Fálkinn - 15.11.1957, Blaðsíða 7

FÁLKINN
7
svar. Svo liljóp hann upp stigann og
nú stöðvaði annar lögregluþjónn
hann og benti á herbergi Vincents:
— Vinur yðar iiggur þarna inni —
deyjandi, sagði hann.
Gaugin flýtti sér inn i herbergið.
Þar lá van Gogh alklæddur á rúminu
en handklæði, nærföt og lök eins og
fjaðrafok um allt lierbergið — allt
blóðugt. Gaugin horfði sorgbitinn á
lögregluþjóninn og spurði: „Hvers
vegna er enginn læknir hér?“
„Hann er á leiðinni,“ svaraði lög-
regluþjónninn og þegar læknirinn
kom skömmu síðar, gat hann huggað
Gaugin með því, að van Gogh væri
ekki i lífshættu. Sárið eftir eyrna-
skurðinn var hreinsað og saumað
saman •— það mundi gróa.
Gaugin fór inn til sín og tók saman
plögg sín. Það var ekki um að vill-
ast, að van Gogh var ekki sjálfráður
gerða sinna, og hollast mundi að
Gaugin hyrfi og léti Theo vita hvernig
komið væri. Hann skipti peningunum
í vindlakassanum í tvennt, tók sinn
hlut — og fór.
Theo heimsótti bróður sinn þegar,
og læknirinn sagði honum að það
sem skeð hafði væri að kenna of-
þreytu. Tlieo stakk upp á að hann
færi heim með sér, en Vincent hristi
höfuðið. ,j'Ég vi) heldur komast á
hæli,“ sagði hann. „Þetta verður ekki
langvinnt, en mig langar til að koma
reglu á líf mitt og fá frið og ró.“
Staðurinn, sem Vincent hafði vænst
að finna þennan frið í, var St. Remý.
Eftir nokkra mánuði var hann orð-
inn skárri. Hann virtist rólegur og
í jafnvægi og bað um leyfi til að fara
að mála aftur. Úr glugganum gat
hann séð yfir hveitiakrana og málaði
þá. Ein af nunnunum stóð við hliðina
á honnm og horfði á.
„Þetta er fallegt," sagði hún. „En
þessi verkamaður þarna, er hann
hugmynd yðar? Það er enginn mað-
ur þarna á akrinum."
„Nei, systir,“ svaraði Vinccnt.
„Þessi maður er hver sem er af þeim,
sem er að leitast við að fullgera verk-
ið sitt. Það er dauðinn."
„Þetta virðist ekki vera neitt
liræðilegur dauði,“ sagði hún.
„Hann á ckki heldur að vera það,“
svaraði hann. „Þetta gerist í dags-
birtu ... allt er gullið af sólskin-
inu ...“
Svo bað hann um að mega fara út
að mála, og var leyft það. En varð-
maður sat hjá honum meðan hann
málaði. En einn daginn féll hann
máttlaus út af.
Daginn eftir fékk Theo bréf frá
lækninum, sem ihafði stundað Vin-
cent:
„Síðasta kastið var það alvarlegasta
og lengsta, sem bróðir yðar hefir
fengið til þessa. Hann sá sýnir, sem
urðu til þess að hann gerði alls kon-
ar fásinnu. Meðal annars gleypti
hann skálpa með eitraðri málningu.
Og eftir á mundi liann ekki eftir
neinu. Ég er ekki í vafa um að það er
umhugsunin um að mála, sem hefir
valdið þessu kasti. Nú vill hann kom-
ast burt 'héðaii, eitthvað norður á
bóginn, og ef þér eruð samþykkur því,
sendum við hann undir eins og hann
er orðinn ferðafær.“
Á lieimleiðinni kom hann til Paris-
ar og fékk þá gleðifregn þár að mynd
hans, „Rauði víngarðurinn", hefði
selst i Bryssel fyrir 400 franka. „Það
gleður mig,“ sagði hann og horfði á
allar myndirnar sinar. sem safnast
höfðu fyrir hjá Theo. „Ég hafði ekki
liugmynd um að ég hefði málað svona
mikið,“ sagði hann.
I Auvers leigði ihann sér lierbergi
yfir kaffihúsi og fór að mála aftur.
Einn daginn var hann að mála
„Krákur i kornakri". Allt i einu
strauk hann penslinum í bræði yfir
myndina og gerði á hana kolsvört
ský. „Það er ekki hægt!“ stundi hann.
Svo flýtti hann sér að næsta tré og
studdist við það meðan hann skrifaði
þessar línur: „Ég örvænti ... ég sé
enga aðra leið ..
Og með vinstri hendinni dró hann
skammbyssu upp úr vasanum.
— Hvernig gat þér dottið þetta í
hug? sagði Theo er hann stóð við
rúmið hans.
— Mér þykir leitt að hafa gert þér
raun, sagði sjúklingurinn. Og verst
þykir mér að geta ekki borgað þér
skuldir mínar. Röddin varð loðin. —
Ég vil komast heim! muldraði hann
óskýrt, og höfuðið lineig niður á
koddann.
Hann var látinn.
Frá Tómasi
Þessi Bessastaðavaldsmaður kemur
allmikið við sögu eftir miðja 17. öld,
þvi að hann var fógeti og oft stað-
gengill höfuðsmanns. Er svo að sjá,
að hann liafi verið mesti dugnaðar-
þjarkur. Hér fer á eftir frásögn Fitja-
annáls (1665) af Tómasi og ævilok-
um hans:
Þann vetur sat Tómas Nikulásson
fóveti á Bessastöðum með konu sina
(hann hafði gifst í 2. sinn skömmu
áður), í miklu gengi og meðlæti og
ástundaði til ábata í öllum útvegum.
Hann var vitur maður og framsýnn,
þótti mörgum hann nokkuð óstilltur
og yfirgangssamur; treystist þó varla
neinn í móti að mæla. Matthías hét
maður Guðmundsson, danskur sýslu-
maður í Þórnessþingi. Hann bjó á
Ingjaldshóli, en átti bú á Arnarstapa,
og sat þar oftast. Hann var djúpvit-
ur maður; flestir vildu bjá honum
sneiða. Var mannlegur í mörgu og
haldinn ekkert glettingabarn. Á næsta
sumri fyrir kom út liingað sá maður,
er Christoffer (Roelir) hét; liann
hafði fengið til forráða lén það, er
Matthias hafði og reið á vesturnes
við nokkra menn um haustið, og kall-
aði sér Stapaumboð með haustgjöld-
um öllum. En Matthías kvað þvert
nei við, sagðist ekkert laust láta fyr
en ef væri að komandi vori. Samdist
svo með þeim, að þeir voru sáttir
að kalla. Var Christoffer vestur þar
um veturinn. Tómas umboðsmaður
bjóst lil ferðar um vorið á vesturnes
22. Maii til að innsetja Ghristoffer í
lénin, og setti fram róðrarferju
danska, er hann átti, og gekk þar á
við 5. mann, danskir 4 með Tómasi
sjálfum, og nýgiftur mannvænlegur
maður islenskur, Reinholt Reinliolts-
son (af útlenskri ætt), sem nauðugur
hafði þá ferð farið. Vildi nú Tómas
til Einarsness (þar bjó þá Sigurður
Jónsson lögmaður) um kveldið sigla,
en taka þar síðan hesta til ferðarinn-
ar og ríða þaðan landveg. Veður var
gott og gerði á skúraveður hvasst um
daginn. Þeir sigldu fyrir Kjalarnes
og síðan fyrir Akranes og sáu menn
ferð þeirra af hvorutveggja nesinu.
En scm þeir komu gagnvart Melum
í Melasveit, urðu menn þcir á landi
voru ei fyrri við varir, en skipið
hraktist flatt, og var einn maður á
síðunni. Hrundu menn fram báti litl-
um, sem næstur var, ef mönnum yrði
hjálpað, en þeir fengu ei að gera, þvi
sá var ómála og að eins ódauður, er
þeir sáu. Týndist þar Tómas og skip
verjar hans. Þar forgekk og öll hans
ráðagerð, og varð hann mjög fáum
harmdauði. Höfðu menn það fyrir
satt, að blindsker mundi hafa orðið
undir skipinu, þar sem heitir Kota-
tangi, og hefði þvi mennirnir slegist
Nikulássyni
útbyrðis, því byrinn var steinóður á
eítir. En ekki var traust, að sumir
gætu ekki til, að Matthías hefði því
valdið, að fyrir þeim væri villtar
sjónir.
Kona Tómasar, Elen, hét að gefa 20
ríkisdali þeirri kirkju, að hverrar
sóknar landi lik hans kæmi. Rak það
litlu síðar upp á Akranesi þar sem
heitir N'orðurflös, um sumarið eftir
alþing, 'hvergi skert neraa af höfðinu
barið holdið, en þekktist á klæðum
og gullarmbandi og það hann hafði
áður fótbrotnað, og sást sá hnútur á
fætinum. " Efndi Elen heitstrenging
sina við Garðakirkju (á Akranesi).
Hún gaf og nokkuð konu þeirri, hann
fann, og öllum þeim, er hann fluttu
suður. Var lík lians flutt til Bessa-
staða og jarðað í kórnum hjá Mar-
grétu hans fyrri konu í tvílagðri
kistu. Voru þangað kallaðir prestar
og lögréttumenn úr sýslunni. Þar
voru og höfðingjar nokkrir í það sinn:
herra Þorleifur Kortsson lögmaður,
Gisli Magnússon á Hliðarenda og Daði
Jónsson, einninn kaupmenn og skijD-
stjórar úr nálægum kaupstöðum.
Það sumar kom ekki lénsherrann
og var þá fógetalaust. En Ellen kona
Tómasar og Jónas Höyer hennar bróð-
ir tóku við gjöldum af sýslum og
klaustrum og öllum forléningum. Og
ólytuðu klögmenn á alþingi, að Daði
Jónsson sýslumaður skyldi liafa lög-
sögn þar syðra, þar til annar fóveti
kæmi.
EVA OG HÖGGORMURINN.
Melody Lowell lieitir leikkona ein í
New York og hefir hún niiðru á sama
hátt og kerlingarnar hunda og ketti.
En e'inn morguninn var naðran strok-
in. Meldy var óhuggandi, en eftir
ítarlega leit fimm lögreglubíla, fannst
naðran og var skilað til hinnar grát-
andi Melody.
E n d i r .
— Hvernig gat þér dottið þetta í hug? sagði Theo er hann stóð við rúmið
hans.
\