annað af nokkrum manni, nema nú
af þeim óvandaða strákahóp, sem
fylking »Tímans* virðist að nokkru
mynduð af. —
Flestir munu nú geta áttað sig á,
að reikningsskekkjur muni geta kom-
ið fyrir í öðru eins bákni og lands-
verzlunin er, þar sem aðál-forstaða
hennar hefir að mestu leyti fram að
þessu verið í höndum þeirra manna,
er aldrei hafa áður við þvilíkt feng-
ist, og sérstaklega hefir óhæfum
mönnum verið beitt þar til verka,
síðan er þrimenningsstjórnin (»Tím-
ans<) kom til valda i byrjun fyrra
árs (1917) — enda hefir þar einmitt
alt verið í sukki síðan, vitleysurnar
hrúgast hver á annari og bókfærsla
i engu lagi, eins og vafalaust mun
sýna sig á siðan. Stjófnin lofaði
Alþingi á siðastliðnu sumri, eftir
beinni kröfu þess, að koma góðu
lagi á landsverzlunina og setja hana
nndir þæía forstjórn, en 'hún hefir
svikist um það — og á þvi á ráð-
herra »Timans«, atvinnumálaráðherr-
ann, aðalsökina —, en langt verður
þangað til að séð er fyrir endann á
þessu óforsvaranlega ráðleysi. Nú
fyrst hefir landsstjórnin, tilneydd,
geit gangskör að þessu, og hefir nú,
eftir þvi sem sjálfur «Timinn« seg-
ir á öðrum stað, orðið að skipa
sérstaka rannsóknarnejnd á það fyrir-
komulag verzlunarinnar, sem sljórn-
in hefir haldið henni i, og lið henn-
ar talið hina mestu fyrirmynd, alt
þangað til í óefni var komið. Þessi
rannsóknarnefnd á nú að taka að
sér forstöðu landsverzlunarinnar, en
eigi hefir það heyrst, að henni b%fi
verið falið það nauðsynjaverk, að
sópa út þeim hóp ónytjunga, er þar
hafa verið settir inn sem hálaunaðir
brauðbitar úr klíku atvinnumálaráð-
herrans, en vonandi er að hún hafi
heimild til þess.
Ef nú gengið er á lag »Timans«
og athugað hverjutn þessi ruglingur
eða reikcingsskekkja (i landsverzlun-
inni) sé að kenna, þá er ekki i nein-
ar grafgötur um það að fara, að það
er þeim að kenna, er gengið hafa
frá og gert upp þessa reikninga. Nú
veit hver maður, sem ekki er fá-
bjáni, að það eru ekki ráðherrarnir,
sém hafa reikningsfærslu landsins á
hendi og þvi sizt landsverzlunarinn-
ar, nema þá að svo sé, að hinn ágæti
atvinnumálaráðherra okkar hafi nú
tekið hana að sér. Um reiknings-
færsluna hafa að þessu annast skrif-
stofur stjórnarráðsins, landsféhirðir,
og svo skrifstofa landsverzlunarinnar.
En eý nú nokkur sérstakur ráð-
herra ber »ábyrgð« (manni er spurn:
Hverskonar ábyrgð f) á þessari reiku-
ingsskekkju, sem yfirskoðunarmenn
telja vera i því fólgna, ekki að neitt
»vanti«, heldur að >landssjóður er tal-
inn eiga meira í verzlun sinni, held-
ur en sizt í landsreikningi, að hann
hafi til hennar la<>U, þá er það vit-
anlega sú stjórn, er qerir upp reikn-
int>ana og afhendir þá slíka. En pað
var hin nýja stjórn, hin þrihöfðaða
— stjórn »Timans«, eins og bent
hefir verið á hér á undan. Hún sezt
í sessinn [með drsbyrjun 1917, og
skilar þessum reikningum til yfir-
skoðunarmanna ekki fyr en 24. febr.
s.á. Um vorið fær þessi sama stjórn
tækifæri til þess að athuga reikning-
ana á ný og hefir þá látið endur-
skoða alla landsverzlunina. Svarar
hún yfirskoðunarmönnum þann veg,
að eigi verður annað séð en að hún
telji sig jafnvel gera ýullnaqjandi qrein
fynr pví, að hér sé i raun rittri
ekki (lengur) um neina reikningsskekkju
að raða! Nú sé alt komið í lag.
