Fálkinn - 25.01.1957, Blaðsíða 7
N
FÁLKINN
7
UR ANNALUM — 3.
Jón fierrttoson og KJrhjubólstrrenna
Adam og Eva í Paradís
Miss Universe 1953 leikur Evu.
Loksins kom að þvi að sagan af
Adam og Evu væri sögð á kvikmynd!
Á kvikmyndahátíðinni í Berlín var
sýnd myndin „Adarn og Eva“ — hcil-
kvöldsmynd, og sérkennileg m. a.
vegna iþess, að leikendurnir segja
ekki eitt einasta orð og liafa ekki
nokkra spjör á kroppnum — ekki
einu sinni fíkjuviðarblað nema i við-
lögum. Vitanlega eru leikendurnir
ekki fleiri en þau tvö, af þeirri ein-
földu ástæðu að annað fólk var ekki
til á jörðinni.
Myndin er tekin i Mexico og cr i
bókstaflegri merkingu „nakinn sann-
ieikur um fyrsta ástarævintýr í
heimi“. Byrjar myndin með sköpun-
inni og endar á því að Adam og Eva
eru rekin úr Paradís. Mynd þessi hef-
ir skiljanlega vakið afar mikla at-
hygli, en þess má geta að hún er fal-
leg og laus við allt sem hneykslað
gæti. Þetta er miklu siðsamlegri mynd
en sumar baðlífs- og næturklúbba-
myndir, sem sýndar eru.
Vitanlega var minnstur vandinn að
velja i hlutverk höggormsins og nóg
var til af eplum, en hitt var meiri
vandinn að finna réttu manneskjurn-
ar i lilutverk Adams og Evu. Þau áttu
fyrst og fremst að vera jafn sakleys-
isleg og englum lik og þau voru fyrir
syndafallið.
Loks var það úr að Christiane
Martel hin franska var fengin til að
leika Evu. Hún var kjörin „Miss Uni-
verse“ árið 1953 og er nú búsett í
Mexico. En í lilutverk Adams var val-
inn mexíkanski leikarinn Carlos
Baena. Og svo var myndin tekin úti
í guðs grænni náttúrunni og ekki
rauðum eyri eytt í búninga.
Hedy Lamarr lék fyrir mörgum
árum i tékknesku myndinni „Extace“
og var þá nakin í sunmm sýningunum.
Árið eftir giftist 'hún austurríska
vopnakónginum Mandl, sem var mjög
afbrýðisamur og reyndi að kaupa öll
eintök, sem tii voru af myndinni, en
vitanlega tókst það ekki. Vonandi
verður tilvonandi eiginmaður ungfrú
Martel skynsamari.
Mexico framleiðir kringum 125
kvikmyndir á ári, en flestar þeirra
komast aldroi austur yfir haf. En nú
stendur til að reyna að koma mexi-
könskum myndum á framfæri i Ev-
rópu, og er talið víst að „Adam og
Eva“ verði notuð til að brjóta ísinn.
„Ég 'hefi leitað uppi myndarefni,
sem allir kynþættir á jörðinni eiga
að geta skilið, án þess að nokkur orð
séu notuð i myndinni,“ segir l'eik-
stjórinn. Hann lieilir Alberto Gout og
segist vera „mikill unnandi fegurðar-
innar“.
2.8 milljarð dollarar —
í kvikmyndaiðnaði U.S.A.
Að meðaltali eru ekki gerðar nema
tæplega 300 kvikmyndir á ári í
Bandarikjunum — en 700 á ári í lok
fyrri heimsstyrja’ldarinnar. Ilins veg-
ar eru kvikmyndirnar orðnar lengri
og breiðari — og hafa fengið hljóð.
503 kvikmyndastofur senda frá sér
20.250 eintök af kvikmyndum á dag.
Ef filmuræmurnar sem sendar eru út
á 9 dögum, væru límdar saman,
mundu þær ná frá jörðinni til tungls-
ins. Gegnum sýningavélarnar i Holly-
wood einni renna 650.000 kiíómetrar
af filmu á ári, eða 65 sinnum vega-
lengdin frá Hollywood til New York.
En fast að því 3/4 af þessum filmu-
rænium er aldrei notað.
Kringum 2.8 milljarð dollara hafa
verið festir í kvikmyndaiðnaðinum. I
veröldinni fara 255 milljón manns í
bíó á hverri viku, þar af 50 milljónir
í Bandaríkjunum einum. Það er því
ekki furða þó að kvikmyndin sé fjórða
mesta iðngrein U.S.A. — aðeins flug-
vélasmíði, ölgerð og aldinframleiðsla
eru stærri.
Milli 25 og 35 þúsund manns hafa
fasta atvinnu við kvikmyndagerð.
Þar af eru 12.000 verkamenn, hljóð-
færaleikarar og tæknimenn. Leikar-
arnir eru um 10 þúsund, en af þeim
eru aðeins 179 fastráðnir, hinir allir
fyrir aðeins eina mynd í einu.
Nitján þúsund bió eru í Bandarikj-
unum, en sum þeirra myndu ekki
bera sig ef þau hefðu ekki tekjur af
sölu sætinda og gosdrykkja. Safan á
þessum vörum nemur 510 milljón
dollurum á ári í kvikmyndahúsunum.
Elsa Maxwell frægasta kjaftakind
kvikmyndaheimsins næst Louella Par-
son, sagði þessi spekiorð: Smjaður
er það eina, sem er bragðgott en mað-
ur fitnar ekki af. Þess vegna gleypa
allir það í sig eins og kötturinn
rjóma.
Dauflegt hefir verið yfir Skálholts-
stað um það leyti, sem bófinn í bisk-
upaklæðunum settist þar að árið 1430.
Svartidauði hafði borist hingað 1402
og annar presturinn, sem úr plágunni
dó var „bróðir Grímur kirkjuprestur
i Skálholti, síðan liver eftir annan
heimapresta; séra Höskuldur ráðs-
maður á jóladaginn sjálfan. Aleyddi
þá þegar staðinn að lærðum mönnum
og leikum, fyrir utan biskupinn sjálf-
an og 2 leikmenn," segir Nýi Annáll.
Árið eftir, 1403, er kallað „mann-
dauðaár hið mikla á íslandi“ en árið
1904 „manndauðavetur hinn síðari.“
Um það segir Nýi Annáll: „Eyddi þá
enn staðinn i Skálholti þrjá tíina (þ.
e. þrivegis) að þjónustufólki. Deyði
þar þá þrír prestar og mestur 'hluti
klerka; 2 prestar fifðu eftir: bróðir
Þorfinnur kirkjuprestur og Þórarinn
prestur Andrésson, er ])á var capell-
anus biskupsins herra Vilchins.“
Síðustu annálsklausuna skrifar höf-
undur Nýja Annáls um árið 1430 og
segir þar svo, eftir að liafa sagt frá
góðæri en miklum nautadauða í Skál-
holti: „Obitus (andlát) Einars prests
Haukssonar ráðsmanns í Skálholti
fimmtudaginn i páskaviku ... Hafði
áður nefndur séra Einar ráðsmanns-
stétt í Skálholti seytján ár samfleytt
og hálft ár betur. Eigi hefir liér á
landi vorum dögum vinsælli maður
verið, og nieiri liarmdauði verið al-
menningi er séra Einar; héldu þar til
margir hlutir, þótt hér sé eigi greind-
ir, þvi vant er að lofa mann i hendur
Kristi, heldur skulu vér biðja ræki-
lega fyrir lians sál. — Var þá heilög
Skálholtskirkja i þvílíkum hörmum
og sútum, sem aldrei fyrr vissum vér
orðið hafa; fyrst biskupslaust, en
officialis gamall og blindur, en misstu
siðan ráðsmanninn þann, er bæði
Esther Williams hin fræga kvik-
myndadís og sundkona, hefir til
þessa leikið öll sin hlutverk í sjó eða
sundlaug að meira eða minna leyti.
Ilún er orðin leið á þessu og loks
hefir hún fengið loforð um að fá
„heilt hlutverk á þurru“.
Humphrey Bogart kvikmyndaleik-
ari sagði einhvern tima þessi speki-
orð: — í Hollywood er tvenns konar
fólk: Það sem á sundlaug í garðinum
sinum og liitt, sem er alltaf að reyna
að botna í skuldasúpunni.
Gilbert Bourbier heitir franskur
vinnumaður, sem játaði fyrir rétti
að hafa kveikt í hlöðu húsbónda sins.
Hann er sex barna faðir, og sem
ástæðu fyrir því að hann kveikti í
hlöðunni tilgreindi hann, að sig hefði
langað til að sleppa við að sjá kon-
una sína um sinn. Rétturinn tók þessa
ástæðu gilda og dæmdi manninn í
fimm ára fangelsi.
