Samvinnan - 01.06.1949, Blaðsíða 6

I
Sigurður á Arnarvatni er dáinn,
rösklega sjötugur að aldri. Okkur
Þingeyinga setur hljóða. Við höfum í
hálfa öld geymt í huga hina sömu
mynd hans: Mynd mannsins, sem læt-
ur hug sinn aldrei eldast. Léttur í
spori, reifur til starfs á hverjum vett-
vangi var hann til hinztu daga. Að
miðju síðasta sumri kom hann fram
sem glæsilegur fulltrúi þingeyskra
bænda við vígslu hinnar nýju brúar á
Jökulsá á Fjöllum, og flutti þar mik-
inn kvæðabálk, snjallan og magn-
þrunginn. Það voru sigurljóð manns-
andans yfir andstæðum náttúruöflum,
sigurljóð hins nýja tíma, yfir and-
streymi og örðugleikum horfinna alda.
II
Ættmenni Sigurðar Jónssonar á
Arnarvatni hafa margir vakið á sér at-
hygli út yfir heimahaga og átt drjúgan
þátt í að skapa þau sérkenni Þingey-
inga, sem hafa verið á orði síðustu
hálfa öld. Hér skal stuttlega frá ætt
hans greint:
Faðir Sigurðar var Jón skáld Hin-
riksson. Ætt hans er mér ekki kunn,
en að miklu mun hún vera úr vestur-
sýslurn Norðurlands. — Svo frábrugðið
var yfirbragð Jóns, fólki hér um slóðir,
að sagnir hafa gengið um það, að hann
ætti að vera af erlendum uppruna,
helzt frönskum eða ítölskum. Fyrir
þessu er enginn stafur, en þetta sýnir
aðeins að eitthvað fannst mönnum
fjarrænt og suðrænt við manninn. En í
Mývatnssveit var hann uppalinn frá
fyrstu bernsku og í fátækt og um-
komuleysi margra vista og misjafnra,
og festi þó þá tryggð við fjallabyggð-
ina, að hann nam eigi annars staðar
yndi.
Ef litið er yfir hinn afarlanga starfs-
dag Jóns Hinrikssonar má segja að
saman hafa farið gæfa og gjörfileiki.
Hann fékk ungur hið ágætasta gjaforð,
Friðrikku dóttur Helga á Skútustöð-
um og Helgu Sigmundsdóttur frá
Vindbelg. Þau festu byggð að Stöng á
Mývatnsheiði 1857, þar sem aldrei
hafði áður byggð verið, heldur selstaða
Gautlanda, á Stöng hefur jafnan verið
byggð síðan. Börn þeirra voru, þau
sem ættir eru komnar frá: Jón alþing-
ismaður, kenndur við Múla, Stefán
bóndi á Öndólfsstöðuin, enn á lífi,
Sigríður húsfreyja á Halldórsstöðum
í Reykjadal og Hólmfríður húsfreyja,
Brekknakoti í Reykjahverfi.
Friðrikka andaðist að Stöng og festi
Jón þá eigi lengur yndi á heiðinni. —
Önnnr kona Jóns Hinrikssonar varð
einnig skammlíf og lifa engir niðjar
þeirra. í þriðja sinn giftist Jón Sigríði
Jónsd. frá Geirast. aðlangfeðratali. Það
er kunnur ættleggur. Af honum var
blindi Jón á Mýlaugsstöðum, er
manna bezt kunni frá að segja. Föður-
amma Sigríðar var Sigurðardóttir frá
Gautlöndum, hálfsystir Jóns Sigurðs-
sonar alþingismanns. Þessi ættliður er
frá Mýri í Bárðardal, og þar var skyld-
leiki Sigurðar á Arnarvatni og Krist-
jáns fjallaskálds. Móðir Sigi'íðar var
Guðrún sú, sem Ólafsdóttir var köll-
uð framan af æfi sinni, en sr. Jón
Reykjahlíðarættfaðir sagði sitt barn
er hann lét af prestskap, og var þetta að
vísu almanna vitorð áður. Guðrún Ól-
afsdóttir þótti hinn mesti skörungur,
stórgreind og vinsæl, og eigi minni
fyrir sér en hin mörgu, víðkunnu hálf-
systkini hennar. Sonur Guðrúnar og
síðara manns hennar var Jón Stefáns-
son, hreppstjóri á Litluströnd, er tók
sér rithöfundarnafnið Þorgils gjall-
andi. Jón var því móðurbróðir hinna
yngri barna Jóns Hinrikssonar. Elztur
þeirra var Sigurgeir síðar bóndi að
Helluvaði, fæddur 1876. Næstur að
aldri var Sigurður, sem hér segir frá,
fæddur að Hólum í Eyjafirði 28. ágúst
1878. Þrjú börn önnur áttu þau, sem
SIGURÐUR Á ARNARVÁTNI
Æviminning skálds og bónda
Eftir JÓN SIGURÐSSON í Yztafelli
Sigurður Jónsson við skrifborð silt heima á Árnarvatni.
Ljósm. Guðni Pórðarson
6