Morgunblaðið - 08.06.2007, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 8. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Helga SigríðurKristinsdóttir
fæddist í Leirhöfn á
Melrakkasléttu 27.
febrúar 1921. Hún
andaðist 1. júní síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Sesselja Benedikts-
dóttir húsmóðir, f.
10.6. 1892, d. 24.1.
1972 og Kristinn
Kristjánsson, bóndi
og járnsmiður í Ný-
höfn, f. 17.8. 1885,
d. 7.8. 1971. Börn
þeirra: Kristján, f. 9.1. 1919, d.
14.4. 1995; Helga, f. 27.2. 1921, d.
1.6. 2007; Benedikt, f. 15.9. 1923,
d. 8.5. 1943; Steinar, f. 8.12. 1925,
d. 16.7. 1997; Sigurður Jóhann, f.
30.3. 1929 og Guðmundur, f. 16.6.
1931, d. 28.2. 2003.
Helga giftist 16. júní 1945 Árna
Pétri Lund, f. 9.9. 1919, d. 1.3.
2002. Synir þeirra eru: 1) Maríus
Jóhann, f. 11.6. 1946. K.: Ásdís
Karlsdóttir, f. 2.4. 1947. Synir
þeirra eru; a) Árni Pétur (látinn),
b) Bergþór. K.: Ásdís M. Brynj-
ólfsdóttir, börn þeirra Maríus
Pétur og Dagný Edda, c) Karl. 2)
Kristinn, f. 11.4. 1948. K.: Guðný
Kristín Guttormsdóttir, f. 18.6.
1952. Börn þeirra; a) Ármann
Einar, k.: Sigríður Lára Guð-
mundsdóttir, börn þeirra Óskar
Gauti og Hekla Kristín; b) Helga,
m.: Tómas Ingi Tómasson, dóttir
þeirra Ruth. c) Auðunn Guðni; d)
Guðrún. 3) Níels Árni, f. 1.7.
1950. K.: Kristjana Benedikts-
dóttir, f. 8.7. 1952. Börn þeirra; a)
Steinunn, sambýlismaður Hilmir
Þór Gunnarsson, sonur Stein-
hennar þar sem annars staðar at-
hygli og var hún eindregið hvött
til að halda þar áfram. Helga
giftist Árna Pétri Lund frá Rauf-
arhöfn 16. júní 1945. Hugur
beggja sneri að búskap, en hon-
um hafði Árni sinnt frá 14 ára
aldri eftir fráfall föður síns á
besta aldri. Fimm ára sagðist
Helga ætla sér að byggja á svo-
nefndu Hólmaholti við Leirhafn-
arvatn og þar reistu þau hjónin
nýbýlið Miðtún úr Nýhafnarjörð
og bjuggu þar allan sinn búskap.
Árni og Helga voru með ákaflega
vel rekið og vel ræktað sauð-
fjárbú þar sem Helga var í for-
svari hvað heimilið varðaði. Hún
þótti einstaklega fær í allri
handavinnu, mikil húsmóðir sem
aldrei féll verk úr hendi. Miðtún
stóð opið að nóttu sem degi, hjón-
in ákaflega gestrisin og glaðvær
og gestagangur mikill, þeim til
ánægju. Ræðupúlt Helgu var eld-
húsbekkurinn og þaðan sinnti
hún og stjórnaði þeim fé-
lagsstörfum sem henni henta
þótti. Hún var stálminnug,
greind, sögufróð og ljóðelsk.
Skap hennar var létt og hún næm
fyrir spaugilegum hliðum tilver-
unnar en jafnframt ákveðin í
skoðunum ef henni fannst taka
því að blanda sér í slíkar umræð-
ur. Bæði Árni og Helga voru
söngvin, höfðu gaman af að
dansa og spila bridge. Síðustu
fjögur árin dvaldi hún á Heimili
aldraðra, Hvammi, Húsavík, og
undi hag sínum vel innan um gott
fólk og frábært starfsfólk.
Útför Helgu verður gerð frá
Snartarstaðakirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
unnar og Valdimars
Sveinssonar er
Sveinn Andri; dóttir
Steinunnar og Hilm-
is Þórs er Kristjana
Guðný, b) Elvar
Árni, k.: Arna Ýrr
Sigurðardóttir, son-
ur þeirra Níels Árni,
c) Helgi Þór. 4)
Benedikt, f. 4.3.
1952. K. 1: Dóra
Hlín Ingólfsdóttir, f.
17.8. 1949, dóttir
þeirra Sigrún Helga,
m.: Erling Jóhann
Brynjólfsson, dætur þeirra Bryn-
hildur Inga og Hólmfríður Lára,
K. 2: Anna Vigdís Ólafsdóttir, f.
21.12. 1959. Börn þeirra eru a)
Sigríður Arna, b) Ólöf og c) Árni
Pétur. 5) Sveinbjörn, f. 30.12.
1955. K.: Jóhanna Hallsdóttir, f.
5.6. 1958. Börn þeirra: a) Hróðný,
m.: Jónas Hreiðar Einarsson.
Synir þeirra Hinrik Marel og Ein-
ar Annel, b) Steingrímur Hallur,
sambýliskona Katrín Laufdal,
dætur hennar, Ísabella og Birta.
c) Kristinn Jóhann, samýliskona
Anna Leifsdóttir, d) Sveinbjörn
Árni. 6) Grímur Þór, f. 25.2. 1961,
k.: Eva Nörgaard Larsen, f. 25.5.
1961. Börn þeirra Jens og Laura.
Helga flutti sem barn ásamt
foreldrum sínum í Nýhöfn, nýbýli
sem faðir hennar byggði úr Leir-
hafnarjörð. Að loknum barna-
skóla stundaði Helga nám við Al-
þýðuskólann á Laugum veturinn
1937-1938 og við Húsmæðraskól-
ann á Laugum 1938-1939. Einn
vetur dvaldi hún í Reykjavík og
vann þá á saumastofu Dýrleifar
Ármann og vakti handbragð
Norður við nyrstu strönd
næðir vetrarstormur.
Sól sígur,
– sést ekki.
Fugl hljóður; frosin jörð.
Norður við nyrstu strönd
er náttlaus vorblíða.
Sól sígur,
– sest ekki.
Fugl kvakar; fegurðin ein.
Með móður minni er horfinn á
brautu síðasti afkomandi Kristjáns
Þorgrímssonar frá Hraunkoti og
Helgu Sæmundsdóttur, sem
byggðu upp og bjuggu á Leirhafn-
artorfu; samfélagi við nyrsta haf
þar sem voru 9 eldhús og yfir 50
manneskjur, þar sem samheldni,
vinátta og hjálpsemi réð ríkjum. Á
þessu leiksviði lífsins hafði hver
sitt hlutverk og sumir stærri en
aðrir. Mamma var í aðalhlutverki
samkvæmt mínum handritum; stóð
á sviðinu allan tímann með rulluna
óskrifaða en hvikaði aldrei og
hvergi frá þeim lífsins rétta texta
sem henni var trúað fyrir.
Ung þar að árum
afréð að byggja
á Hólmaholti
hús sitt og býli.
Giftast góðum bónda
geta af sér börnin.
Allt gekk það eftir
óskirnar rættust.
Glöð var er giftist
góðum Árna Pétri.
Á Hólmaholti
heimilið byggðu.
Sex fæddi syni
sönn móðurástin.
Æskustað unni
alla sína daga.
Það var líf og fjör í Miðtúni;
harðdugleg hjón stunduðu sauð-
fjárbúskap; árangurinn bréfaður í
metabækur. Pabbi ræktunarmaður
á lönd og fé, áræðinn, ósérhlífinn
og jafnan fremstur í flokki.
Mamma stjórnaði heimilinu, vann
öll störf enda lítið gagn í sex son-
um við að skipta á rúmum, sauma,
baka, sjóða og prjóna, auk þess
mun fljótari að því sjálf heldur en
segja öðrum fyrir verkum. Hand-
tök hennar voru þó lifandi sýni-
kennsla fyrir synina og hafa nýst
þeim í bústangi síðar. Bæði þó ein-
staklega lagin við að láta okkur
vinna öll tilfallandi verk um svipað
leyti og við höfðum í það burði.
Guði sé lof að ekki var verið að
stúdera barna- og unglingaþrælk-
un á Íslandi í þann tíð. Trúðu okk-
ur fyrir öllu, leiðbeindu, hvöttu og
hrósuðu. Mamma gaf okkur mik-
inn og góðan mat, passaði að við
fengjum að sofa nóg, klæddi okkur
út og þá tók pabbi við hópnum.
Þau kenndu okkur að segja já við
beiðnum og segja það strax, bera
virðingu fyrir lífinu; mönnum jafnt
sem skepnum. Gott veganesti það.
Á barnaskólaárum settist
mamma í kennarastólinn við eld-
húsborðið og leiðbeindi að hálfu á
móti skólanum, jafnfær í ljóðum,
reikningi, íslensku eða sögu. Ég
nefndi ljóð. Gunnarshólma lærði
hún á kvöldstund 10 ára og flutti
síðast fyrir mig og gesti mína við
eldhúsborðið fyrir tveimur árum.
Bætti auk þess við Skjaldbreið
Jónasar og Helgu Jarlsdóttur(23
erindi) eftir Davíð auk annarra
smærri ljóða og rak hvergi í vörð-
urnar. Miðtún var í þjóðbraut og
margir renndu við, þáðu mat, kaffi
og spjall hjá „ferðaþjónustunni í
Miðtúni“. Reikningseyðublöð
hvergi til. Glaðværðin í Miðtúni
spurðist út og gestkvæmt hjá
mömmu og pabba þeim til ánægju
og gestunum líka sem flestir komu
aftur – og aftur og sumir gistu þar
einhver ár.
Sonum sínum, tengdadætrum og
barnahópnum öllum var hún ákaf-
lega stolt af. Hún var gæfumann-
eskja og einstök kona. Ég vona að
afkomendur hennar allir erfi ríku-
lega þá mannkosti sem móðir mín
hafði til að bera.
Guð blessi hana að eilífu.
Níels Árni Lund.
Mömmu verður hvorki lýst með
fáum orðum né löngum texta. Hún
var einstök kona, með stórt hjarta,
taldi ekkert eftir sér, vildi ekki
hól. Vildi láta eiginleika sína mæl-
ast í verkum fremur en orðum.
Hún var greind og einstaklega vel
máli farin. Gerði ekki grín á kostn-
að annarra en óspart að sjálfri sér
og sá spaugilegu hliðarnar á tilver-
unni. Var í raun gleðigjafi og
skemmtikraftur og í kringum hana
vildu allir vera.
Ég á skaparanum mikið að
þakka fyrir foreldra mína og fyrir
að hafa alist upp í Miðtúni. Hef
farið um fjölmörg heimsins lönd og
kynnst mörgu umhverfinu en engu
þeirra vildi ég skipta á við æsku-
slóðir mínar í Miðtúni. Ekkert bíó,
sjoppa né leiktæki sem nú þykja
nauðsynleg, aftur á móti ómældur
kærleikur, traust og hlýja. Þar var
spjallað, hlegið og sungið. Nóg að
gera, seint farið að sofa og stund-
um þreyttur. Gleðin við að geta
orðið að gagni var margfalt meira
virði en sú sem nú er greidd í
vasapeningum.
Mamma hafði innri ró og sterkar
taugar. Búskapur á Melrakka-
sléttu gat verið erfiður. Harður
vetur, kalár og stundum naumar
tekjur. En samt var alltaf nóg af
öllu og það sem ekki var til skipti
ekki máli. Frekar eitthvað látið
vanta en fá það að láni. Alltaf stað-
ið í skilum, annað ekki til umræðu.
Sambúð mömmu og pabba var
einstök. Ekki þannig að þau héld-
ust eilíft í hendur eða gátu ekki
orðið ósammála, en milli þeirra
ríkti gagnkvæmur kærleikur og
virðing. Verkaskipting skýr. Pabbi
sá um útiverk og ræktaði eitt af-
urðamesta sauðfjárbú á landinu,
en mamma um heimilishaldið sem
ekki var minna verk, ala upp sex
syni, sauma öll föt, eiga alltaf nóg-
an og góðan mat, brauð og kökur –
fór oftast síðust að sofa. Þar að
auki ýmiss tilfallandi vinna utan
heimilis.
Mömmu féll aldrei verk úr hendi
og ef hún hafði aukastund þá sat
hún gjarnan við handavinnu. Hún
var listræn í höndum og skilur hún
eftir sig fjölda verka sem vitna um
það.
Miðtúnsfjölskyldan var stór. Of-
an á bættist mikill gestagangur og
gestum fagnað. Alltaf matur og
rúm, veggirnir virtust vera fær-
anlegir. Húsið var í raun eins stórt
og þurfti á hverjum tíma. Aldrei
þröngt.
Mamma bjó alla tíð við Leirhöfn,
fyrst hjá ömmu og afa í Nýhöfn og
seinna á Hólmaholtinu, þar sem
hún aðeins fimm ára barn sagði við
afa „hér ætla ég að búa“. Seinustu
árin dvaldi hún á Hvammi. Þar leið
henni vel og nefndi margsinnis
hversu vel var að henni búið og
hve allt starfsfólkið var hlýlegt og
gott. Þeim sendi ég mínar bestu
kveðjur og þakkir. Það sem for-
eldrar mínir gáfu mér get ég aldr-
ei endurgoldið. Í mínum huga lifir
minning þeirra sem er mér dýr-
mætasta veganesti lífsins. Það
verður aldrei frá mér tekið og er
með mér í öllum ferðum og talar
eigið tungumál.
Mamma var alla tíð heilsuhraust
þar til undir það síðasta og fannst
þá tími til kominn að hitta pabba.
Margir munu sakna hennar, ekki
síst hópurinn hennar stóri sem hún
var svo stolt af. Við minnumst
hennar næst þegar við komum
saman heima í Miðtúni.
Guð blessi og varðveiti móður
mína og minningu hennar.
Grímur Þór Lund.
Oft um ljúfar ljósar sumarnætur
læðist kvæði fram í skáldsins önd.
Yfir dal er draumabjarmi nætur
djúpur friður gjörvallt sveipa lætur.
Báran andar létt við lága strönd.
Og um þessar yndislegu stundir
er ég að fullu sáttur heiminn við.
Sit ég hugrór húsvegg mínum undir
hljóður aftanblærinn strýkur grundir.
Andvarp verður mitt að kvæðaklið.
(Jón Trausti)
Helgu tengdamóður mína tel ég
hafa verið eina af íslenskum kven-
hetjum. Full ástæða er til að halda
á lofti verkum þeirra ekki síður en
karlmannanna. Með öll þægindi
nútímans innan seilingar er erfitt
að setja sig í spor þeirra en verkin
þekki ég einnig frá móður minni
og ömmu. Ósjaldan hef ég spurt
hvernig þær fóru að þessu.
Helga var stolt kona, hreinskipt-
in og glaðlynd og hreif fólk með
sér. Hún sinnti öllum heimilisstörf-
um af einstökum myndarskap.
Meðan kýr voru í Miðtúni sá
Helga alfarið um að nýta mjólk-
urafurðirnar. Allur matur var unn-
in heima. Kjötið saltað, reykt og
niðursoðið. Slátur sett í súr, fiskur
þurrkaður og saltaður og signi
fiskurinn hennar þótti lostæti.
Farið í berjamó og grasamó. Lengi
seldi hún fjallagrös til heilsuversl-
unar í Reykjavík og grösin hennar
eftirsótt eins og annað sem hún fór
höndum um.
Helga prjónaði og saumaði á sig,
Árna Pétur og drengina og aðra
sem leituðu til hennar, þar á meðal
karlmannafatnað. Í dag er svona
vinna kölluð „hönnun“ en sjálfsagt
þótti að húsmæður sinntu þessari
vinnu ásamt öðrum heimilisverk-
um. Við saumaskapinn var setið
fram á nótt þegar aðrir voru
gengnir til náða.
Helga og Árni Pétur voru af-
burða gestrisin og gestir þeirra
fundu að þeir voru hjartanlega vel-
komnir. Ekkert var sjálfsagðara
en að víkja úr rúmi fyrir þreytta
ferðalanga og oft bjuggu þau um
sig á eldhúsgólfinu.
Miðtún var menningarheimili.
Þar var lesið og sungið. Spilað
bridge við vinafólk og þá var æv-
inlega kátt í koti. Þau Helga og
Árni Pétur leiddu mig einmitt
fyrstu skrefin í bridge.
Barnabörnunum gaf Helga sér
alltaf tíma til að sinna. Spila „ein-
hverja vitleysu“, fara með þulur,
kenndi að prjóna og sauma og
leyfði þeim að hjálpa sér með eld-
húsverkin. Hún var þolinmóð, góð
og hlý amma.
Hennar yndi voru hannyrðir og
eftir hana liggja meistaralega vel
gerð stykki. Áttræð var hún enn
að sauma listavel í dúka og í
vöggusett handa barnabörnunum
og ótrúlegt hve styrkur handanna
og sjónin hélst fram undir það síð-
asta.
Helga var bráðvel gefin og heilu
ljóðabálkana og þulurnar fór hún
gjarnan með fyrir barnabörnin sín
og fullorðna ef svo bar undir. Þeg-
ar Alzheimer-sjúkdómurinn fór að
hrjá hana á síðasta ári komu samt
stundir þar sem ljóðin sem hún
unni brutust fram og hún hafði
þau fyrir okkur, þar á meðal ljóðið
sem er í upphafi þessarar greinar.
