Skinfaxi - 01.04.1930, Blaðsíða 21

SKINFAXI
117
inu það til meðferðar. En meðan lögþingið fjallaði um frum-
varp þetta, árin 1908—1910, senili kenslumálaráðherrann
bráf til Færeyja og spurði, hvaða skipun lögþingið ætli að
gera um kennslumálið i skólunum. Orsök til spurningar ráð-
herrans var sú, að einn af kennurum grgnfræðaskólans, J.
Dahl, sem nú er prófastur Færeyja, liafði verði kærður fyrir
það, að nota færeysku sein kennslumál í skólanum; og slíkt
var voðalegt í skóla, þar sem þrjú dönsk börn voru meðal
hundrað færeyskra (!!) Um leið og færeyska var gerð að
námsgrein í skólunum, gerðu andstæðingar móðurmálsins
þann óleik, að þeir bættu nýrri grein inn i lagafrumvarpið,
og sú grein gerði dönsku að kennslumáli í færeyskum harna-
skólum, en áður liafði ekkert ákvæði verið um það, og auð-
vitað höfðu flestir kennarar talað færeysku við börnin. Grein
þessi er hin alkunna 7. grein. 1912 samþykkti danski kennslu-
málaráðherrann frumvarpið og það var gert að konunglegri
tilskipun, er gekk svo i gildi í Færeyjum.
Eftir þctta var aðeins einn einasti skóli í eyjunum, þar sem
móðurmálið gat hljómað óhindrað eftir sem áður, og það
var lýðháskólinn (Föroya Fólkaháskúli). Þar hcfir kennslu-
málið verið færeyska, frá því hann var stofnaður og til þessa
dags. Nú varð lieitt i kolunum. 7. grein varð að deiluefni og
hún er það enn þann dag i dag.
Auðvitað var það undireins lýðum ljóst, að flestir kennar-
ar voru lögbrjótar. Þeir voru nú settir í slíka klípu, að þeir
neyddust til, að brjóta þessi lög eða hin. Lá þá nær, að brjóta
þau lögin, er lögþing og konungur höfðu sett yfir þá, en hin,
sem grundvallarlög eru i öllu uppeldi og náttúran og guð
hafa sett, að byrja skal með barninu á því, sem það skilur.
Aðferð kennaranna hefir því verið sú, að heita þrálátri mót-
stöðu, eins og Mahatma Gandhi gerir i Indlandi. —
Ilvað átti nú skólastjórnin að gera? Framan af liafði hún
mestan hug á þvi, að beita harðneskju og valdi. Einn skyn-
samasti og duglegasti kennari vor varð að víkja úr embætti.
Hann kaus það heldur en að reynast ótrúr í skólastarfi sínu.
Með þessari aðfcrð vanii skólastjórnin ekki á, en seigla kenn-
arastéttarinnar jókst. Þeir fundu það í barmi sér, að þeir
áttu heilagt mál að verja og máttu því ekki láta undan. Brátt
sá skólastjórnin, að það var ekki cinasta gagnslaust, heldur
beinlínis fávíslegt, að beita harðneskju, og hún liætti að skifta
sér af málinu og lét sem ekkert væri, og allt gekk sinn gang,
eins og engin lög væru í gildi.
Þetta var hörmulegt ástand. En hörmulegast af öllu var það,