Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Blaðsíða 3

• •
TÍMARIT LOGFRÆÐINGA
2. hefti, maí 1953.
Okur og skyld brot.
A. Almennar athugasemdir.
1.1. Ef A lætur B í té peninga eða verðmæti, sem reiknað
er til peninga þegar í stað eða síðar, er önnur greiðsla
fyrir það bregzt, þá er, sem kunnugt er, algengt, að A
áskilur sér endurgjald fyrir veitingu lánstrausts eða um-
líðun skuldar, sem miðað er við tiltekinn hluta, venjulega
hundraðshluta (pro cent) af verðmætinu. Endurgjald þetta
er almennt nefnt vextir- Orð þetta er sýnilega dregið af orð-
inu ,,vaxa“ og felst þá í því sú hugmynd, að verðmætið,
sem B skal inna af hendi, skuli vaxa um þá viðbót, sem
endurgjaldi þessu nemur. Endurgjald þetta (vextir) er
venjulega miðað við tiltekinn tíma, venjulega eitt ár frá
veitingu lánstrausts eða endurnýjunar hennar. Ef A t. d.
lánar B 1000 kr. eða lætur honum í té annað verðmæti,
vörur, sérgreindan hlut, vinnu o. s. frv., sem reiknað er
til 1000 kr., þá er einatt svo samið, að B skuli gjalda t. d.
6% á ári (pro anno eða per annum) í vexti, unz greiðsla
fer fram. Svo er oft samið, að vextir skuli greiðast fyrir
frarn þann tíma, sem skuld er ætlað að standa, svo sem
er um lánveitingar banka og sparisjóða, t. d. 6 mánuði
eða ár. Vaxtatalan fæst þá með því að margfalda lánshæð
með hundraðshlutatölu þeirra og deila svo með 100. Ef
tíminn, sem við er miðað, stendur ekki á ári, þá verður
að margfalda útkomuna með tölu þeirri, sem táknar þá
tímalengd, er vextir eru miðaðir við. 1000 kr. eiga t. d.
að standa 15 mánuði með 5% p. a., og vextir greiðast
fyrir fram, þá yrði vaxtareikningur þannig: