Fálkinn - 02.10.1953, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Georgij Malenkov
Hver er hinn nýi hæstráðandi Rússa ok kommúnistaríkjanna um allan
heim? Hér sejíir R. E. Porter frá ævi mannsins — en enginn veit hvað
hann ætlast fyrir.
Georgij Maximilianovitsj Malenkov,
valdamesti maður Rússlands er 53
ára ojí jjerðist ekki kommúnisti fyrr
en eftir nóvemberby]tinj;una.
GEORGIJ MAXIMILIANOVITS.T MAL-
ENKO.V hefir vott af mongólsku yfir-
IjragSi, en i æSum hans er ekki dropi
af mongólablóði. Hann er breiðleitur
og nokkuð feitlaginn, kinnbeinainik-
ill, augun ísgrá og ekki opinská heldur
gáfuleg og athugandi. Munnur hans
með þykkum vörunum liiær sjaldan
en lætur i mesta lagi votta fyrir brosi.
í klæðaburði svipar honum lil bónda,
en samt er hann menntaður. Sérstak-
lcga varð bændasvipurinn áberandi,
er hann sást við hliðina á Beria inn-
anrikisráðlierra, sem leit út eins og
prófessor, með háborgaraleg klemmu-
gleraugun sin. En Malenkov hefir
aldrei átt heima í sveit. Vagga lians
stóð við landamæri Asíu og Evrópu.
Háskólamaður — stjórnmálamaður.
Malenkov fæddist i lit'lum iðnaðar-
bæ, Orenburg, og faðir hans var em-
bættismaður zar-sfjórnarinnar. Hann
var meðal þeirra duglegustu í skólan-
um og hélt áfram í lærdómsdeildinni.
Engan áhuga hafði hann á stjórnmál-
um þá. Hann var ekki í liöpi þeirra
„byltingasinnuðu nemenda“ sem
stofnuðu leynifélög gegn zar-stjórn-
inni. Malenkov var aðeins 17 ára er
liann lauk stúdentspröfi og gekk siðan
i verkfræðingaskólann í Pétursborg
(Leningrad). Um sama lcyti sem hann
átti að byrja herþjónustuna skaM
nóvemberbyltingin 1917 á. Malenkov
beið átekta til að sjá hvernig i'æri,
en undir eins og sýnt var að bolsje-
vikar nnindu Iiafa betur, gekk hann í
lið með þeim. Árið 1920, er hann hafði
haldið 21-árs afmæli sitt, var hann
tckinn í kommúnistaflokkinn. Pað var
tekið eftir þessum athafnasama og
grcinda tinga manni, sem að vísu þótti
nokkuð feitlaginn en var ótrúlega
sterkur. Hann var þegar skipaður
„rauður ,fulltrúi“ herdcildar einnar i
Turkestan i borgarastyrjöldinni og
gekk ríkt og ómjúklega eftir því að
hermennirnir hefðu hið rétta „stjórn-
málahugarfar". Þeim, sem ekki hylltu
komnninistaflokkinn í stóru og smáu,
var útskúfað miskunnarlaust. En eftir
tvö ár fór hann úr rauða hernum til
að Ijúka námi siinj, og tók próf í véla-
verkfræði með ágætiseinkunn i verk-
fræðingaskólanum i Moskva. Stalin
var fljótur að taka eftir þessum manni.
••
Stórkommúnistiskur frægðarferill.
Innan kommúnistaflokksins var
Malenkov kallaður „ótruflanlegi
vinnuliesturinn". Ójireytandi og sí-
starfandi og með ofsafenginni trú á
kenningar Lenins, stefndi hann að
því marki að komast í broild flokks-
ins. ITann var meistari i refjum og
kunni lagið á þvi áð bola burt jivi,
sem gæti orðið áformum lians Þránd-
ur í Götu. Og hann fékk sér aldrei
hvíld. Hann varð aðalglímumaður-
inn innan kommúnistafTokksins og
Stalin gerði hann sér handgengnari
og handgengnari.
Framabraut Malenkovs hefsl i 2.
heimsstyrjöldinni. Þegar þýski herinn
flæddi austur i Rússland var Malen-
kov eldsnar í snúningunum og lét
hendur standa fram úr ermum. Hann
skipulagði flutning hergagnafram-
leiðslunnar á öruggari staði fyrir aust-
an Úral og auk þess var hann yfir-
maður þessarar framleiðslu: brýn-
dreka-, flugvéla- og vopnasmíði og
skotfæraframleiðslunnar. Staða hans
var svipuð stöðu Speers í Þýskalandi.
Malenkov vann eins og vél, dag og
nótt. Hann sýndi meira þrek en
mannlegir kraftar leyfa, en hlífði
lieldur ekki neinum. Ef verkamaður
kom of seint til vinnu oftar' en einu
sinni, var hann þegar sendur í jirælk-
un til Síberíu, jafnvel þó að óstundvís-
in væri sjúkdómi að kenna. — Það er
nauðsynlégt að vera svona strangur,
sagði Malenkov, — því að við berj-
umst með bakið við þilið! í varnar-
slriði Rússa var það aðdáanlegast Iivej
■fljötir 11eir voru að flytja hergagna-
smiðjurnar. Og það var Malenkovs
verk.
Stalin treysti þessum þögla en ó-
drepandi „verkamanni með liáskóla-
menntun“ til fulis. Og er stríðinu lauk
var Malenkov falið að sjá um endur-
reisn hinna gereyddu Tandssvæða, og
])ar gat liann beitt allri orku sinni og
kunnáttu í verkfræði. Ný Stalingrad
reis úr rústúm undir handleiðslu hans,
og Leningrad var endurreist, nýir bæ-
ir og ]>orp spruttu upp úr moldinni.
Malenkov var ekki að setja fyrir sig
livað þetta kostaði. En hann sá lika
um að löndin, sem Sovjet-Rússland
hernam eða „frelsaði", greiddu bætur
sinar á tilsettum tíma.
Árið 1940 — þá var hann 4(5 ára —
vann hann nýjan stórsigur. Þá var
hann skipaður í hið volduga „Polit-
buro“ og settur formaður ráðherra-
ráðsins. Malenkov hafði þolið upp á
við eins og halastjarna og það þótti
merkilegur frami, sem féll honum í
skaut. Allir vissu nefnilega að liann
var ckki einn hinna gömlu forustu-
manna kommúnismans og hafði aldrei
talað við Lenin, en gengið i konun-
únistaflokkinn þá fyrst er flokkurinn
líafði sigrað,
Reiptogið í Kreml.
Hcimsblöðin fóru að tala um Malen-
kov sem væntanlegan „rikiserfingja"
eigi síðar en 1940.. En Rússar yfirleitt
töldu þáð engan veginn sjálfsagt. Hinn
þögli, sivinnandi Malenkov, sem liafði
sig lítt frammi, átti lítil ítök í fjöld-
anum. Þá var öðru máli að gegna um
Sjdanov hershöfðingja, hetjuna sem
hafði varið Leningrad. Hann hafði
verið dáður sem „sovjet-samveldis-
hetja“ eins og Malenkov, en hafði
miklu betra lag á að gera sig vinsæl-
an hjá almenningi.
Nú liófst liörð barátta milli Malen-
kovs og Sjdanovs um náðina innan
Kreml-nuTranna. En ])ó undarlegt megi
virðast datt hvorugum þéirra í hug
að Molotov, nánasti samvcrkamaður
Stalins, gæti orðið meðbiðill l)eirra
um „ríkisgrfðirnar". Það var Berin,
sem þeim datt oftar í lnig í því sam-
bandi. Beria, yfirmaður rússnesku
öryggislögreglunnar, var náinn og
mjög ínikilsverður vinur Malenkovs,
en Sjdanov hafði stuðning Andrejevs,
ritara flokks;,ns. Sjdanov, sem var fim-
ur og duglegur og afbragðs ræðumað-
ur, veittist ekki erfitt að komast fram
fyrir Malenkov, sém var þyngri í vöf-
unum og stirðari. En Malenkov beið
síns fíma. Hann setti vel á sig hverja
þá auðmýkingu sem hann varð fyrir
af Sjdanovs hálfu — og gleymdi engu.
Út á við hafði Sjdanov æruna af
stofnun Kominform en Malenkov
gerir í dag kröfu til að vera upphafs-
maður sambandsins. Hann sætti sig þó
í þá daga við að vera samverkamaður
Sjdanovs, og samferða urðu þeir í
lúxus-brautarvögnum forðum, á fyrstu
Kominformfundina í Varsjava og
Beograd. Malenkov hafði gaman af
þeim ferðum, hann hafði aldrei verið
erlendis áður. En Sjdanov varð hins
vegar ráðsforseti Kominform. Malen-
kov ]>agði áfram og tamdi sér þolin-
mæði. Hans timi mundi koma siðar.
Sjdanov dó snöggilega úr hjartabil-
un haustið 1948. Fáránlegustu sögur
komust á kreik, en þær voru bældar
niður. Engin gild sönnun hefir verið
færð á það að Sjdanov liafi verið
„myrtur“. En spurningarmerki er við
hið snögglega fráfall hans.
