Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1953, Blaðsíða 10

Matthías Þórðarson:
íiskveiiar útlendinga vii ísland
Matthías Þórðarson, fyrrv. skipstjóri og ritstjóri, hef-
ur sýnt Sjómannahlaðinu Víkingi þá velvild, að bjóðast
til að láta því í té nokkrar ritgerðir um ýmis atriði úr
fislcveiðisögu íslands og önnur fiskveiðimál. Er blaðinu
mjög kærkomið að fA ritgerðir frá Matthíasi Þórðar-
syni, sem bxði er ritfær vel og allra íslendinga fróðast-
ur um margt, er snertir sögu fiskveiða í norðlægum
liöfum. Mattliías er á 82. aldursári, en ber aldurinn frá-
bærlega vel. Hann er svo þekktur maður, að ekki mun
ástæða til að Icynna hann lesendum Vikings í löngu máli.
Orfá orð verða því látin nxgja.
Matthías Þórðarson er fæddur í Móum á Kjalamesi
1. júlí 1872, sonur Þórðar bónda og hreppstjðra Runólfs-
sonar og konu hans, Ástriðar Jochumsdóttur, systur
Matthíasar skálds. Hann hóf ungur sjómennsku, lauk
stýrimannaprófi 1889. Skipstjóri var hann á ýmsum
skipum 1892—1900, nema þann tíma árin 189ó og 1895,
er hann var við framhaldsnám í Kaupmannahöfn. Árin
1900—1907 var hann leiðsögumaður við djúpmxlingar
og landhelgisgæzlu við Islandsstrendur á skipunum „Di-
önu“, „Heklu“ og „Islands Falk“. Árið 1909 stofnaði
hann útgerðastöð mikla í Sandgerði og stjórnaði henni
um hríð. Hann átti mikinn hlut að stofnun Fiskifélags
íslands og var starfsmaður þess um skeið. Oft var liann
sendimaður íslands og fulltrúi í sambandi við fisksölu
til Suður- og Miðevrópulanda. Árið 1914 fluttist Matt-
hias af landi brott og hefur dvalizt erlendis síðan, lengst
í Danmörku, þar sem hann er enn búsettur.
Árið 1905 stofnaði Matthías fiskveiðaritið „Ægi“ og
var ritstjóri þess um alllangt skeið. Síðar stofnaði liann
og stýrði tveimur fiskveiðitímaritum l Danmörku,
„Nordisk Havfislceri Tidsskrift", er hann gaf út 1926—
1932, og „Aarbog for Fislceri", stofnað 1935. Hann lief-
ur samið merkar bælcur, einkum um útvegsmál, og ritað
fjölda ritgerða í blöð og tímarit, innlend og erlend.
Meðal bóka hans ber einkum að nefna: „Havets Rig-
domme“, er út kom 1927, og „Síldarsögu íslands", 1930.
Sjálfsævisaga lians lcom út fyrir nokkrum árum. Nefn-
ist hún „Litið til baka“, og er bæði skemmtileg og stór-
fróðleg.
Matthias Þórðarson er karlmenni mikið, gáfaður vel
og skáldmæltur, eins og hann á ætt til. Þótt hann hafi
lengi dvalizt fjarri ættlandi sínu og ekki komið hingað
nema sem gestur, er hugur hans oft heima. Fylgist
hann mjög vel með öllu því, er snertir sjávarútveg og
siglingar íslendinga. Landhelgismálið er honum sérstak-
lega hugfólgið, enda hefur hann skrifað ágætar rit-
gerðir um það efni.
TJndirritaður vill nota þetta tækifæri til að flytja
Matthíasi Þórðarsyni beztu kveðjur sínar og Víkings
og þakka honum ánægjuleg kynni.
Gils Guðmundsson.
Það mun mega telja að full rök finnist fyrir því
i gömlum skjölum og skilrikjum, að fiskauðlegðin
við Island hafi mikið stutt að byggingu landsins
strax eftir að það fannst — og að fiskurinn síðan
bar nafn landsins um öll nálæg lönd og gjörvalla
Evrópu og það jafnvel löngu áður en menn höfðu
greinilega hugmynd um hvar Island væri á hnett-
inum. Menn á Norðurlöndum þekktu nokkurnveg-
inn legu Islands, en þeir, sem sunnar bjuggu, vissu
það eitt um ísland, að það væri einhversstaðar
norður i höfum nálægt Noregi og að þaðan kæmi
skreið og annar fiskur.
Eins og að líkindum lætur fóru útlendir menn
snemma á öldum að leita til íslands til fiskveiða
og munu það hafa verið Englendingar, er fyrstir
fóru. Á 14. öld eru ensk fiskiskip farin að fiska
við landið og eftir 1400 fara þau að tíðka komur
sínar mikið. Þess er getið í annálum, að 1413 lágu
30 fiskiduggur við landið, og „1419 er þess getið,
að mörg fiskiskip ensk hafi komið til Islands, og
þá strönduðu ensk skip ekki færri en hálfur þriðji
tugur við Suðurland á skírdag í ofsaveðri og menn
fórust allir“.
Á fyrri hluta fimmtándu aldarinnar mátti heita
sífelldur ófriður milli Englendinga og Islendinga,
um nokkurt árabil, og er álitið, að þessi ófriður
hafi stafað af því, að Englendingar hafi haldið að
skipatjón þeirra 1419 hafi verið af völdum Islend-
inga. 1422—23 rændu Englendingar á Bessastöðum
og á Norðurlandi, í Ölafsfirði, Hrísey og Grimsey.
Þeir tóku fénað manna og færðu burtu úr landinu.
— 1425 herjuðu Englendingar víða og gjörðu spell-
virki, drápu nokkra, er voru í þjónustu konungs-
verzlunarinnar og hertóku marga Islendinga. 1434
börðust Englendingar við íslendinga í Skagafirði
og féllu 80 Englendingar, nokkrir flýðu og komust
í Hólakirkju. — 1467 drápu þeir Björn Þorleifsson
hirðstjóra og 7 menn aðra, en tóku son hans hönd-
um. En Ólöf, kona hans, hefndi hans. 1490 rændu
enskir kaupmenn í Hafnarfirði, og árið 1500 er
það ákveðið með dómi, að allir þeir Englendingar,
230
VÍKINGUR