Þegar ég kom inn í Miðtúnsfjöl-
skylduna sem tengdadóttir Helgu
og Árna Péturs var mér tekið af
mikilli elskusemi og vináttu sem
varði alla tíð. Fyrir það vil ég
þakka innilega fyrir.
Með þessum fáu orðum þakka
ég tengdamóður minni fyrir ein-
staklega gott og hlýtt viðmót frá
okkar fyrstu kynnum.
Far þú í friði Helga mín.
Þín tengdadóttir
Ína.
Það er komið fram á haust á
Melrakkasléttu, langt norður í
landi. Ég banka létt á útihurðina,
geng svo inn í forstofu þar sem
kunnugleg lykt fyllir vit mín, opna
svo inn í eldhús þar sem amma
Helga stendur við eldavélina og
steikir kleinur. Afi Árni Pétur sit-
ur í stólnum sínum við eldhús-
borðið og hefur greinilega verið að
bíða eftir gestum. Ömmu heilsa ég
fyrst, faðma og kyssi, og eins og
ævinlega segir hún, ertu þá kom-
inn elskan, mikið er nú gott að sjá
þig. Næst heilsa ég afa og við
föðmumst innilega og kyssumst,
svona eins og fólk gerði „í gamla
daga“.
Þetta er ein af ótal minningum
sem ég á frá ömmu og afa í Mið-
túni. Sem barn var ég sendur í
sveit til ömmu og afa eins og geng-
ur og gerist. Þar naut ég lífsins og
gott betur en það. Oftar en ekki
dreymdi mig sem lítill strákur að
fjölskyldan væri á leið norður í
sveitina, til ömmu og afa í Miðtúni.
Það segir í raun allt sem segja
þarf um hve gott var að vera hjá
þeim hjónum í Miðtúni, mann
hreinlega dreymdi um að komast
þangað. Amma og afi kenndu mér
ótal margt sem ungum dreng er
gott veganesti út í lífið. Tala rétta
íslensku, umgangast aðra af virð-
ingu, ekki gefast upp þótt móti
blási, fyrirgefa og síðast en ekki
síst að elska; maka, börn og ætt-
ingja. Afkomendur þeirra eru
orðnir margir, og er hópurinn
samheldinn. Það held ég að sé
þeim að þakka, þau kenndu sonum
sínum að láta sér líka hver við
annan, annað kom ekki til greina.
Nú er röðin komin að okkur,
barnabörnum Helgu og Árna,
skyldan er okkar núna að kenna
okkar afkomendum þessa hugsun
og hegðun. Af þessu tel ég að
amma hafi verið óskaplega stolt og
vitandi það að allir hafi verið sáttir
held ég að hafi glatt hana mikið.
Ömmu var umhugað um íslenska
tungu og þoldi illa að heyra afkom-
endur sína „sletta“ og nota erlend
orð. Hún benti manni á að íslensk-
an hefur að geyma öll þau orð sem
við þurfum að nota til að geta tjáð
okkur. „Ekki segja hæ og bæ, við
segjum: sæll og blessaður, og
vertu blessaður“. Orð eins og
„heillin“, „elskan“ og „vinur“ voru
ósjaldan notuð, hvort sem um var
að ræða ástvin eða gamlan kunn-
ingja sem birtist í kaffi. Fara aldr-
ei án þess að kveðja, því þá tekur
maður kveðjuna með sér að heim-
an.
Ömmu og afa kynntist ég mjög
vel, kanski betur en barnabörn
gera yfirleitt. Við ömmu var hægt
að ræða alla hluti á milli himins og
jarðar. Hún hafði reyndar alið upp
sex syni og vissi því ýmislegt um
lífið og hvað ungir menn þurfa að
kljást við.
Þótt amma sé nú fallin frá verð-
ur áfram gott að koma í Miðtún,
bæinn sem amma og afi byggðu á
stað sem amma ætlaði sér að
byggja á frá því hún var lítil
stúlka. Í Miðtúni lifir minning
þeirra og þótt amma beri ekki
lengur fram kjötsúpu, silungssúpu
og annan „uppáhaldsmat“ verður
hennar matur áfram á borðum.
Aðrir hafa tekið við kyndlinum og
næst þegar farið verður norður í
gæs, í göngur eða til rjúpna verður
maturinn hennar eldaður og við
munum láta okkur líða vel eins og
alltaf áður.
Blessuð sé minning ömmu
Helgu.
Elvar Árni Lund.
Helga Sigríður Kristinsdóttir
 Fleiri minningargreinar um Helgu
Sigríði Kristinsdóttur bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu á næstu
dögum.