Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 40

Guðmundur Kjartansson:
Lítil athugun við Kleifarvatn
Sunnudaginn 20. marz síðastliðinn skrapp ég á reiðhjóli suður að
Kleifarvatni til að viðra mig og stíga á skíði mér til skemmtunar.
Auðvelt er að binda skíði á reiðhjól, svo að vel fari. Ég gerði mér
einnig vonir um að geta í þessari ferð gert dálitla athugun, sem
mig liafði lengi langað til og hér verður sagt frá.
Veður var ákjósanlegt, norðankaldi framan af degi, bjartviðri,
hiti um frostmark og sólbráð, en lygndi um hádegi og þykknaði
upp, hvessti síðan af suðri með lítils háttar fjúki — byr báðar leiðir.
Síðustu áratugi hefur Kleifarvatn verið rannsakað allrækilega af
náttúrufræðingum. Þær rannsóknir verða hér ekki gerðar að um-
ræðuefni, en vísað til fjögra fróðlegra ritgerða um þær:
Geir Gígja: Leyndardómur Kleifarvatns. Sunnudagsblað Vísis 29. okt. 1941.
Olafur við Faxafen: XJm Kleifarvatn. Sunnudagsblað Vísis 23. nóv. 1941.
Pálmi Hannesson: Kleifarvatn. Náttúrufr. XI. árg. 1941.
Geir Gígja: Klcifarvatn: Rvík 1944.
Kleifarvatn er afrennslislaust ofanjarðar, og eins og títt er um
slík stöðuvötn, stendur mjög mishátt í því. Geir Gígja hefur sýnt
fram á, að nokkurt samræmi er á milli breytinga á vatnsborðsliæð-
inni annars vegar og úrkomu hins vegar. Vatnsborðið hækkar yfir-
leitt þau árin, sem úrkoma er umfram meðallag, og lækkar J:>ess á
milli.
Við norðurenda Kleifarvatns liggur Lambhagatjörn. Er þar að-
eins malarrif á milli, og ós í gegnum Jjað tengir tjörnina við vatn-
ið, svo að yfirborð beggja stendur jafnhátt. Þegar lægst verður í
Kleifarvatni, þornar öll Lambhagatjörn og ósinn. T. d. var hvort
tveggja þurrt um nokkurra ára skeið kringum 1930. Árið 1938 tók
Ólafur Friðriksson (Ólafur við Faxafen) eftir því, að straumur var
í ósnum, lagði hann norður, úr Kleifarvatni inn í Lambhagatjörn.
Þessi athugun hefur síðan verið staðfest af Pálma Hannessyni, Geir
Gígju og fleirum. Telja þeir Ólafur, Pálmi og Geir, að straumurinn