Tíminn - 19.10.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 19. október 1993
Tímiim
Ritstjóri: Þór Jónsson ábm.
Aöstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóri: Stefán Ásgrfmsson
Útgefandi: Mótvægi hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Skrifstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavík Síml: 686300.
Auglýslngaslml: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1400- , verö I lausasölu kr. 125,-
Gmnnverö auglýsinga kr. 765,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Fanginn og
vörðurinn
Bandarískur skemmtikraftur verður fyrir aðkasti á
götum Reykjavíkur vegna þess að hann er svartur á
hörund. Hugsjónir nasista öðlast aukið fylgi um ger-
valla Evrópu, þó að ekki séu nema 50 ár liðin frá hel-
för gyðinga. Tilraun hefur verið gerð til þjóðarmorðs á
Kúrdum í írak.
Ákvörðun Nóbelsnefndarinnar norsku að veita friðar-
verðlaunin í ár til stuðnings lýðræðisþróun í Suður-
afríku og baráttu gegn aðskilnaðarstefnunni, er tíma-
bær og vel til fundin, þótt við fyrstu sýn virðist ein-
kennilegt að „fanginn", Nelson Mandela leiðtogi ANC,
og „fangavörður" hans, F.W. de Klerk forseti Suðurafr-
íku, skipti nú með sér verðlaununum.
Mandela er óumdeilanlega vel að friðarverðlaunun-
um kominn. Hann er virtur um heim allan, málsvari
mannúðar og jafnaðar og andstæðingur ofbeldis og
vopnaskaks. Friðarverðlaunin eru ekki einvörðungu
viðurkenning á því, sem hann hefur áorkað nú þegar,
heldur mikilvægur pólitískur og siðferðilegur stuðn-
ingur í lokahrinu baráttunnar gegn aðskilnaði svartra
og hvítra í Suðurafríku.
Þróunin frá herradæmi hvíta kynstofnsins til lýðræð-
is hefur ekki farið fram án fórna. Meira en ellefu þús-
und manns hafa fallið í valinn á síðustu þremur árum.
Hægri öfgamenn eira engu og berjast fyrir aðskilnað-
arstefnunni með kjafti og klóm. En þótt þeir séu öfl-
ugur þrýstihópur hljóta þeir engan stuðning hjá de
Klerk.
Mandela og de Klerk hafa marga hildi háð á hinum
pólitíska vettvangi, en keppa þó að sama markmiði og
gera sér grein fyrir sögulegri nauðsyn þess, að eyða
„aldargamalli tortryggni sem gróið hefur úr kynþátta-
aðskilnaði" og „leiða Suðurafríku til lýðræðis", eins og
Nóbelsnefndin orðar það.
Friðarverðlaunin til de Klerk Suðurafríkuforseta eru
þess vegna viðurkenning á pólitísku hugrekki hans,
sem fólst í að láta Mandela lausan úr fangelsi, heimila
starfsemi ANC og hefja viðræður við svarta íbúa lands-
ins.
Þegar ANC-foringinn Luthuli og Tutu biskup hlutu
friðarverðlaun Nóbels brugðust suðurafrísk stjórnvöld
ókvæða við, en nú er komið annað hljóð í strokkinn.
De Klerk segir að verðlaunin séu sér hvatning að halda
áfram á sömu braut. (Án þess að halla á de Klerk, má
ímynda sér að ýmsir öfgahópar í Suðurafríku hefðu
eflst, ef einungis leiðtoga ANC, og ekki forsetanum,
hefði verið veitt þessi verðlaun).
Hugurinn hvarflar ósjálfrátt til annars friðarverð-
launahafa Nóbels, nefnilega Mihails Gorbatjov, sem
afnam alræðisvald Sovétríkjanna undan sjálfum sér.
Hann og de Klerk hafa báðir verið þjónar einhvers
konar einræðiskerfis, en orðið leiksoppar atburðarás-
ar, sem þeir hafa raunverulega enga stjórn haft á, en
þó haft nægan pólitískan og siðferðislegan styrk til að
aftra ekki hinni eðlilegu þróun til lýðræðis.
Þótt aðgerðir Mandela og de Klerks leiði - vonandi -
til sömu raunverulegu niðurstöðu, að lýðræði og jöfn-
uði verði komið á í Suðurafríku, er enginn vafi á hvor
þeirra er hugsjónamaðurinn og baráttumaðurinn, og
hvor stjórnmálamaðurinn. Báðir eiga skilið friðar-
verðlaunin, þótt forsendur að baki þeim séu að sumu
leyti ólíkar.
Kóngaættaðir heimsborgarar
íslendingar, landar Garra, eru víst þeirri framkomu sem honum hefúr stríðslok að í veislu sem haldin var
heilmiklir heímsborgarar. Pað vill verið sýnd hér. Su framkoma felst þeim til heiðurs réðist að henni tals-
Garri að minnsta kosti halda - og einkum í því að ungt fólk, einkan- vert þekktur maður í Reykjavfk á
vera sjálfur, ekki síður en bankaliðið lega karlmenn á aldrinum 16-25 ára þeirri tíð, helltí yfír hana óbóta-
og ríkisstarísmennimir sem sí og æ að því honum sýnist, öskra á eftir skömmum fyrir að leggja lag sitt við
eruaðferðastutantiiaðræðahugð- honum ókvæðisorð eins og fuck óþjóð þessa og sullaði síðan úr
arefríi sín við útlendinga, banka- og you, nigger og annað í þeim dúr, brennivínsglasi sínu yfir konuna.