En það var heppilegt fyrir Malenkov
að Sjdanov dó. Nú hafði hann frjáls-
ar hendur til rækilegrar hrcinsun-
ar. Og í samvinnu við Beria vin sinn
lét hann „hausana skoppa“. Allir nán-
ustu vinir hins látna hershöfðingja
voru flæmdir úr embætti. Meðal þeirra
var auðvitað flokksritarinn Andrejev.
Ýmsir meðlimir „Politburo", svo sem
Kusnezov, sem enginn veit hvað orðið
hefir um, hurfu. Enginn veit hvað varð
af Kusnezov nema Malenkov, og hann
þegir! Goljakov, dómstjóri hæstarétt-
ar, hvarf líka.
Sem ritari Miðstjórnarnefndarinnar
talaði Malenkov á 19. flokksþinginu i
október í fyrra, og var Stalin við-
staddur. Hann var í grágræna hörjakk-
anum, reikin í liárinu þráðbein, and-
litið svipbreytingalaust og augun köld
og ísgrá. Hann gaf langa skýrslu og
hvorki hósti eða stuna heyrðist frá
áheyrendunum. Við og við kinkaði
Stalin kolli til að sýna að hann væri
sa'mmála. Og á þeirri stundu vissu
allir: Þetta var krónprinsinn í Kreml!
Það reyndist Hka svo, undir eins og
Stalin var fallinn frá. Georgij Ma.x-
imilianovitsj Malenkov varð nýi lierr-
ann í Kreml, sem formaður ráðherra-
ráðs Sovjetsamveldisins. Við hlið hans
settust Molotov og Beria — þetta varð
þrístjóraveldi.
Laurentij P. Beria, fyrrum innanríkis-
og öryggismálaráðherra, var vinur
Malenkovs, meðan hann var að feta
sig upp á hæsta pallinn. Nú þarf
Malenkov ekki á honuni að halda
» lengur.
Maðurinn Malenkov.
Það er í rauninni öfugmæli að tala
um „einkapersónu“ Malenkovs. Það
eru mörg ár síðan hann hefir getað
unað sér nokkurs einkalifs. Hin gíf-
urlega starfsbyrði hefir það i för með
sér, að liann hefir Htinn tíma til að
sinna konu sinni og börnunum tveim-
ur. En ])ó er talið að hjúskaparlíf hans
og Elenu Krusjtsjeva, fyrrum leik-
konu og dansmeyjar i Moskva-leikhús-
inu, sé gott. En ])á sjaTdan hin dökk-
hærða Elena Malenkov fer í leikhús-
ið þá er hún oftast ein. Hún er ávörp-
uð „prófessorinn" því að hún kennir
leiklist og klassjskan dans i háskóla.
Hún hefir fyrir löngu sætt sig við að
vera einmana húsmóðir. En eftir að
Malenkov hækkaði i tigninni leggjast
sí og æ meiri smkvæmisskyldur á
liana í opinbera Hfinu. Því að í dag
cr Elena Malenkov „fyrsta frú“ Sovjct-
samveldisins ■— ef það hljómar ekki
eins og guðlast í rússneskum eyrum.
Malenkov var kvæntur áður —
stúlkunni sem var einkaritari hans —
en það hjónaband entist ekki nema
tvö ár. En Elena og hann hafa lifað
i farsælu hjónabandi í tíu ár.
Malenkov talar aðeins rússneslui,
svo var Tíka um Stalin. Hann hefir
aldrei hirt um að læra erlend mál.
Þess vegna notar han'n jafnan túlk er
hann talar við erlenda stjórnarerind-
reka. En túlkurinn vinnur létl verk,
þvi að Malenkov notar aldrei fleiri
orð en lianri þarf. Ókunnugir skyhlu
halda að hann væri mannafælinn. En
það þarf ckki annað en að athuga aug-
un í manninum til þess að sjá að hann
cr vakandi og gáfaður og tekur eftir
öllu. Má ganga að þvi visu að liann
kunni enn þá list að bíða þangað til
rétti tíminn kemur — án þess að
gleyma nok'kru á meðan.
Þegar Malenkov tók við af Stalin
voru ekki spöruð spurningarmérkin
við nafn hans og stjórnmálastefnu. Á
þessu misseri, sem siðan er liðið, hcfir
mörg óvænt frétt borist frá Moskvu, en
samt cr óséð ennþá hvaða leið Malen-
kov ætlar sér að fara. Læröómsmað-
urinn í bændagervinu, vinnuhesturinn,
bindindismaðurinn og sjálfsafneytand-
inn, ber ekki utan á sér það sem inni
fyrir býr. En það ættu allir að gera
sér Ijóst að í honum búa gáfur, skap-
lagseinkenni og persónulegt þrek.
bæði andlegt og likamlegt, svo rnikið
að aðrir forustumenn samtíðarinnar
eiga það tæplega meira.