Fálkinn - 12.12.1962, Blaðsíða 26

SÆ-
MUNDUR
FRODI
VAR
ALDREI
I
SORBONNE
EFTIR JÖKUL JAKOBSSON
Sæmundur fróði er einn nafntogað-
asti íslendingur sem uppi hefur verið,
þó er minna um hann vitað en flesta
aðra sem koma við sögu þjóðarinnar.
Ritverk hans eru ekki lengur kunn ut-
an ein sétning sem Snorri Sturluson
hefur eftir honum. Þar sem sannfræðina
þrýtur, hefur þjóðsagan tekið við og
gert úr Sæmundi slunginn og brögðótt-
an galdramann, sem teflldi djartf við
sjálfan Kölska og hafði jafnan sigur.
Sæmundur er enn talinn einhver mest-
ur vitmaður sem uppi hefur verið á fs-
landi, fjöllesinn menntamaður og höfð-
ingi og er þó mjög á huldu um störf
hans og umsvif í lifanda lifi. Hann er
nokkurs konar huldumaður í íslands-
sögunni og sagnfræðingum hefur ekki
tekizt að henda reiður á því hver hlutur
hans var í raun og veru. En hitt er víst
að hann hefur verið einhver mestur
áhfifamaður sinnar tíðar og óhætt mun
að fullyrða, að viðburðir sögunnar
myndu hafa orðið með nokkrum öðr-
22 FÁLKINN
Giselle Jónsson er gift Sigurði Jónssyni
náttúrufræðingi og hafa þau verið bú-
sett í Frakklandi frá 1947. Giselle nam
lögfræði en lagði námið á hilluna er
hún giftist. Hún fékk mikinn áhuga á
Sæmundi fróða og tók sér fyrir hendur
að rannsaka allt í sambandi við dvöl
hans í París.
ara sagna hafa verið í fullu gildi allt
fram á daga ömmu okkar og afa.
Sæmundur Sigfússon er talinn fædd-
ur 1054—1057 og var faðir hans prest-
ur í Odda. Sæmundur hefur farið bráð-
ungur utan til náms og varð fyrstur
Norðurlandabúa til þess að stunda nám
í Frakklandi svo sögur fari af. í Odda-
verjaannál er talið að hann hafi verið
í skóla í París en ekki hefur tekizt að
færa á það fullar sönnur. Það er almenn
trú að Sæmundur hafi verið í Sorbonne,
hinum nafntogaða háskóla og hefur
hann verið nefndur Svartiskóli af ís-
lenzkri alþýðu. Það eru ekki ýkja marg-
ar vikur frá því ég sá á prenti í einu
dagblaðanna í viðtali við húnvetnskan
bónda þar sem gengið var út frá því
sem vísu að Svartiskóli mundi sú hin
sama stofnun sem nú nefnist Sorbonne,
og var þess einmitt getið í sambandi við
Sæmund.
Þó sagnfræðinni sé fátt kunnugt um
skólavist Sæmundar komum við ekki
að tómum kofunum þegar blaðað er í
þjóðsögum. í Árnasafni eru varðveitt
handrit að ýmsum þjóðsögum um Sæ-
mund og þar segir frá því er Sæmund-
ur hinn fróði sigldi og fór í Svarta-
skóla og lærði „þar aðskiljanlegar
konstir". Svartskóli var í jarðhúsi einu
rammgjörvu mjög og var á því enginn
gluggi, þar ríkti því alltaf niðamyrkur
inni. Enginn lærimeistari var sjáanleg-
ur en lærisveinar námu allt af bókum.
Birtuleysið kom ekki að sök því bæk-
urnar voru skráðar eldrauðu letri sem
um hætti ef hann hefði ekki komið til j
skjalanna.
Enda er það svo að Sæmundur þjóð- j
sögunnar er öllum almenning hugstæð-:
ari en hinn eiginlegi Sæmundur sem
felst að baki þeirri mynd, er hann hefur
tekið á sig í vitund allrar alþýðu. Frjáls-
ræði þjóðsögunnar er því meira sem
sagnfræðilegar heimildir eru færri og
hefur Sæmundur notið þess eða goldið.
Við getum að minnsta kosti látið okkur
til hugar koma að hinn göfugi og fjöl-
menntaði nytjamaður kristninnar og
kirkjulegi hugsjónamaður og sagnfræð-
ingur hafi verið alls ólíkur hinum
brögðótta og kæna klerki sem gleymdi
nafni sínu erlendis, hafði Kölska sjálf-
an í daglegu snatti fyrir sig og kvaðst
á við hann á latínu þess í milli; en hitt
er víst að þar hanga þræðir á milli.
Kunnátta Sæmundar og lærdómur hefur
vaxið samtímamönnum hans í augu
og því hafa snemma sprottið af honum
kynjasögur eins og bezt má sjá á sögu
Jóns biskups hins helga. Og sumar þess-