Walther Slezak, sonur liins fræga
söngvara, er leikari á Broadway í
New York og er mjög vinsæll. En
sjálfur hefir hann mest gaman af að
tefla skák. í tvö ár samfleytt hefir
Iiann nær daglega teflt við einn „lífs-
áhúðar“-fangann i fangelsinu i St.
Quentin.
var staðnum hallkvæmur og hollur.
Á þessu sama sumri kom út hingað
til landsins herra Jón biskup Gerecks-
son, Skálholtsbiskup; kom liann með
sinu skipi í Hafnarfjörð miðvikudag-
inn næstan fyrir Jónsmessu baptiste.
(21. júní). Kom herra biskup af Eng-
landi til, þvi hann hafði setið þar áð-
ur um veturinn. Fylgdu honum
margir sveinar þeir, er danskir lét-
ust vera; voru þeir flestir til lítilla
nytsemda landinu, hirði ég því ekki
þeirra nöfn að skrifa. Tveir prestar
ltomu út hingað með herra Jóni Skál-
holtsbiskupi, hét annar Mattheus en
annar Nikulás. Sigldi Nikulás prest-
ur samsumars aptur og með margar
lestir skreiðar vegna biskupsins, því
honum var auðaflað fiskanna og ann-
ara hluta, því að landsfólkið varð
nokkuð bráðþýtt við biskupinn ...“
Það er Björn frá Skarðsá, sem segir
svo frá Kirkjubólsbrennunni þremur
árum síðar — þeim alburði sem varð
Jóni biskupi að falli:
„Anno 1433: — Var Kirkjubóls-
brennan suður, er jungkæri ívar
Vigfússon var skotinn í liel. Var fyrir
brénnunni Magnús kæmeistari í Skál-
holti, er sumir sögðu son biskups .Tóns.
Bað liann fyrst systur ívars, þeirrar
Marggrét hét, og fékk ekki. Þeirra
faðir var Vigfús, er hirðstjóri hafði
verið. Þar eftir sigldi Magnús biskups-
frændi, og kom aldrei aftur. En
Marggrét komst út úr eldinum um
ónshúsið; hafði hún getað gert þar
hol á með skærum sínum. Margrét
vildi engan eiga nema þann, sem
hefndi bróður hennar. Tók sig þar
til Þorvarður Loptsson Guttormsson-
ar hins rika frá Möðruvöllum úr
Eyjafirði; hann dró saman menn, og
var með honum fyrir liði bóndinn
frá dal í Eyjafirði. Árni Magnússon
(liann var Einarsson) er Dalskeggur
var kallaður, og riðu þeir suður um
sumarið fyrir Þorláksmessu i Skál-
holt, því þá vissi Dalskeggur, að
biskup mundi heima vera. Þá var i
Skálholti lielgihald mikið á messu-
dag Þorláks biskups. Þeir komu þar
um kveldið fyrir messudaginn, og
settu tjald sitt utar öðrum tjöldum.
Margt var fólks aðkomið. Þorvarður
og Dalskeggur gengu heim um messu
með lið sitt altýgjað, og gengu fimm-
tíu í kirkjuna. Dalskeggur gekk fyrir
og sagði: Nú er mikið um dýrðir.
Biskup Jón grunaði mennina og gekk
að altarinu, og steypti yfir sig messu-
klæðum, tók kaleik og patínu í hönd
sér. Þeir norðanmenn gengu að altar-
inu, tóku biskup Jón, þó nauðugur
væri; er svo hermt, að þá þeir með
hann í stöpulinn komu, að biskup
hafi dasazt nokkuð af tregðan göng-
unnar, og þá hafi hann skipað smá-
sveini sinum að ganga í kjallara og
sækja sér góðan mjöðdrykk, hvað
sveinninn gerði, og kom snöggt aftur
með stóra silfurskáT, og biðu Norð-
lendingar um þetta. Biskup drakk
hratt af skálinni, og gekk síðan með
þeim til tjakls þeirra. Þar eftir höfðu
þeir biskup til Brúarár og drekktu
honum þar í, með taug af snæri og
steini. Giptist siðan Þorvarður Mar-
gréti, og áttu þau 3 dætur: Guðriði,
Ingibjörgu og Ragnliildi.“