Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1945, Blaðsíða 11

Útgerðarstaðir og verstöðvar.
SANDGERÐI
Eftir Gils Guðmundsson.
Ön
nur grein.
Tímabil MattMasar Þóröarsonar.
Þegar danska útgerðarfélagið lagði upp iaup-
ana, átti Einar Sveinbjörnsson bóndi í Sand-
gerði forkaupsrétt að fiskveiðistöð þess. Hafði
hann ekki tök á að kaupa, eða kærði sig ekki
um það. Varð það úr, að Pétur J. Thorsteins-
son, útgerðarmaður frá Bíldudal keypti stöðina
af hinu danska útgerðarfélagi, en seldi brátt
helminginn Matthíasi Þórðarsyni, sem verið
hafði útgerðarstjórinn. Ráku þeir stöðina í sam-
einingu árið 1909, en vorið 1910 keypti Matthías
hinn helminginn af Pétri, og átti þá stöðma
alla. Rak hann síðan útgerð frá Sandgerði um
fjögurra ára skeið.
Matthías Þórðarson er fæddur árið 1872, á
Móum á Kjalarnesi. Hann er sonur Þórðar
hreppstjóra Runólfssonar og Ástríðar Jochums-
dóttur. Matthías tók skipstjórapróf árið 1890,
og var skipstjóri í nokkur ár. Árið 1899 gerðist
hann leiðsögumaður strandvarna- og mælinga-
skipanna dönsku hér við land, og hafði þann
starfa á hendi til ársins 1907. Matthías liafði
mikinn áhuga á framfaramálum útvegsins. Sá
hann það glögglega, að eitthvert bezta vopnið
í baráttunni fyrir þróun og eflingu þessa mikil-
væga atvinnuvegar var gott og vekjandi mál-
gagn. Árið 1905 hófst hann því handa af eigin
atorku, og byrjaði útgáfu fiskveiðiritsins
,,Ægis“, er kom út mánaðarlega. Gaf Matthías
Ægi út í fjögur ár og annaðist ritstjórn hans að
öllu leyti. Þá hætti Ægir að koma út um sinn.
Var það einkum vegna þess, að Matthías hafði
mörgu öðru að sinna, og gat ekki í því snúizt
að halda úti blaðinu, en enginn þess um kominn
þjóða, og meðal íslenzkra sjómanna munu ninir
vestfirzku hvarvetna þykja hlutgengir.
Áskorun þessi og greinargerð hefur verið
send Fiskifélagi Islands og Skipulagsnefnd
atvinnumála eftir stríð“.
Isafirði, í febrúar 1944.
G. G. Hagalín.
að grípa merkið á lofti. Síðar var Ægir vakinn
til nýs lífs, eins og kunnugt er, eftir að Fiski-
félag Islands var stofnað. Hefur Fiskifélagið
gefið ritið út síðan.
Þegar er Matthías Þórðarson hafði keypt út-
gerðarstöðina í Sandgerði tók hann að leita
þeirra leiða, er hann áleit vænlegastar til góðs
og farsæls árangurs. Hann var sannfærður um
það, að Sandgerði var kjörinn staður til vél-
bátaútgerðar, ef rétt væri á haldið. Lét hann
svo um mælt í blaði sínu, Ægi, er hann skýrði
frá því að hin danska útgerðartilraun hafði far-
ið út um þúfur, að þrátt fyrir allt hafi staður-
inn verið ,,mjög vel valinn, hvað snertir sjó-
sókn og hægt að ná til fiskjar, . . . og mun því
tíminn bezt leiða það í ljós, að hér verður fram-
tíðar fiskistöð Suðui’lands“.
Matthías sá þegar, að Sanagerði var fyrsc og
fremst til þess kjörið, að þaðan væri róið á
vetrarvertíð. Til þess þurfti góða og sterka
báta, sem hægt væri að bjóða annað og meira
en blíðu sumarsins. Lét Matthías nú smíða þrjá
vélbáta í Reykjavík. Hétu þeir Óðinn, Þór og
Freyr. Þá leigði hann viðlegurúm aðkomubát-
um, og tók ákveðið g.jald fyrir. Einnig hóf hann
verzlunarrekstur í Sandgerði.
Matthías var svo hepinn að fá góða aflamenn
á báta sína. Gekk þeim fremur vel að fiska, og
var viðgangur útgerðarstöðvarinnar hægur og
jafn þau árin, sem Matthías veitti henni for-
stöðu. Meginhluti alls þess starfsliðs, sem til
þurfti bæði á sjó og landi, var aðkomufólk, því
að enn voru menn ekki farnir að setjast að í
Sandgerði til stöðugrar dvalar.
Þótt aflinn í SandgerSi væxn dágóður þessi
árin, var aðstaða að ýmsu leyti erfið og kostn-
aður reyndist mikill við bátana. Bi’yggjan var
ákaflega stutt, miðað við þörfina. Bátarnir kom-
ust ekki að henni nema á flóði. Þá varð að
fleygja fiskinum upp á bi'yggjuhausinn og bera
hann síðan í kassabórum upp í fiskkassana.
Sumir höfðu til þess hjólbörur. Síðar komu
handvagnar og þóttu þeir miklir kostagripir.
Á þessum árum urðu menn að bei'a salt allt
á bakinu. Þegar saltskip komu, urðu þau að
VlKlNGVR
207