Fálkinn - 10.01.1966, Blaðsíða 14

Efnisslcráin að fyrstu tón-
leikum sem íslenzkur
kvenpíanóleikari
hefur haldið.
„MtSIKÐí ER
MITT EÐLIsfi
Sunttal við Onntt Pýeturss ptann-
Utikara» fyrstu isienzku konttna sent
héit opinbera pianótónleiku hér á
iantii

nrirm pjcturss
HLJÓMLEIKHR
f MÝjn BlÓ
HMTUDnQ 2 JÚlil 1927 W-7'/i
I. BEETHOVnrt: 32 Variulionen, G-moll.
II. SCUUMmSN: Carneval, op 9
Príombule — Pierrot — nrlequin — Valse noble
— Euscbius — riorestan — Coquctte — Rtpliqoe
— Papillons - Leltres dansantes -• Chiarina -
Chopin — Estrclla — Reconnaissance - Pantolon
et Colombine — Volse ollemande — Paganini —
Tlveu — Promenade — Pausc — Marchc Des
.Davidsböndler* conlrc les Philistins.
III. CHOPIN: 5. Prcíudicn.
- Ðarcarolle.
—»» Etöde, E-dur.
— C-moll.
TEXTI: STEINUNN S. BRIEM
Það var árið 1927. Fimmtudagskvöldið 2.
júní voru haldnir tónleikar í Nýja Bíói sem
teljast máttu til merkisviðburða í íslenzkri
tónlistarsögu, því að þetta var í fyrsta sinn
sem íslenzk kona hélt opinbera píanótón-
leika. Anna Pjeturss hét hún, ung stúlka
um tvítugt, dóttir hins nafntogaða vísinda-
manns, dr. Helga Pjeturss, brautskráð með
glœsilegum vitnisburði og verðlaunum úr
konunglega tónlistarháskólanum í Kaup-
mannahöfn.
Þá var ekkert tónlistarfélag á fslandi, enginn tónlistar-
skóli, engin sinfóníuhljómsveit, jafnvel ekki útvarp. Tón-
listarlífið var ekki fjölbreytilegt, og hvert nýtt nafn á músík-
sviðinu hlaut að vekja töluverða athygli. Önnu var fagnað og
klappað lof í lófa, og kunnáttumenn spáðu henni frama á
listabrautinni. Sjálf hugsaði hún hátt og tók köllun sína al-
varlega. En margra ára vanheilsa og ýmsir aðrir erfiðleikar
komu í veg fyrir, að hún fengi að njóta sín sem píanóleikari,
og þegar hún rifjar upp liðna daga er hún ekki laus við
beiskju.
Elektróníska músíkin
móðgun við mannsandann
,,Þú hefðir átt að tala við mig meðan ég var og hét,“ segir
hún, og gamli eldmóðurinn blossar aftur úr augum hennar
sem snöggvast. Þá hefði ég getað sagt sitt af hverju En
nú er ég búin að vera ræfill í mörg herrans ár, og þrekið er
farið út í veður og vind, svo að það er lægra á mér risið en
áður fyrr.“
„Ertu nokkuð að spila núna?“ Það eru opnar nótnabækur
á f/yelinum, Mendelssohn og Schumann.
..Já. já. en ég er að ná mér eftir mjög alvarlegan uppskurð,
og það er óvíst hvort ég get spilað nokkuð sem að kveður
framar. Og þó — kannski á ég eitthvað eftir þrátt fyrir
allt! Ég spila mest af smærri verkum meðan ég er að jafna
mig, Lierler ohne Worte eftb Mendelssohn og fleira af svip-
uðu tagi Slíkt fannst mér fyrir neðan mína virðingu 1 gamla
daga. Þá voru allir að flotta sig með stærstu konsertstykkin,
og það þekktist ekki, að lítil lög væru spiluð á tónleikum
eins og jafnvel mestu virtúósarnir hika ekki við núorðið. En
það er mikið hægt að marka hæfileika og dýpt listamannsins
einmitt á því hvernig hann túlkar hin einfaldari verk.“
„Hvaða tónskáld þykir þér vænst um?“
„Gömlu meistarana. Ég hef spilað þá alla meira og minna,
en aftur á móti er ég minna gefin fyrir nútímamúsík, og
þetta elektróníska nágaul sem kallað er tónlist finnst mér
móðgun við mannsandann."
Túlkandi þarf
jafnframt að vera skapandi
„Semurðu aldrei lög sjálf?“
„Nei, nei. Einu sinni gerði ég það þó af rælni að búa til
lag við Eldgamla ísafold, af því að Bjarni Thorarensen var
frændi minn, en ég hef fáa látið heyra það. Annars eru allir
eða allflestir sem skrifa nótur kallaðir tónskáld hér á landi
og þar með settir í flokk ’skapandi1 listamanna. Það er eins og
fólk geri sér ekki ljóst, að fleira er sköpun en að skrifa nótur
— ef túlkandi er ekki jafnframt skapandi þá er hann enginn
listamaður. Hvar væru tónskáldin stödd ef túlkendur þeirra
væru ekki skapandi? Sá sem flytur tónverk þarf að endur-
skapa það með anda sínum og mikill listamaður getur lyft
jafnvel lítilfjörlegu verki á hærra svið í krafti snilldar sinnar."
„Hvenær byrjaðirðu að læra að spila?“
„Ég var alin upp til þrettán ára aldurs hjá ömmu minni,
frú Önnu Pjetursson sem kenndi hálfu landinu að spila í
fimmtíu ár eða meira, og auðvitað heyrði ég nemendur henn-
ar spila allan liðlangan daginn og lærði lögin fljótt. Ég fór
snemma að spila eftir eyranu og var víst álitin undrabarn,
en þegar ég var fimm ára byrjaði amma að kenna mér.“
„Varstu voða dugleg að æfa þig?“
„Nei, ég var löt við það, enda var amma oftast að kenna,
svo að ég komst ekki að píanóinu þegar mig langaði til, held-
ur var ég sótt ef'hlé varð á kennslunni. Þá var ég kannski í
miðju kafi að leika mér úti og slettist inn hálffúl og nennti
þessu alls ekki.“
„Hjá hverjum lærði amma þín á píanó?“
„Frú Finsen, konu landshöfðingjans, o-g fóstru sinni, frú
Ástríði Melsteð að ég held, og síðar lærði hún meira í Kaup-
mannahöfn. Hún leiddi marga fyrstu sporin sín í músíkinni,
hún amma mín, og til dauðadags tók hún aldrei meira en
fimmtíu aura um tímann. Þegar dýrtíðin óx í fyrra stríðinu
14
FÁLKINN