álmenn. Pessir menn að mínnsta Maöurinn sem var í vamarliðinu á Garri var fýrir ekki löngu staddur
kosti hljóta að vera af konungaætt- Keflavikurflugvelli fyrir rúmum 15 eldsnemma að morgni á Hótel Loft-
um eins og raunar lesa má um í árum segir aö sér virðist ástandið á leiðum að bíða eftir flugrútunni tfl
fomsögum og þeir bera flestallir mannasiðum fslendinga vera tals- Keflavíkur. Þar var í sömu erindum
með sér ættarmótið í bæði útliti og vertbágbomaranú.enþaðvarþá. gamali maður og ung kona, trúlega
framkomu. Garri hefur raunar áður orðið var dóttir mannsins. Skyndilega nær
Konungbomir menn þurfá ekkert viðóskemmtilegheitafþessutagi og hin danska tunga eyrum ungs,
að standa í því að hegða sér eins og ólyrirgefanlega framkomu gagnvart drukkins manns sem þama var líka
þrælar og þý, til dæmis með því að fólki sem á einhvem hátt er öðruvísi staddur. Sá tók snarlega til við að
standa í biðröðum í bönkum og í útliti eða hátt en flestir þeirra inn- hefla sér yfbr gamalmennið á ein-
brennivínsbúðum. Sumir þeirra fæddu. Þanníg hefur oft heyrst af því hverjum tungumálahrærigraut og
telja sig heldur ekkert upp á það ^. —-—...........................^ kenndi þvf um eitthvað sem hann
komna að vera eitthvað sérstaklega flSfftlSRV | sagði vera kúgun Dana á íslending-
að leggia sig eftir almennum J umogbjósttilaðberjagamlamann-
mannasiðum, hvað þá í umgengni inn. Einhver nærstaddur tók sig til í
viö þrælsættaða útlendinga og slíkt að böm séu lögð í eínelti af skóla- þetta skiptið og las ungu fyflibytt-
óæðra fólk. systkinum sínum svo dæmi sé tekið. unni smá pistil í mannasiðum og
Þannig les Garri það í Tímanum Þá er ekki langt síðan stúlka frá forðaði honum þannig fra því að
sínum í dag að bandarískur píanó- Sómalíu, íslenskur ríkisborgari, verðasérmeirtilskammar.
leíkari og söngvari sem hér hefur sagði í tímaritsviðtali ftá framkomu Fjölmargir nýbúar hér á landi hafa
dvalið um hríð og skemmt hinum íslenskra karlmanna við sig á slíkar sögur aðsegja afsamskiptum
konungbomu norðurhiaramönnum skemmtistöðumogvarþaðekkisér- sínum við íslendinga en sem betur
er eiginlega búinn að fá upp í háls af lega notaleg lesning. fer eru tii sæmilega mennilegir ís-
umgengnisháttum og ókurteisi Hinir konungbomu norðurhjara- lendingar sem ekki haga sér með
landans. Píanóleikarinn, sem býr á búar voru lengi hatursmenn Dana þessum hætti og kannski eru þeir
hóteli í miðborginni og gengur til og kenndu þeim um alltsem miður flestir þrátt fyrir allt Kannskí þeir
vinnu sinnar og fra í grenndinni auk hafði farið á íslandi allar götur fiá séu barasta ekki nógu grimmir við
þesssemhannástundargönguferðir upphafí sturlungaaldar líklega. að hirta dónana og þeir taka lin-
í frítíma sínum, fær sjaldnast að vera Garri minnist þess að íslensk kona kindina sem ávísun á það að þeirra
óáreittur. sem flutti ung utan og bjó lengi í hegðun sé sú rétta og færast í auk-
Hann hefur ferðast um vegna staife Danmörkuásamteiginmannisínum anæMáleraðlinni.
síns í rúm 15 ár og til fjölmargra og bömum, sagði fra því þegar hún Garri
Ianda og segist hvergi hafe mætt kom heim ásamt flölskyldu sinni í
Tilboð sem ekki er
hægt að neita
Nú er lag
Ekki bregst bogalistin þegar
stjómmálamenn em til kallaðir að
taka afstöðu með einhverjum fam-
ilíum á móti öðrum familíum. At-
kvæðaveiðararnir em kallaðir fyrir
og þeim sýnt fram á að vald þeirra
kemur frá kjósendum og að þeim
sé fyrir bestu að átta sig á hvaða
spilakassa eigi að leyfa og hverja
beri að banna.
