Tíminn - 18.09.1983, Blaðsíða 4
4
SUNNUDAGUR 18. SEPTEMBER 198Í
■ Forsíðan á „Grænlandsvininum". Einkunnarorð blaðsins eru í hægra horni efst: „Með lögum skal land
byggja...og þeir er vart hafa til Grænlands... i orum lögum.“
Þegar Islendingar vildu eignast nýlendu:
„A Grænlandi
eru framtíðar
skilyrði fyrir
hrausta og har ð
fenga menn”
■ Grænlendingar sjálfir gleymdust að mestu í umræðunni...
Meí Bjom $k»l Und'brMR-
... *k þeir. er «Mt hafi Nl
Grcfttods...
... i inun I6sam.
tnkigdlunr nfime atúngiveKaoK.
-kaládlit sujumut maKÍgitsel
inugtut inunek pigiuminaKaoK.
naperaaé iauma Kaleritse \
3íöum ei lengur. vort boðotð er start;
nú beint til verka Grænlendingar rísum.
og heimtum vorn lifsrétt, vorn helgasta arf
og hindrun allri af einhug frá oss vtsum.
■ „Eins og fyrr greinir má engan veginn slá
því lengur á f rest að í slendingar krefjist réttar
síns á Grænlandi, hinni fornu nýlendu vorri og
láti til skarar skríða. Rétturinn er vor, hvort
sem litið er á fornstöðu eða nýstöðu landsins
i sambandi við rjkjandi réttarhugmyndir nú-
tímans.“
Þessi orð eru niðurlag á tillögu sem
flutt var á Alþingi íslendinga á þinginu í
nóvember 1954. Flutningsmaðurinn var
Fctur Ottesen.alþingismaður og miðaði
tillagan í sem skemmstu máli að því að
þegar yrði gerð gangskör að því að
viðurkenndur yrði réttur íslendinga til
aívinnurekstrar á Grænlandi og við strend
ur þess.
Þessi krafa var vissulega ekki ný af
nálinnLPétur hafði margsinnis flutt hana.
Ýmsir Islendingar höfðu rannsakað hin
fornu tengsl íslands og Grænlands og
komist að þeirri niðurstöðu að þrátt fyrir
langa undirokun íslands af hálfu er-
lendra þjóða og þá staðrcynd að Græn-
landr var svo gott sem týnt land öldum
saman, hefði staða Grænlands sem ís-
lensks „amts“ eða nýlendu ekki breyst
réttarfarslega.
Deilt um
yfirráð á Grænlandi
Einar Benediktsson, skáld, viðraði oft
þá hugmynd að íslendingar gerðu kröfu
til Grænlands og árið 1931 færðust þessi
mál í brennidepil, þegar Norðmenn
tóku sig til og námu land á Austur-
Grænlandi. Spruttu þá upp hatrammar
deilur milli Norðmanna og Dana og
Alþingi íslendinga ályktaði að skora á
ríkisstjórnina að gæta hagsmuna Islands
í sambandi við þá togstreitu. Deilu
þessari var skotið til Fasta alþjóðadóm-
stólsins, sem árið 1933 dæmdi landnám
Norðmanna ólöglegt, vegna þess að
hinn forni yfirráðaréttur, er á 13. öld
komst í hendur Noregskonungi hafði
tekið til alls Grænlands og væri því enn
í gildi. Var litið svo á að Dönuni bæri
yfirirráðarétturinn eftir sem áöur.
Innlimun Grænlands
Eftir stofnun Sameinuðu þjóðanna
urðu Danir að skila skýrslu um stjórnun
sína á Grænlandi til verndargæslunefnd-
ar samtakanna. Árið 1953 gekk hins
vegar í gildi ný stjórnarskrá í Danmörku,
þar sem ákveðið var að Grænland skyldi
ekki lengur teljast nýlenda Dana. heldur
sérstakt „amt" í kóngsins viðlenda ríki.
í samræmi við þetta fóru Danir fram á
að þurfa ekki lengur að skila skýrslum til
verndargæslunefndarinnar um stjórnun
sína.
