Skírnir - 01.01.1919, Blaðsíða 82

Skírnirl
Ritfregnir
75
Minningarrit klrkjufélagsins fer alls yfir vel meS minningu
klns látna stofnanda þess og forseta um fjölda ára. Eg skal í ein>
lœgni játa, að eg hafSi ekki búist við því jafngóSu. Því aS þaS
er vandaverk aS ganga svo frá sliku riti, að þeim er lesi þyki sór
ekki nóg boðið með því, sem sagt er um þann, sem verið er aS
minnast. Lofsamlegu lysingarorðin eru svo handhæg og freistingin
svo mikil aS grípa til þeirra þar sem látnir menn eiga í hlut, sór-
staklega atkvæðamenn; enda segir gamalt orS: »lastaSu ekki iátinn
mann« (de mortuis nil nisi bene). ESlilega kennir í minningarrit-
inu víða lofsamlegra lysingaroiSa, en þó ekki til neinna lýta. MikiS
af því lofi, sem höfundarnir bera á séra Jón látinn, er f alla staSi
maklegt. Um sumt hljóta að verða skiftar skoðanir — eins og
gengur.
Mestur hluti minningarritsins er æ f i s a g a sóra Jóns í þrem
þáttum eftir þá séra Itunólf Marteinsson (»Fram að hádegi«, 1845
—80), Sigurbjörn Sigurjónsson (»Á SeySisfiiSi«, 1880—84) og
W. H. Paulson ^»í Winnipeg« 1884—1914), og þrjár ritgerð-
i r um sóra Jón eftir þá séra Björn B. Jónsson (»Leiðtoginn«),
séra Guttorm Guttormsson (»í ræðustólnum«) og sóra Hjört J.
Leó (»Ritstörf«). Auk þess eru í ritinu »Endurminningar og um-
mæli« nokkurra nafngreindra vina sóra Jóns og loks þrenn minn-
ingarljóS eftir þá sóra Jónas Á. Sigurðsson, sóra Valdemar og sóra
Matthfas — eru hin síðusto þeirra ort aS sóra Jóni verandi enn
á lífi.
Eins og eg las ritgerSirnar um sóra Jón á undan æfisögunni,
svo vil og minnast þeirra hór á undan henni.
Þar hefir sóra Björn forseti tekiS aS sér það hlutverkiS, sem
þakklátast var, aS lýsa sóra Jóni sem leiStoga, enda hefir hann
komist vel frá því. í ritgeiö þeirri er margt vel athugað. Er
vafalaust sannmæli þaS er hann segir um sóra Jón, aS hann hafi verlS
»þeim hæfileikum gæddtir til líkaraa og sálar, er gera menn sjálf-
krafa aS leiStoga annara manna«, enda lít eg svo á, að þar hafl
sóra Jón veriS mestur, — meiri sem leiðtogi en sem kennimaður
og jafnvel rithöfuudur. Eins hygg eg þaS réttmætt þegar forset-
inn segir um hann, aS þótt andleg mótun hans kynni aS hafa
orðið af annari gerS ef aldrei hefði til Vesturheims farið, þá hefði
hann, hvar sem liann hefðl lifaS og starfaS, 'orðiS atkvæðamaSur
og höfðingi, því aS svo mlklu hærri var hann öðrum mönnum og
atgerfiS mikið. Aftur skal eg játa, aS þá skoðun hefi eg aldrei
haft á séra Jóni, sem forsetlnn heldur frám, aS hann »hafl fyrst