Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1950, Blaðsíða 41

Gí7,s Gi&m undsmn:
ÞÆTTIR ÚR SIGLINGÁSÖGU II.
1 hlekkjum galeiöanna
Fyrir hér um bil 2700 árum stóð maður
nokkur á strönd Litlu-Asíu, hlýddi á gnauð
sjávar og skraf bylgju við fjörusteina. I
fjarska heyrði hann árum lostið í sjó og til
hans bárust ómar af köllum stýrimanna og
fyrirliða á skipum úti. Sjónvana augum starði
hann út á sæinn, hinn heillandi, lokkandi, en
þó svo viðsjála og hættulega sæ. Maðurinn var
skáld, mikið skáld, og þó segja sagnir, að hann
hafi verið blindur. Skáldið, sem ritaði allra
manna bezt um fegurð og skrúð náttúrunnar,
gladdist innilega yfir litaljóma hennar og
hafði á hraðbergi tíu litmikil lýsingarorð þar
sem aðrir kunnu eitt, var sviptur ljósi þessa
heims. Einkennileg eru örlögin. Beethoven
heyi’narlaus, Hómer blindur. Þannig hefur sag-
an geymt minninguna um þessa tvo snillinga
heymar og sjónar. — Hómer, hið blinda skáld
á Litlu-Asíuströndum, ritaði víðfrægustu sjó-
ferða- og sjóhrakningasögu, sem nokkru sinni
hefur verið skráð. Hlýðum nú á frásögn hans
litla stund:
„En er þau komu til skipsins og sjávarins,
þá tóku hinir ágætu flutningsmenn við drykkn-
um og öllum vistunum og komu því fyrir niðri
í skipinu. Þeir breiddu glitábreiðu og línklæði
undir Odysseif uppi á afturþiljum skipsins, til
þess að hann gæti sofið vært. Síðan steig
hann upp í og lagðist niður þegjandi, en þeir
settust á þófturnar, hver í sínu rúmi, losuðu
festina úr steinsauganu, tóku síðan bakföll og
þeyttu sjónum á árablaðinu. Nú féll fastasvefn
á augu Odysseifs, einhver sætasti værðarblund-
ur, einna líkastur dauða. En skipinu fór sem
hestum á sléttum velli, þeim er beitt er fjórum
saman fyrir kerru: jafnskjótt og drepið er á
þá keyrinu, bregða þeir við allir senn, reisa
sig hátt og renna skeiðið hvatlega: svo reis
afturstafn skipsins, en mórauð alda hins brim-
ótta hafs geysaði fyrir aftan skutinn; en skip-
ið hljóp einlægt í stöðugri rás. og ekki myndi
smyrillinn, sem er fugla léttfleygastur, hafa
getað fylgt því, svo hvatlega hljóp það og
renndi sér gegnum sjóarbylgjurnar".
Þetta var brot úr þrettánda þætti Odysseifs-
kviðu, en sá þáttur lýsir því, þegar siglinga-
mennirnir Feakar flytja Odysseif heim til
íþöku.
í öðrum kafla lýsir Hómer hrakningum
Odysseifs á þessa leið:
„Stigum vér þegar á skip, reistum siglutréð,
drógum upp hin hvítu segl og lögðum út á
hið víða haf. En er vér vorum komnir svo
langt frá eyjunni. að hvergi sást til landa, og
ekki nema himin og haf, þá lét Krónusson
svartan mökk upp stíga uppi yfir hinu rúm-
góða skipi, og varð dimmt á sjónum, þar sem
mökkurinn var yfir. Skipið hljóp þá ekki lengi,
því allt í einu kom hvínandi útnyrðingur æð-
andi með miklu hreggi. Vindbylurinn sleit
sundur báða siglustagina, féll siglutréð þá
aftur í skipið og allur reiðinn kastaðist ofan
í austurrúmið, en tréð kom í höfuð stýri-
mannsins, sem var í skutnum, og mölvaði
sundur hvert bein í höfðinu, steyptist hann
þá ofan af þiljunum, eins og kafhlaupari, og
hvarf lífið úr beinum hans. I sama vetfangi
þrumaði Seifur og kastaði reiðarslagi á skipið,
en það hringsnerist allt og fylltist brennusteini,
þá það var lostið af reiðarslagi Seifs; féllu
skipverjar þá útbyrðis og velktust í bylgjunum
umhverfis hið svarta skip, eins og krákur, og
lét guð þeim ekki heimkomu auðið verða“.
Margar fleiri sjóferðalýsingar er að finna í
Odysseifskviðu, sem vissulega hefði verið fróð-
legt og skemmtilegt að vitna til, þótt rúmið
leyfi það ekki. Að vísu er Odysseifskviða skáld-
rit. En hitt ev þó vafalaust, að höfundur henn-
ar miðar lýsingar sínar mjög við það að greina
frá nánustu fortíð. Þess vegna gefur þessi
undarlega sjóhrakningasaga ýmsar markverð-
ar upplýsingar um skip og siglingar á Mið-
jarðarhafi eins og slíkt var 800—600 árum
fyrir Krists burð.
Um hvaða slóðir sigldi Odysseifur borga-
brjótur, eftir að hann hafði unnið afrek sín
við Tróju? Margir fræðimenn hafa gert sér
það til skemmtunar að ákvarða leiðir þær, er
V I K I N G U R
177