Það virðist því, samkvæmt yfir-
lýsingu stjórnarinnar, sem menn ætla
að »Tíminn« meti enn nokkurs,
ekki an.nað eftir, en að þessi leið-
rétta reikningsfærsla komi glöggar
fram, i næstu landsreikningum, eins
og Alþingi ætlaðist til. En á maður
á trúa því, að hin virðulega og há-
gáfaða — og sérstaklega reiknings-
fróða — stjórn treysti sér ekki til
pess, og að sérstajra »rannsókn« sam-
kvæmt kröfu, sem »pingmálaýundir«(!)
eigi að gera, þurfi til þess að koma
þessu þrekvirki í framkvæmd?
Nei, í hyldýpi heimskunnar sér
ekki til botns.
Eða ætli menn eigi að fá að líta
þingmenn »Tímans« bera fram til-
lögu um þetta á þingi ? Við sjáum
hvað þeir gera, kempurnar.
En hvernig vill nú »Tíminn« gera
mönnum það skiljanlegt, að »ísa-
foldar-liðið* (á máli blaðsins) beri
ábyrgð á þessari reikningsfærslu eða
þurfi að gera grein fyrir nokkru þar
að lútandi? Og ef blað þetta vill
enn beimfæra þetta skrifstofumál til
stjórnartíðar E. A., sem á srma stend-
ur, þá má loks minna á, að því virð-
ist hafa skotist að geía þess, hvaða
maður pað er, sem þá og áður bar
hina skriýstojulegu yfirábyrgð, á þessu
atriði sem öðrum, en það er —
tengdaýaðir ritstjóra »Tímansi, land■
ritarinn! Ætti nú blaðið að geta
fræðst af honum.
Menn segja, að þetta blað, sem
ekki hefir orðið komist hjá að minn-
ast hér, »Tíminn«, telji sig vera
málgagn feinnar rómuðu »samvinnu-
stefnu*, »ungmennafél.-hreyfingar-
innar* m. m. Þær birtast hér í
glæstu ljósi, eða hitt þó heldur. Því
líkt endemismálgagn 1 Ef blaðið, klika
þess og óstjórn sú, sem hún hefir
staðið fyrir, ekki megnar að gera
þéssar stefnur óvinsælar, þá má það
sannarlega slembilukka kallast. Því
að ef snmv'mnvpólitík á að rekast á
þenna hátt í landinu, ef ungmenna
hreyfingin á að bera þá ávöxtu eina,
er hér koma fram, — biðjum þá
fyrir okkur.
Nokkrir voru þeir, sem hugðu, að
framkoma blaðsins kynni ef til vill
að taka einhverjum stakkaskiftum, á
yfirborðinu að minsta kosti, er upp-
gjafapresturinn frá Hesti gerðist þar
ritstjóri, sá, er ætlaði sér að verða
guðfræðiskennari við háskólann eins
og kunnugt er. Hann átti þó að
hafa mentunina, töldu menn. En
því fer fjarri að svo hafi orðið. And-
inn er samur — aðferðin söm. A-
hrif »guðsmenskunnar« hafa einung-
is birst í engu minni lævísi og enn
hrottalegra orðbragði. T. d. notar
hinn nýi ritstjóri varla oiðið »ósann-
indi«, ef hann þarf á slíku hugtaki
að halda, heldur stagast hann jafnan
á lýgi, er siðaðir menn hafa nú útrýmt
úr ritmáli sínu, enda geta legið við
því viti samkvæmt hegningarlögum
landsins. Þetta á víst að sýna steýn-
urnar og efla menninguna, sem þeir
eru að tala um, að þeir séu merkis-
berar fyrirl
Til þess að s]á handaverkin þeirra,
sem blaðinu þjóna, þúrfa menn ekki
annað en að taka fyrir sig þetta sama
tölublað, er umrædd róreiðu«-grein
stendur i. Blaðið er ekki nema hálft
og þó er þar ærinn vetrarforði ósann-
inda og blekkinga. Þeir klykkja út