Pólitíkusarnir fá skýr skilaboð
um hverjir ráði atkvæðunum:
„Dómsmálaráðherra hlustar ekki á
FÓLKIÐ í LANDINU." Fyrr en var-
ir em einhentu ræningjarnir
orðnir höfuðáhugamál löggjafar-
samkundunnar. En þar er ekki
deilt um hvort leyfa eigi þá eða
ekki, heldur hvaða ættleggir ey-
byggjanna eigi að fá að reka þá og
hirða gróðann.
Á meðan jagast höfuðpaurarnir
um hvort þeir reki spilakassa eða
spilavíti.
Útgerð spilakassanna er öll rekin
undir yfirskyni góðgerðastarfsemi.
Svo langt gengu þeir A1 og sá lukk-
unnar pamfíll Luciano og félagar
þeirra aldrei í réttlætingu á bralli
sínu og baráttunni um að troða
sínum peningamaskínum í sjopp-
ur og búllur.
Starfshættir þeirra sem spila á
spilafíkn annarra virðast alls stað-
ar eins. Það liggur í hlutarins eðli.
Græðgin í leyfi til að gera út
happdrætti, lottó og alls kyns fjár-
hættuspilverk, eykst jafnt og þétt
og tækin og vinningarnir verða æ
stórbrotnari. Útgerðin er vaxin
spilafíflum langt upp yfir höfuð,
svo ekki sé talað um markaðinn.
Nú er lag fyrir ríkisvaldið að
koma skikk á þessi mál. Ríkið á
sjálft að reka happdrætti og lottó
og önnur fjárhættuspil á að skatt-
leggja eins og gert er alls staðar
nema á Sikiley norðursins.
Þá verður ekki hægt að beita hót-
unumum að hætt verði að spoma
við náttúmhamförum.
OÓ
Bmgg og leynivínsala vom uppi-
staðan í velgengni Cosa Nostra á
bannárunum í Bandaríkjunum á
fyrri hluta aldarinnar. Rekstur
hómhúsa og spilavíta gaf einnig
vel í aðra hönd og best var þegar
öll þessi atvinnustarfsemi var á
sömu hendi.
Þegar banninu var aflétt og alkó-
hólsalan gaf minna í aðra hönd
einbeitti Mafían sér af enn meiri
krafti að hinum greinunum.
Spilavíti vom bönnuð í flestum
fylkjum en spilakassar vom aftur
á móti leyfðir sums staðar. Um
skeið var rekstur þeirra ein höf-
uðtekjulind athafnamannanna frá
Sikiley sem settust að í New York
og nærliggjandi byggðarlögum.
Barátta glæpaklíkanna og fjöl-
skyldnanna um yfirráð spilakass-
anna, sem ganga undir heitinu
„einhentu ræningjarnir", var og
er löng og ströng og blóði drifin.
Veitingamenn og verslanaeigend-
ur vom þvingaðir til að taka spila-
kassa frá tilteknum glæpaflokk-
um og þeim hótað afarkostum
ella. Svo réðust mafíubófarnir inn
á yfirráðasvæði hvers annars og
hótuðu, limlestu og myrtu til að
ná yfirráðum spilakassanna eða til
að verja sína eigin.
Lifa ógurlegar sögur af þeim við-
skiptaháttum öllum.
Hliðstæður
Spilavítin í Reno og Las Vegas,
sem að mestu leyti em varla ann-
að en glæsihallir yfir spilakassa,
em sífellt bitbein undirheima-
lýðs. Þótt virðulegir kaupsýslu-
menn og hóteleigendur séu sagð-
ir reka undirstöðuatvinnuvegi
nefndra borga, em það opinber
leyndarmál hver gróðann hlýtur
að lokum.
Saga spilakassanna vestur í
henni Ameríku er samfellt gull-
æði og er órjúfanlega tengd of-
beldi og græðgi og alltaf er
gmnnt á mafíósunum þegar farið
er að glugga agnarlítið í þá sagn-
fræði.
Nú er hafið spilakassastríð á ís-
landi og svipar um margt til átaka
um einhentu ræningjana fyrir
vestan haf. Okkar spilakassar em
betri en ykkar spilakassar segja
höfuð fýlkinganna sem eiga gull-
námurnar.
ÍVítt on breittl
Við heimtum að fá okkar kassa í
allar sjoppur og ölkrár, segir guð-
faðir upplýsingarinnar í landinu
við yfirvöldin og capo il capo
hinna fjölskyldnanna hótar sömu
yfirvöldum afarkostum ef hreyft
verður við hans spilavélum í
sjoppum og brennivínsbúllum.
Atburðarásin verður eins og allir
viðkomandi séu sannir Sikiley-
ingar með bandarískan borgara-
rétt. Annar Ijölskylduhópurinn
safnar saman öllum glæsikermm
sem hann hefur yfir að ráða og ek-
ur framhjá heimilum ráðamanna
til að sýna mátt sinn og eiginkon-
ur og börn yfirvaldanna em látin
taka við skilaboðum, sem em til-
boð sem ekki er hægt að neita.
Einstaklingar innan fjölmiðl-
anna em virkjaðir.
Það er eins og allir kassarekend-
umir kunni handbók Cosa Nostra
utan að. Þeir klikka hvergi í að-
ferðafræðinni.