Nú vöknuðu Grænlandsmálin á ís-
landi til nýs lífs og vildu ýmsir þingmenn
að (slendingar héldu eftir mætti opnum
leiðum til þess að krefjast ítaka og
réttinda á Grænlandi, með því að mót-
mæla því að Dönum yrði heimilað að
hætta skýrslugerðinni. Ríkisstjórnin
lagði aftur á móti fram sína eigin tillögu
sem lagði til að fulltrúum íslands hjá
S.Þ. yrði skipað að sitja hjá við atkvæða-
greiðsluna. Urðu úrslit þau að tillaga
ríkisstjórnarinnar var samþykkt með 30
atkvæðum gegn 20.
Kristinn Guðmundsson utanríkisráð-
herra vísaði til þess er hann gerði grein
fyrir tillögum ríkisstjórnarinnar að nefnd
sem Bjarni Benediktsson hafði sett á
laggirnar í fyrri stjórn, til þess að
rannsaka réttarkröfu íslands til
Grænlands, hefði komist að neikvæðum
niðurstöðum, sem síst styrktu aðstöðu
íslendinga til þess að greiða atkvæði
öðru vísi en nefndin lagði til.
Mótmæli
Ekki voru þessi úrslit öllum að skapi
og sannarlega má segja að nýlendurveld-
isdraumar hafi blundað í brjóstum ólík-
legustu manna og samtaka á þessum
tíma.
Þannig sagði í samþykkt frá stjórn
Farmanna og fiskimannasambands
Islands:
„Stjórn FFSÍ leyfir sér hér með að
minna hæstvirta ríkisstjórn á samþykktir
undangenginna þinga FFSÍ um að ríkis-
stjórnin og Alþingi beiti sér fyrir því að
leita á alþjóðavettvangi úrskurðar um
forn réttindi íslendinga til Grænlands.
Vér skorum því fastlega á ríkisstjórnina
og Alþingi það er nú situr að notfæra sér
nú tækifærið hjá S.Þ. til að koma þessum
óskum á framfæri á grundvelli tillagna
hr. alþingismanns Péturs Ottesen og að
mótmæla þá um leið aðgerðum Dana í
Grænlandsmálinu og ’þá sérstaklega inn-
limun Dana á landinu. án þess að réttur
Islendinga sé reyndur..."
Sama daginn og atkvæðagreiðslan fór
fram á Alþingi stóð þing Alþýðusam-
bands íslands yfir. Þar báru fuiltrúar
allra sjómannafélaganna fram svohljóð-
andi ályktun sem samþykkt var einróma:
„24. þing ASI mótmælir innlimun
Grænlands í danska ríkið, þar sem það
telur að íslendingar eigi þar réttar og
hagsmuna að gæta. Þingið skorar því á
alla sanna íslendinga að standa vel á
verði og vernda þessi og önnur réttindi
sín.
— sagði Pétur
Ottesen á
Alþingi árið
1954
í skeleggri
tillögu með
fræðiriti
dr. Jóns
Dúasonar
að bakhjarli
Þá krefst þingið þess að fulltrúar
íslands á þingi S.Þ. greiði atkvæði gegn
innlimun Grænlands í Danmörku,"
Grænlandsvinurinn
Um það leyti sem þessi umræða fór
fram á Alþingi og í fjölmiðlum hóf
göngu sína tímaritið „Grænlandsvinur-
inn." Útgefandi hans og ábyrgðarmaður
var Ragnar V. Sturluson. í ávarpsorðum
til lesenda segir hann m.a.:
„í hugum allra þjóðhollra íslendinga
á vitundin um Grænland sér djúpar
rætur. Allt frá þeim dögum er harmsaga
Snæbjarnar Galta, finnanda Grænlands
og félaga hans gerðist á tíundu öld sem
og sigling landnámsflotans með Eirík
rauða í fararbroddi tii þessara nýju
átthaga í skjóli „várra laga", hefur saga
Grænlands verið samofin vitundarlífi
íslenskra „sögu“-manna, engu síður en
saga íslands sjálfs."
Blaðið er skelegg krafa um það að
krafa íslendinga til auðlinda Grænlands
á landi og við strendur þess verði