árið með þvi, heiðursmennirnir. —
Þar má t. d. einnig sjá áframhald
reginþvættingsins u.m »samsærið«,
sem einhver sturluð mannkind hefir
fundið npp að stofnað hafi verið til
gegn landsstjórninni (fiestu finst þeim
þó geta komið til tals áð béita, þegar
stjórnin þeirra er annars vegar). Er
ótrúlegt, að fullorðnir menn skuli
vilja láta hafa sig að háði og spé
fyrir að flytja greinar um þetta, blað
eftir blað. — Þar eru enn fremur
draumórar um »þrístjórana« eða þrí-
veldasambandið, sem »Tíminn« þyk-
ist vita að steypa muni stjórninni,
þótt enginn flugufótur sé fyrir neinu
slíku sambandi. En þeir virðast eiga
sér aljs ills von, »Tímans«menn. —
Loks er þar næsta kátleg grein um
»fulltrúann í Ameríku«, sem ósann-
ar alt það, sem blaðið hefir áður um
það mál sagt, en svo vill auðvitað
til, að þar er líka farið með svört
ósannindi. Sá flokkur manna, sem
lið »Tímans« óttast hvað mest, eru
þeir, sem blaðið kallar »langsum-
menn«; gerir það sér einna mest far
um að leggja þá í einelti, býst lík-
lega við, að þeir verði sér.þungir í
skauti. Telur það nú pá hafa ráðið
því á þingi í sumar, að »ungur verzl-
unarrraður úr Rvik« (það á við Jón
Sivertsen) hafir verið látinn sitja
vestra til aðstoðar Arna Eggertssyni.
Hrakyrðir það »fullveldisnefr.dina« i
neðri' deild og segir hana »grann-
vitra«- og/langsum-lyntal BJaðið er
alveg búib að gleyma því, sem það
vissi þó áður, að það var þrímenn-
ingsstjórnin, sem sendi'þenna mann
út af örkifini og sætti fyrir það ákúr-
um, m. a. »langsum-mannanna«, ut-
an þings og innan. Enn man blað-
ið það ekki, að »langsum-menn«
vom ekki í meiri hluta í neinni nefnd
í þinginu og gátu því ekki ráðið
neinu um þetta; en þar sem það
kom til þeirra kaáta, þá kröfðust þeir
þess beinlínis, að maður þessi yrði
kallaður heim og aðrir sendir í stað-
inn.
Svona fer sá maður með sann-
leikann, er fyrir skemstu þóttist vera
að boða hann fáráðum sálum þessa
lands, og líklega þykist enn, þótt
»atvinnugreinarnar« þyki nokkuð
sundurleitar!
Þess er eigi þörf að geta, sem
sjálfsagt þykir, að i þessu sama blaði
er, auk þes> sem áður er talið,
komið að hnútum til kaupmanna.
Þeir eiga nú að verða þær grýlur,
er klíka »Tímans« ætlar sér að nota til
að keyra þá ósjálfstæðustu meðal
þjóðarinnar út á hina hálu braut
þeirrar fláttskaparstefnu, sem nú
upp á síðkastið hefir verið notuð og
þetta lið ætlar sér að nota til þess
annarsvegar að gera ónytjungana að
ráðandi mönnum og hinsvegar að
seðja eiginhagsmuna-girnd þeirra,
er leika forsprakka. Til þess að afla
sér fylgis hafa þeir jafnvel þózt ætla
sér að sameina hagsmuni sveita-
banda og verkamanna kaupstað-
anna(l), og hafa að því er talið er
fengið nokkra af hinum óvitrustu
meðal »leiðtoga« hinna síðargreindu
til að fallast á þetta. Til alls þessa
er nú óspart alið á tortrygni til
þeirra manna, sem nýtastir hafa
reynst eða líklegastir eru til að
reynast.
Hvað sérstaklega viðvíkur kaup-
mpnnahatrinu, þá er vert að athuga,
að landsstjórnin, sem »Timinn«
styður, hefir nú orðið til neydd, að
fá kaupmenn til þess að taka að sér
að reyna að sjá farborða óskabarn-
inu, landsverzluninni, sem þó átti
að verða eitt af þvi, sem kæmi þeim
fyrir kattarnef. Og rógburður, sem
blaðið hefir dreift út um þann kaup-
mann, er fyrstur hafði umsjón lands-
verzlunarinnar, hefir nú, að nokkru
mjög nýlega, verið átakanlega hrak-
inn, en það þorir þetta hugrakka
málgagn engan veginn að láta koma
i dagsbirtuna.
»Tíminn« er blað atvinnumála-
ráðherrans. Það er engum vafa undir-
orpið. Og ýmsir telja hann og flokk
hans í höndunum á kliku þeirri,
sem mestu ræður við blaðið. Ef svo
er, þá er ekki við góðu að búast.
Eg vorkenni honum sannarlega að
vera þannig settum, því að engan
hefi eg heyrt efa það, að hann væri
sjálfur heiðvirður maður á alla lund,
þótt hann vitanlega hefði ekki átt
að taka að sér það starf er hann nú
hefir á hendi. En — á meðau hann
er í stjórn og blaðið er stjórnar-
blað, verður hann einhverju að ráða
um það, sem í því stendur, hvort
það er fyrir utan takmörk almenns
velsæmis eða ekki. Ella er svo talið,
að stjórnin beri siðferðislega ábyrgð
á þeim ósóma, sem hún lætur við-
gangast í málgögnum sínum, ekki
sizt, eý um stjórnmáleýni er að
raða. Þetta er hvarvetna viðurkent,
þótt þroskaléysi stýri því, að hér á
landi er því ekki nægur gaumur
gefinn. Og fyrir þessar sakir drap
eg á þetta atriði á síðastliðnu þingi,
þi er tilefni gafst til.
Þar sem atvinnumálaráðherranum
sem stjörnanda hlýtur að verakunnugt
um, að æruleysis-sakir þær, sem
getið er að framan og málgagn hans
hefir borið á fyrverandi stjórn og
fylgismenn hennar, eru staðleysur á
engum rökum bygðar, þá er hér
með skorað á hann að gefa það til
kynna og þvo hendur sínar af þeim,
ef hann á ekki að teljast samsekur
blaðinu um áburðinn.
G.-Sv.
--------------------
Aukaþing?
Það hefir Isafold heyit utan að
sér, án þess hún geti haft það eftir
stjórn eðaþingmönnum, aðsennilega
muni þess von, að aukaþing verði
kvatt saman áður en mjög langt
líður.
Kvað stjórnin hafa haldið tvo
fundi með þingmönnum þeim, sem
hér eru i bænum til þess m. a.
að »ráðslaga« við þá um aukaþing
og á þeim fundum hafa komið
fram afdráttarlausar óskir eða kröfur
um framkvæmd þeirrar ráðstöfunar.
Sagt er, að tveir ráðherranna hafi
ekki sett sig móti því, en hinn þriðji
(Yztafellon) ekkert viljað hafa með
það að gera, og borið fyrir sig við-
báru, sem yfimaður hans, Hriflon,
kvað hafa verið að reyna að koma
inn í fólk, að það gæti þó ekki
gengið, »að halda 3 þing á 16 mán-
uðum 1«
Þeir eru báðir hræddir um sig,
Yztafellon um ytri dýrð og Hriflon
um baktjaldavaldið, ef þing fengi að
rannsaka ráðsmensku þeirra — og
þá er eigi í það horft, að slá ryki í
augu þjóðarinnar. ♦
Hvenær hefir verið meiri þörf á
þvi, að fullrúar þjóðarinnar sviftu
taumunum af stjórn hennar ?
Aldrei 1
Hvort aukaþingið, sem þó er enn
að eins með spurningartákni, ber
gæfu Etil þess að meta þjóðheill
meira en fordildar hégóma einstakra
manna og graftrarbólgna flokks-
hagsmuna-ígerð, verður timinn ■—
en ekki Tíminn — að leiða í ljós.
En verra getur það ekki orðið,
stjórnarfarið, en það er — og því
er að gera sér von um eitthvað
betra.
Mannslát.
Hinn 22. desemb. f. á. andaðist
Jón bóndi Bergsson á Ölvaldsstöð-
um t Mýrasýslu, eftir þunga legu í
krabbameini; vandaður maður og vel
látinn. Hann lætur eítir sig konu
og 2 syni.
Tíðarfarið.
Eftir hina ágætu hláku um jólin
gerði á þrettándanum gr^mdar-bruna-
frost, sem haldist hefir nokkurnveg-
inn látlaust alla þessa viku, og mun
vera hinn harðasti frostakafli hér
sunnanlands síðan hörku-veturinn
mikla 1880—1881.
Svo mikil hefir frostharkan verið,
að höfnina lagði 6 þumlunga þykk-
um ís og mátti fyrri hluta víkunnar
sjá mýgrút af fólki á gangi um ís-
inn. Skipin, sem út þurftu, áttu mjög
erfitt um að brjóta ísinn og ryðjæ
sér braut og þurfti að leita fulltingis
björgunarskijpsins »Geir«, helzt þeirra
var Lagarfoss.
Haldi þessari kulda-óáran áfram
mega horfur til lands og sjávar heitæ
óskaplegar.
Flatningsteppa
frá Vesturheimi verður nú fyrst
um sinn, að því er skeyti frá erind-
reka Eimskipafélagsings í NewYork
segir. Fyrir þær sakir situr Gullfoss
■hér enn og bíður byrjar, þ. e. þess
að útflutningsleyfi fáist frá Vestur-
heimi.
Bæjarstjórnarkosning
fór nýlega fram á Isafirði. Kosn-
ingu hlutu: Jóhann Þorsteinsson
kaupm., Helgi Sveinsson bankastj.
og Magnús Thorberg simastöðvarstj.
Skipafregn:
Lagarfoss fór héðan austur og
norður um land á þriðjudag. Meðal
farþega vou Páll Einarsson bókhald-
ari á leið til Húsavfkur, þar sem hann
tekur við verzlunarstjórastörfum fyrir
Benedikt kaupm. Bjarnason.
Frances Hyde leiguskiplands-
stjórnarinnar kom til New-York í
fyrri viku eftir aðeins 18 daga ferð
frá ísafirði.
Bæjarstjórnarkosningin í Reykja-
vík fer fram þ. 31. janúar. Líklega
verður færra um lÍBta en verið hefir.
Hið nýja kosningafélag »Sjálfstjórn«,
sem berst fyrir því, að fá í bæjar-
stjórn fjölhæfa menn af öllum stétt-
um mun að sjálfsögðu hafa sinn sér-
staka lista, sem gera má ráð fyrir
að hljóti að fá afar mikið fylgi, ef
félagið fylgir stefnu sinni f framkvæmd.
inni. A hinn bóginn má gera ráð
fyrir þvf, að alþýðufélögin komi og
fram með lista, sem ekki er tiltöku-
mál — i sjáfu sér, en mikill ábyrgðar-
hluti er það ef þau láta hafa sig til
þesB að fylla lista sinn með alóhæf-
um mönnum til starfa — bara þeir
hafi á sér hinn misskilda jafnaðar-
menskuhjúp, sem markaður er f
Dagsbrún og beri á sér hinn falsaða
jafnaðarmenskuj stimpil, sem þeir
herrar, er Dagsbrún ráða eru fulltrúar
fyrir.
Hjúskapnr: þ. 5. jan. voru gefin.
saman jungfr. Asa Kristjánsdóttir
(háyfirdómara) og Boss-Kronika,
skipstjórr sem nokkur undanfarin ár
hefir verið skipstjóri á skipum Tore-
félagsinB m. a. Sterling.
Ungu hjónin fara brúðkaupsferð
sfn suður til Miðjarðarhafs á skipinu
Mjölni, sem brúðguminn ræður nú
fyrir.
I
J